Josif Majer
| josif majer | ||
|---|---|---|
| Lični podaci | ||
| Datum rođenja | 20. maj 1920. | |
| Mesto rođenja | Niš,  Kraljevstvo SHS | |
| Datum smrti | 27. mart 1942. (21 god.) | |
| Mesto smrti | Valjevo,  Srbija | |
| Profesija | štrikerski radnik | |
| Delovanje | ||
| Član KPJ od | 1940. | |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | |
| Odlikovanja |
| |
Josif Majer (Niš, 20. maj 1920 — Valjevo, 27. mart 1942), radnik i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Josif[a] Majer je rođen 20. maja 1920. godine u Nišu. Poticao je iz jevrejske porodice Bore i Sofije Majer, rođene Levi. Ubrzo po njegovo rođenju, porodica se preselila u Beograd. Josif je tu završio osnovnu školu i dva razreda gimnazije. Tokom školovanja pripadao je cionističkoj organizaciji „Hašomer Hacair”, koja se bavila negovanjem jevrejske kulture i izgradnjom naselja u Palestini, kao i borbom protiv asimilacije Jevreja.[1]
Pošto je napustio dalje školovanje zaposlio se kao štrikerski radnik u fabrici trikotaže „Elka”, u Beogradu. Kao mladi radnik priključio se omladinskom revolucionarnom pokretu. Bio je član ilegalnog Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), a od 1940. godine i član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[2] Bio je učesnik demonstracija protiv pristupanja Jugoslavije Trojnom paktu, 27. marta 1941. godine. Nakon okupacije zemlje, kao Jevrejin bio je angažovan na prisilni rad na raščišćavanje ruševina u Beogradu, koje su bile posledica bombardovanja.[1]
Povezao se sa Narodnooslobodilačkim pokretom (NOP) i polovinom avgusta 1941. godine, sa trojicom drugova iz fabrike „Elka” napušta okupirani Beograd i odlazi u okolinu Obrenovca, gde stupa u Posavski partizanski odred. Bio je raspoređen u Trećoj tamnavskoj četi sa kojom je krajem avgusta učestvovao u borbama na terenu prema Lajkovcu, Ubu i reci Savi. Početkom septembra 1941. učestvovao je u akcijama sprečavanja transporta robe Savom i posebno se istakao u ovim akcijama. Njegovom zaslugom, sve zaplenjene namirnice sa presretnutih brodova bile su razdeljene seljacima.[3]
Sredinom septembra, usled priliva novih boraca, izvršena je reorganizacija Posavskog odreda, pa je Treća tamnavska četa postala Treći tamnavski bataljon. Josfim Majer je tada postao politički komesar Druge čete u bataljonu, a njen komandant je bio Stevan Borota. Zajedno sa Borotom, Majer je govorio seljacima na zborovima, koji su bili održavani u selima oko Valjeva.[3] Početkom oktobra 1941, Druga četa je držala položaje prema Valjevu, koje su u blokadi držale jedinice Valjevskog partizanskog odreda. Sa drugim četama Trećeg tamnavskog bataljona, 6. i 7. oktobra vodili su teške borbe sa Nemcima u Goloj Glavi i Zabrdici. Zbog uspešnog komandovanja jedinicom, bili su pohvaljeni od strane Vrhovonog štaba NOPOJ.[4]
Polovinom oktobra 1941, Druga četa je boravila u okolini Valjeva, a krajem meseca je otišla u oslobođeno Užice. Odakle je u sastavu Tamnavskog bataljona bila upućena na teren oko Ljubovije, koju je posle kraćih borbi s četnicima oslobodili, sredinom novembra 1941. godine. Početkom decembra, u vreme pada Užičke republike, Tamnavski bataljon se nalazio u okolini Valjeva. Pošto se glavnina partizana povukla u Sandžak preostale snage su bile izložene, jakim četničkim i nedićevsko-ljotićevskim poterama, usled čega je njihov položaj bio sve teži. Situaciju su posebno otežavali nedostatak hrane i municije, kao i jaka zima.[5]
