Univerzitet u Beču

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

University of Vienna
Universität Wien
Grb Univerziteta u Beču
Tipjavni
Osnivanje12. marta 1365.
OsnivačRudolf IV, vojvoda Austrije
Budžet€ 544 miliona[1]
PredsednikSebastijan Šice (rektor)
Akademsko osoblje6.765
Administrativno
osoblje		3.106
Broj studenata91.715[2]
Postdiplomci16.490
Doktorandi8.045
LokacijaBeč,  Austrija
Veb-sajthttp://www.univie.ac.at

Univerzitet u Beču

Univerzitet u Beču (nem. Universität Wien) najstariji je i najveći univerzitet na nemačkom govornom području, pored univerziteta u Pragu, koji je bio višejezični.[3] Ovaj univerzitet je 12. marta 1365. godine ustanovio Rudolf IV zajedno sa svojom braćom i njegove braće Albrehtom III i Leopoldom III. Nosi i naziv Glavni univerzitet.

Današnju glavnu zgradu je između 1871. godine i 1884. godine izgradio Hajnrih od Ferstela. Od 1365. godine do 1975. godine, Bečki univerzitet je bio jedina visokoškolska ustanova u Beču, a danas broji 63.000 studenata i najveći je univerzitet u glavnom gradu Austrije. Od 1. oktobra 2022. godine, rektor je istoričar umetnosti Sebastijan Šice.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Od srednjeg veka do prosvetiteljstva[uredi | uredi izvor]

Univerzitet su osnovali 12. marta 1365. Rudolf IV, vojvoda Austrije, i njegova dva brata, vojvode Albert III i Leopold III, pa otuda dodatno ime „Alma Mater Rudolfina“. Posle Karlovog univerziteta u Pragu i Jagelonskog univerziteta u Krakovu, Univerzitet u Beču je treći najstariji univerzitet u centralnoj Evropi i najstariji univerzitet u savremenom nemačkom govornom području; ostaje pitanje definicije, jer je Karlov univerzitet u Pragu takođe imao nemački kao govorni jezik kada je osnovan.

Univerzitet u Beču je napravljen po uzoru na Univerzitet u Parizu. Međutim, papa Urban V nije ratifikovao osnivački akt koji je sankcionisao Rudolf IV, posebno u vezi sa katedrom za teologiju. Ovo je verovatno bilo zbog pritiska Karla IV, cara Svetog rimskog carstva, koji je želeo da izbegne konkurenciju sa Karlovim univerzitetom u Pragu. Odobrenje je konačno dobijeno od pape 1384. godine i Univerzitetu u Beču je dodeljen status punopravnog univerziteta, uključujući i Katolički bogoslovski fakultet. Prva univerzitetska zgrada otvorena je 1385. Ova institucija je izrasla u najveći univerzitet Svetog rimskog carstva, a tokom pojave humanizma sredinom 15. veka bila je dom za više od 6.000 studenata.

Univerzitet je u ranim godinama imao delimično hijerarhijsku, delom kooperativnu strukturu, u kojoj je rektor bio na vrhu, dok su studenti imali malo reči i bili su smešteni na dnu. Magistri i doktori su činili četiri fakulteta i birali akademske zvaničnike iz svojih redova. Studenti, ali i svi ostali članovi univerziteta, bili su podeljeni u četiri akademske nacije. Njihovi izabrani članovi odbora, uglavnom sami diplomirani studenti, imali su pravo da biraju rektora. On je šredsedavao nad konzistorijom u kome su bili prokuristi svakog naroda i dekani fakulteta, kao i Skupštinom univerziteta, na kojoj su učestvovali svi univerzitetski nastavnici. Žalbe ili molbe na odluke fakulteta od strane studenata je morao da podnese magistar ili doktor.

Od 19. veka pa nadalje[uredi | uredi izvor]

Dvorište sadašnje glavne zgrade, izgrađene između 1877. i 1884.

Velike promene su uvedene u jeku Revolucije 1848. godine, pri čemu je Filozofskom fakultetu dodeljen jednak status kao Teološkom, Pravnom i Medicinskom. Predvođen reformama Leopolda, grofa fon Tuna i Hoenštajna, univerzitet je uspeo da postigne veći stepen akademske slobode. Sadašnju glavnu zgradu na Ringštrasi je između 1877. i 1884. sagradio Hajnrih von Ferstel. Prethodna glavna zgrada nalazila se u blizini Stuben kapije (Stubentor) na trgu Iganc Sajpel, sadašnjem domu stare univerzitetske crkve (Universitätskirche) i Austrijske akademije nauka (Österreichische Akademie der Wissenschaften). Žene su primane kao redovni studenti od 1897. godine, iako su njihove studije bile ograničene na filozofiju. Preostali odseci su postepeno sledili njihov primer, iako sa značajnim zakašnjenjem: medicina 1900, pravo 1919, protestantska teologija 1923. i konačno rimokatolička teologija 1946. Deset godina nakon prijema prvih studentkinja, Elise Rihter je postala prva žena koja je dobila habilitaciju, postavši profesor romanskih jezika 1907; ona je bila i prva žena istaknuti profesor.

