Crkva Svetog Nikole u Trijebnju
| Crkva Svetog Nikole | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Status | otvoren |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska |
| Osnivanje | 1534. god. |
| Posvećen | Svetom Nikoli |
| Arhitektura | |
| Nivo značaja | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Lokacija | |
| Mesto | Trijebanj, Stolac |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 43° 9′ 59.766″ N 17° 52′ 42.253″ E / 43.16660167° S; 17.87840361° I |
  Crkva Svetog Nikole Crkva Svetog Nikole na karti Bosne i Hercegovine | |
Crkva Svetog Nikole je srpska pravoslavna crkva koja se nalazi u Trijebanju u opštini Stolac, a pripada Eparhiji zahumsko-hercegovačko i primorskoj. Podignuta je 1534. godine, a proglašena je za Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.
Opis[uredi | uredi izvor]
Crkva Svetog Nikole nastavlja one koncepcije u kasnoj srednjovekovnoj arhitekturi u kojima je u svedenom obliku obnovljena raška tradicija. U osnovi bila je jednobrodna sa izduženom pravougaonom osnovicom, polukružnom apsidom i pevnicama sa severne i južne strane.[1]
Freske Crkve Svetog Nikole u crkvi nastale su po narudžbi vojvode Radoja Hrabrena i bile su jedne od najstarijih u Hercegovini. Nastale su između tridesetih i sedamdesetih godina 16. veka.[1] Rad trijebanjskog slikara i njegovih saradnika uticao je u zadnjim decenijama 16. i prvim decenijama 17. veka na slikarstvo reprezentativnog karaktera, stilski i ikonografski i jasno oslonjenog na najbolju vizantijsku slikarsku tradiciju 14. veka – na rad velikih srpskih slikara Longina i Georgija Mitrofanovića.[1]
Danas se mogu još na ruševinama crkve viđeti mali oslikani fragmenti na severnom i južnom zidu pevnice, kao i na zapadnom zidu. Ispred crkve postoji zvonik sa otvorenim tremom u prizemlju, sagrađen 1857. godine prilikom obnove crkve. U crkvi je bilo nekoliko ikona iz 19. veka.[1] Rukopisna liturgija danas je u manastiru Savini i ima zapis koji saopštava da je iz 1618. godine.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Hram je podignut 1534. godine kao zadužbina vojvode Radoja Hrabrena, jednog od članova porodice Hrabreni-Miloradovići, koji su u tim krajevima poznati od 15. veka. Podaci o godini gradnje i ktitoru poznati su iz dva izvora. U natpisu koji je isklesan na pravougaonoj kamenoj ploči ugrađenoj u deo crkve, govori se o podizanju crkve 1534. i da je sazida i obnovi vojvoda Radoje.[1]
Drugi izvor je freska na južnom zidu, portret ktitora sa modelom zadužbine i samim delom ktitorskog natpisa u čijem se petom redu čitaju i titula i puno ime osnivača.
Crkva je 1815. godine prestala da postoji. Obnovio ju je sredinom 19. veka mostarski trgovac Samit Gavrilović.[1]
Crkva je uništena nakon 1993. godine, tokom Rata u Bosni i Hercegovini. Objekat je porušen miniranjem i velika količina fragmenata nalazi se na licu mesta. Svi prateći delovi celine su porušeni.[2]
Od objekta crkve ostao je delomično sačuvan zvonik zajedno sa tremovima, te deo zapadnog zida objekta do visine krova i manji deo severne pevnice. Usled velikih količina materijala koji se nalazi na sredini crkve nije moguće razaznati stepen oštećenja ostalih delova crkve.[1]
Arhitektonski je obnavljana od 2007. do 2009. godine. Prilikom građevinske obnove rađeni su i konzervatorski radovi na spasavanju fragmenata fresaka sa ostataka zidova, kao i sa urušenih kamenih blokova.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž „Crkva u Trijebnju”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 11. 2016.
- ^ „Crkva Svetog Nikole u Trijebnju kod Stoca”. ceeol.com. Pristupljeno 14. 3. 2021.
- ^ „Crkva Svetog Nikole u Trijebnju”. ekulturars.com. 24. 5. 2016. Arhivirano iz originala 21. 10. 2021. g. Pristupljeno 14. 03. 2021.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ljiljana Ševo, Pravoslavne crkve i manastiri u Bosni i Hercegovini do 1978. godine, Biblioteka Baština, Banja Luka, 2002.
