Ulica Nušićeva (Beograd)
  Nušićeva
ulica | |
|---|---|
  | |
| Opština | Stari Grad |
| Početak | Terazije |
| Kraj | Makedonska ulica |
| Dužina | 350 m |
| Nazvana | 1946. |
| Stari nazivi | Skopljanska, Pašićeva |
 | |
|
Nušićeva ulica
 
| |
Ulica Nušićeva je ulica u Starom gradu u Beogradu. Prostire se od Terazija do Dečanske ulice i od Terazijskog tunela do Makedonske ulice tako da je Dečanska ulica deli na dve gotovo jednake polovine od kojih je prva, do Terazija, duga 170m dok je druga polovina duga 180m. Zato što je tako podeljena, Nušićeva je istovremeno ulica kafića i poslastičarnica, prodajnih galerija, mesto za predah, odmor i druženje – od Dečanske ka Terazijama, i prometna saobraćajnica kojom prolaze gradski autobusi kad izađu iz Terazijskog tunela – od Dečanske do Makedonske ulice. Nušićeva ulica je mešavina raznih arhitektonskih stilova, poglavito secesije i neoklasicizma ali je podjednako zastupljena i moderna arhitektura.
Ime ulice[uredi | uredi izvor]
Nušićeva ulica je nekoliko puta menjala ime. Prvi naziv joj je bio Skopljanska kako je nazvana 1872. godine. Ime je dobila po Skoplju, koje je bilo prestonica srpske države za vreme cara Dušana i kasnije za vreme kralja Vukašina i njegovog sina Marka Kraljevića. Od 1930. do 1946. ova ulica se zove Pašićeva, po Nikoli Pašiću, predsedniku vlade Kraljevine Srbije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i osnivaču Radikalne stranke.
Naziv Nušićeva ulica dobija 1946. po Branislavu Nušiću, srpskom književniku, novinaru i upravniku pozorišta najčuvenijem po svojim komedijama. Tako se i danas zove.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
U 3. i 4. veku kad je Beograd bio rimski Singidunum današnja Nušićeva ulica je omeđivala jugoistočnu rimsku nekropolu. Sve do tridesetih godina 19. veka Terazije i kraj oko njih su bile nenaseljen i pust kraj. Tu su bile bare gde su Beograđani lovili divlje patke. U blizini je bila ruševna Batal džamija gde je iznošeno varoško đubre a malo dalje, ka tadašnjem Carigradskom drumu držan je barut.[2] Četrdesetih godina Stojan Simić, tadašnji predsednik Državnog saveta, isušio je močvarno zemljište između Terazija i Batal džamije i tu sazidao kuću u habzburškom stilu. Knez Miloš je neposredno pre toga u taj kraj iselio iz varoši sve kovače i kazandžije. Godine 1842, kada je knez Aleksandar Karađorđević došao na presto kupio je Simićevu kuću da na njenom mestu sazida dvor te ovaj kraj polako postaje centar Beograda na kojem se grade kuće uglednijih građana, većina u neobaroknom stilu.[3] Ipak, i dalje su se tu mogli videti volovi i seljačka kola. Kada je 1860. sagrađena terazijska česma, počelo je brže da se zida, kako navodi Nušić.[4] Niču i prve kafane, na uglu sa Dečanskom – „Ruska kruna“ i „Dva sokola“. Jovan Jovanović Zmaj je stanovao u tadašnjoj Skopljanskoj br. 6 na prvom spratu kuće koja je kasnije srušena. Tu je on obavljao svoju lekarsku praksu 1878. godine.[5] U Nušićevoj ulici je svojevremeno živeo, još jedan srpski pisac, Rastko Petrović, od 1930. do 1935. godine, kada je kao vicekonzul otišao u Čikago.