Zajedno sa Stevanom Borotom, Majer je 15. decembra 1941. godine u selu Dragodolu, učestvovao na vojno-političko savetovanje, kojim je rukovodio Mirko Tomić i na kome je odlučeno da se preostale partizanske snage reorganizuju. Nakon savetovanja je izvršena i reorganizacija Tamnavskog bataljona, pa je Majer postao politički komesar Treće čete, čiji je komandir bio Rajko Mihailović. Krajem decembra ponovo su vođene teške borbe sa četnicima, nedićevcima i ljotićevcima. Nakon borbe kod sela Trlića, partizani su uspeli da se probiju iz okruženja i potom su krenuli ka Dragodolu i Gunjacima. Početkom januara 1942. godine Tamnavski bataljon je boravio u selu Stanina Reka. Miloš Minić je tada održao zajednički sastanak sa Štabom Tamnovskog bataljona i Štabom Valjevskog partizanskog odreda na kome je odlučeno da se svoje dejstvo bataljon usmeri ka Tamnavi. Polovinom meseca izvršena je nova reorganizacija, pa je Tamnavski bataljon postao Posavsko-tamnavski odred.[6]
Polovinom februara 1942. godine održano je vojno političko savetovanje na Maljenu, na kome je izvršena nova reorganizacija Posavsko-tamnavskog odreda, pa je Majer postavljen za političkog komesara bataljona, a njegov komandant je bio Dobrosav Simić. Nakon savetovanja Posavsko-tamnavski i Kosmajski odred krenuli ka Kosmaju, Rudniku i Tamnavi. Na tom putu, odredi su vodili borbe sa nedićevcima, ljotićevcima i četnicima. Zbog pokreta nemačkih i nedićevskih snaga, odlučili da se kod sela Veselinovaca, prebace preko Kolubare. Kod sela Gvozdenovića, 24. februara 1942. godine Tamnavsko-posavski odred je naišao na Tamnavski četnički odred, sa kojim je došlo do teške borbe. Majer se nalazio među malobrojnim borcima, koji su uspeli da se probiju do Trlića. Bežeći od potere u blizini sela Novaci je s nekoliko boraca bio uhavćen i sproveden najpre u Ub, a potom prebačen u Valjevo.[7]
Tokom isleđivanja u Okružnom načelstvu u Valjevu bio je teško mučen, ali nije hteo nikoga odati. Povodom prve godišnjice Vojnog puča protiv Trojnog pakta, 27. marta 1942. godine odlukom nemačke komande naređeno je da se u Valjevu, Ubu i Obrenovcu obesi nekoliko istaknutih partizanskih boraca. Za vešanje u Valjevu bili su određeni Josif Majer i Stevan Borota. Njihovo sprovođenje kroz grad od zatvora do mesta vešanja, kao i sam čin vešanja, obezbeđivali su i izveli pripadnici Srpske državne straže i legalizovanih četničkih odreda. Nakon vešanja, njihova tela su na vešalima visila dva dana, a potom su sahranjeni na Gradskom groblju u Valjevu.[8]
Nakon oslobođenja zemlje, posmrtni ostaci Majera i Borote su bila ponovo sahranjena na groblju u Valjevu, a 1980. godine je izvršen njihov prenos na Partizansko spomen-groblje na Krušiku, gde su sahranjeni u zajedničkoj grobnici.[9]
Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), a na predlog Vrhovnog komandanta Jugoslovenske armije maršala Josipa Broza Tita, za svoje zasluge tokom Narodnooslobodilačkog rata, posthumno je 1945. godine odlikovan Ordenom zasluga za narod drugog reda.[9]
U njegovu čast danas dve ulice nose naziv Josipa Majera — jedna u Valjevu, a druga u Ubu.[10]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Njegovo ime se često pogrešno navodi kao Josip.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Davidović 2012, str. 51.
- ^ Romano 1980, str. 437.
- ^ a b Davidović 2012, str. 51-52.
- ^ Davidović 2012, str. 56-57.
- ^ Davidović 2012, str. 58-61.
- ^ Davidović 2012, str. 62-63.
- ^ Davidović 2012, str. 64-67.
- ^ Davidović 2012, str. 71-77.
- ^ a b Davidović 2012, str. 77.
- ^ www.planplus.rs
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Romano, Jaša (1980). Jevreji Jugoslavije 1945—1945 žrtve genocida i učesnici Narodnooslobodilačkog rata. Beograd: Savez jevrejskih opština Jugoslavije.
- Bojić, Milosav (1987). Posavski partizanski odred. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar.
- Davidović, Radivoje (2012). „Borota i Majer — mit i stvarnost” (PDF). Glasnik Istorijskog arhiva u Valjevu. 46: 49—79.