Teodor I Paleolog

Teodor Paleolog
Teodor Paleolog
Lični podaci
Datum rođenja	1355.
Mesto rođenja	Carigrad, Vizantijsko carstvo
Datum smrti	24. jun 1407.
Mesto smrti	Mistra, Vizantijsko carstvo
Porodica
Roditelji	Jovan V Paleolog; Jelena Kantakuzin
Period	1383–1407
Prethodnik	Dimitrije I Kantakuzin
Naslednik	Teodor II Paleolog

Teodor I Paleolog (grč. Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος) je bio prvi morejski despot (1383—1407) iz dinastije Paleologa. Bio je četvrti sin vizantijskog cara Jovana V (1341—1391, sa prekidima) i njegove supruge Jelene Kantakuzin. Započeo je vizantijsku ekspanziju na Peloponezu i širenje despotovine^[1], a uz pomoć Albanaca, koje je naseljavao i koristio kao vojnike, uspeo je da slomi vlast lokalnih velmoža^[1].

Poreklo i porodica

Manojlo je bio drugi sin Jovana V Paleologa i Jelena Kantakuzin, koja je bila ćerka Jovana VI Kantakuzina (1341—1354) i Irine Asen. Oni su pored njega imali još četvoro dece.

Ime	Živeo	Titula	Vladao
Andronik (IV)	1348 — 1385.	vizantijski car	Vizantijom (1376—1379)
Manojlo (II)	1350 — 1425.	vizantijski car	Vizantijom (1391—1425)
Mihajlo	—-->	despot
Irina	—-->

Teodor se 1384. godine oženio Bartolomejom Ačajoli sa kojom nije imao dece, a prema nekim izvorima njegova vanbračna ćerka je bila udata za Sulejmana, jednog od sinova Bajazita I (1389—1402) koji su se posle njegove smrti borili oko prestola.

Život i vladavina

Teodor je rođen tokom šeste decenije 14. veka u Carigradu. Titula despota mu je dodeljena 1376. godine i on je upućen da preuzme vlast u Solunu, ali je naredne tri godine proveo u zarobljeništvu, usled pobune njegovog starijeg brata Andronika IV (1376—1379). On je izvršio državni udar, zbacio oca sa vlasti, a svoju braću utamničio. Nakon povratka Jovana V na vlast, Teodor je oslobođen i početkom devete decenije XIV veka biva poslan u Moreju. On uspeva da suzbije Kantakuzine i da 1383. ili 1384. godine postane suvereni vladar Morejske despotovine.

Svoju poziciju je ojačao 1384. godine ženidbom sa Bartolomejom Ačajoli, ćerkom Nerija I Ačajolija (1371—1394) gospodara Korinta i kasnijeg Atinskog vojvodu. Na unutrašnjem planu, on počinje intenzivno naseljavanje Albanaca na Peloponez. Njihov dolazak je doveo do povećanja stanovništva i radne snage, koji su usled stalnih ratova bili u smanjeni, što je omogućilo napredak zemljoradnje i povećanje prihoda. Pored toga, on ih je upotrebio i kao vojnike u obračunu sa lokalnim magnatima, čime je uspeo da suzbije njihovu samovolju i ojača svoju vlast.

Teodor je započeo širenje vizantijske vlasti na račun latinskih suseda u čemu je imao delimičnog uspeha. Nakon smrti svog tasta 1394. godine od Karla I Tokoa (1386—1429) je otkupio Korintsku oblast sa gradom Korintom i zemljouzom koji je omogućava kopneni prilaz Peloponezu. Sukobio se i sa Navarskom kompanijom koja je kontrolisala sever Peloponeza i pobedio ih 1395. godine. Međutim, usled otomanskih upada u Morejsku despotovinu 1395. i 1397. godine, Teodor prodaje Korint (1397) i celu despotovinu (1400) viteškom redu Jovanovaca i povlači se u Monemvasiju. Oni su uspeli da u narednim godinama odbiju sve otomanske napade na Korintski zemljouz i spreče njihov prodor na Peloponez, ali se 1403. godine povlače sa njega i Peloponeza, mahom zbog velikog neprijateljstva lokalnog grčkog stanovništva prema njima^[1]. Teodor je nakon toga povratio pređašnje teritorije i već 1404. godine je pod svojom kontrolom držao celokupnu Morejsku despotovinu.

Teodor I je umro 24.06. 1407. godine u Mistri, a nasledio ga je maloletni bratanac Teodor II (1407—1443), koji se od ranije nalazio u Moreji i pripremao da ga nasledi. On je bio drugi sin njegovog brata i tadašnjeg vizantijskog cara Manojla II (1391—1425), sa kojim je Teodor bio u dobrim i bliskim odnosima i koji mu je oko 1409. godine sastavio posmrtni govor.