[6] Na uglu Makedonske sa Nušićevom Jovan Smederevac je 1901. izgradio kuću koja se i danas tu nalazi. Pored Smederevčeve kuće živeo je prevodilac Floberove „Gospođe Bovari“, advokat Dušan Lj. Đokić. Idući dalje ka Terazijama bila je kuća Andre Nikolića, predsednika skupštine Kraljevine Srbije. U ulici su zatim bile smeštene razne zanatlije, od sajdžija do kovača mesinganih vodenica za kafu u jednoj bondručari sagrađenoj u orijentalnom stilu. Kad se pređe Dečanska ulica, bilo je dosta trgovačkih radnji, sve do takozvanog Pašićevog ćošeta, nazvanog po Nikoli Pašiću koji je tu živeo. Kasnije je tu sagrađena Robna kuća „Beograd“ a pre toga je tu bila kobasičarska radnja Tomaša Rosuleka koja je gledala na Terazije. Od Terazija natrag ka Dečanskoj ulici bila je nekada knjižara Ljube Joksimovića. Do nje je bila prizemna kuća u kojoj se nalazio „Srpski književni glasnik“ čiji je prvi urednik bio Bogdan Popović. Zatim se nailazilo na jednu kafanu, pa onda na štampariju Ljube Davidovića. Nakon ukrštanja sa Dečanskom i potom Kosovskom ulicom nalazila se kuća kasacionog sudije Blagojevića, a zatim jedna za drugom dve kafane. U drugu koju su zvali molerskom kafanom neretko je navraćao pozorišni slikar Domeniko d'Andrea.[7]
Među prvim ulicama koje su asfaltirane u Beogradu bio je i deo Skopljanske.[8]
Pašićeva je u februaru 1937. spojena sa ulicom Majke Jevrosime, presecanjem Kondine - srušena je kuća trgovca Juzbašića u Kondinoj 5.[9] Između ulica Kolarčeve, Dečanske i Pašićeve se nalazilo "Kuzmanovićevo imanje" ili "dvorište" sa nehigijenskim naseljem[10] - beogradska opština je odlučila da na proleće 1940. tu poruši tridesetak zgrada.[11]
Nušićevom ulicom[uredi | uredi izvor]
br. 4[uredi | uredi izvor]
Prvo delo arhitekte Dragiše Brašovana u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca je zgrada Eskontne banke podignuta 1923. Ova građevina je eklektični spoj više stilova, pa tako pored secesije imamo i elemente neoklasicizma. Banka čiji je prvi direktor Matejić bio poslovni partner Aleksandra I Karađorđevića nalazila se u centru političkog života Beograda. Na uglu Nušićeve ulice (tadašnje Skopljanske) sa Terazijama stanovao je Nikola Pašić a Radikalna stranka se sastajala nedaleko odatle, u hotelu „Pariz“ koji se nalazio na mestu današnjeg Bezistana.[12] U dnu ove zgrade smešteni su kafići, među njima i jedan koji je nazvan po Branislavu Nušiću. Nušić je bio čest posetilac kafana a pisao je o njima zato „što su u stvari kafane naše pre rata bile jedini izraz našega javnoga života te setiti se tih kafana znači dati dragocen prilog toga života u poluprošlosti“.[13]
br. 11[uredi | uredi izvor]
Muzej iluzija je otvoren 2018. godine u zgradi svedene, kvadratne konstrukcije. U njemu posetioci mogu da se poigraju percepcijom stvarnosti kroz sobu ogledala, vrtlog tunel, kaleidoskop i druge atrakcije ali i da dođu do racionalnih objašnjenja za sve njegove varke.
br. 14[uredi | uredi izvor]
Na uglu sa Kosovskom ulicom (Kosovska 1) je trospratna kuća S. Stanisavljevića sagrađena oko 1910. a dozidana nakon Drugog svetskog rata. Arhitekta je bio Danilo Vladisavljević. Neobična je zbog svog zaobljenog ugla na kojem su raspoređene terase.
br. 16[uredi | uredi izvor]
Na broju 16 nalazi se zgrada Pošte u modernoj zgradi jednostavne fasade nasuprot kitnjastom stilu secesije prisutnom u ovoj ulici.
br. 22[uredi | uredi izvor]
Kulturni centar Baraka smešten u blizini Makedonske ulice namenjen je pozorištu, slikarstvu, novim tehnologijama i muzici.[14]
br. 27[uredi | uredi izvor]
Kuća Jovana Smederevca se nalazi u Nušićevoj ulici broj 27. Inžinjer Jovan Smederevac je izgradio ovu kuću u stilu akademizma i secesije 1901. godine kao stambenu zgradu. Pretpostavlja se da je fasadu sa floralnim elementima uradio neko drugi, ali zbog nedostatka podataka cela kuća se pripisuje Smederevcu. Uvrštena je u spomenike kulture kao nepokretno kulturno dobro.