Studentski neredi na Univerzitetu u Beču nakon pokušaja nacista da spreče Jevreje da uđu na univerzitet

Krajem 1920-ih, univerzitet je bio u stalnim previranjima zbog antidemokratskih i antisemitskih aktivnosti delova studentskog tela. Profesora Morica Šlika ubio je bivši student dok se penjao stepenicama Univerziteta idući na nastavu. Njegovog ubicu je kasnije oslobodio nacistički režim. Nakon anšlusa, pripajanja Austrije Velikoj Nemačkoj od strane nacističkog režima 1938. godine, Univerzitet u Beču je reformisan u političkim aspektima i veliki broj profesora i studenata je otpušten iz političkih i „rasnih“ razloga.[4] U aprilu 1945. godine, tada 22-godišnjem Kurtu Šubertu, kasnije priznatom doajenu judaističkih studija na Univerzitetu u Beču, sovjetske okupacione snage su dozvolile da ponovo otvori univerzitet za nastavu, zbog čega se smatra nezvaničnim prvim rektorom u posleratnom periodu. Dana 25. aprila 1945. ustavni pravnik Ludvig Adamovič stariji izabran je za zvaničnog rektora Univerziteta u Beču. Veliki stepen učešća studenata i univerzitetskog osoblja ostvaren je 1975. godine, međutim univerzitetske reforme iz 1993. i 2002. godine u velikoj meri su ponovo uspostavile profesore kao glavne donosioce odluka. Međutim, takođe kao deo reforme iz 2002. godine, univerzitet je nakon više od 250 godina tokom kojih je bio uglavnom pod kontrolom vlade, konačno povratio svoj puni pravni kapacitet. Broj fakulteta i centara povećan je na 18, a ceo medicinski fakultet se odvojio u novi Medicinski univerzitet u Beču.

Međunarodno priznanje[uredi | uredi izvor]

Univerzitetski rangovi
Globalno – sveukupno
ARWU svet[5]151–200 (2021)
QS svet[6]151 (2022)
THE svet[7]137 (2022)
USNWR Globart[8]195 (2021)

Univerzitet u Beču ima najviši rang u oblasti umetnosti i humanističkih nauka, gde se nalazi na 35. odnosno 54. mestu u svetu prema [[Times Higher Education|THE] i QS rang listi. Izvanredni predmeti su geografija (na 28. mestu u svetu u 2013.), lingvistika i filozofija (oba 46. na globalnom nivou) i pravo (na 32. mestu u Evropi i 73. na globalnom nivou). Visoko je ocenjen po akademskoj reputaciji i broju međunarodnih studenata, ali nisko u pogledu odnosa između fakulteta i studenata i citata po članu osoblja.[9][10][11]

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Nobelovci[uredi | uredi izvor]

Ostali[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Facts & folders”. www.univie.ac.at. 
  2. ^ „Figures and Facts”. University of Vienna. Pristupljeno 25. 5. 2016. 
  3. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 142. ISBN 86-331-2075-5. 
  4. ^ „Memorial Book for the Victims of National Socialism at the University of Vienna in 1938”. University of Vienna. Pristupljeno 26. 7. 2014. 
  5. ^ „Academic Ranking of World Universities 2021”. Pristupljeno 11. 10. 2021. 
  6. ^ „QS World University Rankings 2022”. Pristupljeno 11. 10. 2021. 
  7. ^ „THE World University Rankings 2022”. Pristupljeno 11. 10. 2021. 
  8. ^ U.S. News Education: Best Global Universities 2021
  9. ^ „Top 100 universities for Arts and Humanities 2013-14”. Times Higher Education. Pristupljeno 26. 7. 2014. 
  10. ^ „University of Vienna Rankings”. QS World University Rankings. Pristupljeno 26. 7. 2014. 
  11. ^ „University of Vienna Subject Rankings”. QS World University Rankings. Pristupljeno 26. 7. 2014. 
  12. ^ „University of Vienna”. Top Universities. QS Quacquarelli Symonds Limited. 2017. 
  13. ^ The Times Higher Education. 2017. Retrieved March 18, 2017.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Univerzitet u Beču na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Универзитет_у_Бечу&oldid=27552847”