Susedne ulice[uredi | uredi izvor]
Nušićeva ulica izlazi na glavni beogradski trg Terazije zajedno sa Trgom Nikole Pašića i ulicama Kralja Milana i Balkanskom, zatim Knez Mihailovom, Sremskom, Kolarčevom i Brankovom. Od Terazija ka Dečanskoj Nušićevu ulicu preseca Čumićeva, kratka ulica u kojoj je smešten tržni centar. Čavketov prolaz i Bezistan je spajaju sa Trgom Nikole Pašića.[15] Nušićevu preseca Dečanska ulica na dve polovine. U Nušićevoj postoji podzemni prolaz koji vodi ka Dečanskoj ulici. Od Terazijskog tunela do Makedonske ulice Nušićeva se dodiruje sa ulicama Kosovskom i Majke Jevrosime. U neposrednoj blizini Nušićeve ulice, u Kosovkoj 11, nalazi se Muzej jugoslovenske kinoteke.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Nušićeva ulica, od Dečanske ka Terazijama -
Nušićeva ulica, od Makedonske do Dečanske -
Kafe Nušić
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Leko, Milan (2003). Beogradske ulice i trgovi : 1872-2003. str. 342.
- ^ Milosavljević, Milja (2013). Kod dva bela goluba : stari Beograd. 4. str. 71—72.
- ^ Mišković, Nataša (2010). Bazari i bulevari : svet života u Beogradu 19. veka. str. 168.
- ^ Nušić, Branislav (1984). Stari Beograd. str. 7—11.
- ^ Anđić, Jovo (2015). Književni vodič kroz Beograd. str. 35.
- ^ Anđić, Jovo (2015). Književni vodič kroz Beograd. str. 155.
- ^ Jovanović-Stojimirović, Milan (2008). Siluete starog Beograda. str. 71—76.
- ^ "Politika", 14. feb. 1939
- ^ "Politika", 17. feb. 1937
- ^ "Politika", 13. mart 1937
- ^ "Politika", 12. mart 1940
- ^ Ignjatovuć, Aleksandar. „DVE BEOGRADSKE KUĆE ARHITEKTE DRAGIŠE BRAŠOVANA” (PDF). Pristupljeno 28. 11. 2018.
- ^ Nušić, Branislav (1984). Stari Beograd. str. 57.
- ^ „Otvaranje Kulturnog centra Baraka”. Pristupljeno 28. 11. 2018.
- ^ „Aminovan Čavketov pasaž”. Pristupljeno 28. 11. 2018.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mišković, Nataša (2010). Bazari i bulevari : svet života u Beogradu 19. veka. str. 168.
- Milosavljević, Milja (2013). Kod dva bela goluba : stari Beograd. 4. str. 71—72.
- Leko, Milan (2003). Beogradske ulice i trgovi : 1872-2003. str. 342.
- Anđić, Jovo (2015). Književni vodič kroz Beograd. Beograd: Laguna. (COBISS.SR-ID 220127244)
- Ignjatović, Aleksandar. „Dve beogradske kuće arhitekte Dragiše Brašovana“. http://beogradskonasledje.rs/wp-content/uploads/2013/nasledje5/8-aleksandar-ignjatovic.pdf
- Jovanović-Stojimirović, Milan (2008). Siluete starog Beograda. Beograd : Prosveta. COBISS.SR-ID 147506444
- Leko, Milan (2003). Beogradske ulice i trgovi : 1872-2003. Beograd : Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. COBISS.SR-ID 109457932
- Milosavljević, Milja (2013). Kod dva bela goluba : stari Beograd. 4. Beograd: Medijska knjižara Krug. COBISS.SR-ID 196682252
- Mišković, Nataša (2010). Bazari i bulevari : svet života u Beogradu 19. veka. Beograd : Muzej grada Beograda. COBISS.SR-ID 174809612
- Nušić, Branislav (1984). Stari Beograd. Beograd: Prosveta.(COBISS.SR 57704204)