Anže
| Anže franc. Angers | |
|---|---|
 | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Francuska |
| Region | Region Loara |
| Departman | Men i Loara |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2019. | 155.850 [1] |
| — gustina | 3.658,45 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 47° 28′ 15″ S; 0° 33′ 04″ Z / 47.470833° S; 0.551111° Z |
| Vremenska zona | UTC+1, leti UTC+2 |
| Aps. visina | 12-64 m |
| Površina | 42,60 km2 |
  Anže Anže na karti Francuske | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Žan Klod Antonioni |
| Poštanski broj | 49000, 49100 |
| INSEE kod | 49007 |
| Veb-sajt | |
| www.angers.fr | |
Anže (franc. Angers) grad je na zapadu Francuske i glavni grad departmana Men i Loara. Pripada regionu Zemlja Loare. Po podacima iz 2006. godine broj stanovnika u mestu je bio 152.337. Leži na obe obale reke Men blizu njenog ušća u Loaru, na oko 300 km jugozapadno od Pariza.
Anže je glavni grad drevne francuske regije Anžu. Od devetog veka bio je pod kontrolom moćne porodice lokalnih feudalaca. Odavde je potekla engleska kraljevska porodica Plantagenet, koja je vladala Engleskom od 12. veka. Kralj Henri II od Engleske je ovde sagradio bolnicu Sen Žan koja je danas muzej. Francuski kralj Filip II je osvojio Anže 1204. Do Francuske revolucije u gradu je radio znameniti univerzitet osnovan u 14. veku.
U gradu danas postoji veliki i drevni zamak, kao i katedrala svetog Morisa iz 12. veka sa impresivnim parom tornjeva. Bliža okolina grada je poznata po proizvodnji povrća i cveća.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Anže se nalazi u samom centru departmana Men i Loara, na putu koji povezuje Pariz i Atlantski okean. Grad je smešten južno od ušća Loara, Majene i Sarta koje zajedno formiraju reku Men. Mena prolazi kroz grad i ide južno prema Loari. Ušće tri reka i blizina Loare čine prirodnu raskrsnicu koja ja bila pogodan temelj za antički Juliomagus.
Grad je udaljen 91 km od Nanta, 124 km od Rena, 132 km od Poatjea i 297 km od Pariza. Takođe je udaljen 118 km od Pornika, najbližeg primorskog grada, smeštenog na obali Atlantika.
Nadmorska visina Anžea varira od 12 do 64 m.[2] On je brdovit grad, posebno obeležen kamenitim grebenom koji dominira anžujskom dolinom. Na ovom području postojao je drevni grad, tako da danas u Anžeu postoje gradski dvorac, katedrala i srednjovekovne odaje.
Na severu i jugu, gde reka Mene ulazi i izlazi iz grada, postoji dosta ostrva, bara i plavnih područja koja predstavljaju utočište za ptice i tipičnu floru doline Loare. Jezera Etang Sen Nikolas i Lak de Men, oba veštačka, su među najvećim zelenim površinama u gradu.
Gradsko područje[uredi | uredi izvor]
Opština Anže graniči se sa deset opština koje formiraju različita predgrađa. To su (u smeru kazaljke na satu): Avrije, Kantne Epinar, Ekuflan, San Bartelemi d'Anžuj, Trelaze, Le Pon de Se, Sen Žem, Bušmen, Bokuze. 22 drugih ostalih komuna dalje čine sa njima anglomeraciju Anže Loara Metropola. Sve ove komune udaljene su tačno 17 km od Anžea i zajedno imaju oko 272.400 stanovnika.
Klima[uredi | uredi izvor]
Anže ima veoma blagu klimu, zbog položaja koji zauzima - između okeanske i kontinentalne klime. Zime su obično vlažne, sa oskudnim mrazevima i snežnim padavinama, dok su leta topla i sunčana.[3]
| Klima (Anže) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 17,1 (62,8) |
21,2 (70,2) |
24,8 (76,6) |
29,7 (85,5) |
32,8 (91) |
37,5 (99,5) |
39,8 (103,6) |
38,4 (101,1) |
34,5 (94,1) |
29,8 (85,6) |
21,6 (70,9) |
19 (66) |
39,8 (103,6) |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 8,3 (46,9) |
9,4 (48,9) |
12,8 (55) |
15,6 (60,1) |
19,4 (66,9) |
23,1 (73,6) |
25,3 (77,5) |
25,4 (77,7) |
22,1 (71,8) |
17,3 (63,1) |
11,7 (53,1) |
8,6 (47,5) |
16,6 (61,9) |
| Prosek, °C (°F) | 5 (41) |
5,7 (42,3) |
8,2 (46,8) |
10,4 (50,7) |
13,9 (57) |
16,2 (61,2) |
19,2 (66,6) |
19,1 (66,4) |
16,5 (61,7) |
12,7 (54,9) |
8 (46) |
5,6 (42,1) |
11,8 (53,2) |
| Srednji minimum, °C (°F) | 2,8 (37) |
2,5 (36,5) |
4,4 (39,9) |
6 (43) |
9,5 (49,1) |
12,3 (54,1) |
14,2 (57,6) |
14,1 (57,4) |
11,5 (52,7) |
9,1 (48,4) |
5,3 (41,5) |
3 (37) |
7,9 (46,2) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −15,4 (4,3) |
−12,8 (9) |
−10,6 (12,9) |
−3,4 (25,9) |
−1,6 (29,1) |
2,3 (36,1) |
4,5 (40,1) |
5,1 (41,2) |
2,5 (36,5) |
−3,2 (26,2) |
−8 (18) |
−13,4 (7,9) |
−15,4 (4,3) |
| Količina padavina, mm (in) | 69,2 (27,24) |
54,8 (21,57) |
51,6 (20,31) |
56,6 (22,28) |
57,9 (22,8) |
43,2 (17,01) |
52,1 (20,51) |
41,3 (16,26) |
55 (21,7) |
71,8 (28,27) |
67,8 (26,69) |
72 (28,3) |
693,3 (272,95) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Gradska morfologija[uredi | uredi izvor]
Najstarije ulice i zgrade u Anžeu nalaze se na rtu, gde i dvorac. Gradske strukture u ovom delu grada datiraju iz 13, 14. i 15. veka.[4] Vojno prisustvo u gradu potvrđeno je od 3. veka,[5] a neki ostaci zidova antičkog grada su još uvek vidljivi u osnovi dvorca.[6] Ovi zidovi bili su izgrađeni da bi zaštitili grad od napada germanskih plemena 275. i 276. godine.
Dvorac je tokom srednjeg veka bio odbrambeni centar grada, sastavljen od visokih zidina i rečnih lanaca koji su služili da spreče neprijateljske brodove da dođu do Mene. Židine su rekonstruisane 1230. i 1240. godine, po nalogu Luja IX.[7] Danas su delovi zidova još uvek vidljivi u ulici Tusen i bulevaru Karno, kao i neke kule, poput kula Tur Vijbon i Tur dez Angle.
Pre prvog katastra (1810), grad je održavao mnogo svojih srednjovekovnih granica: na rtu oko zamka, sa nekim stanovima na drugoj obali Mene, četvrt zvana La Dutr. Taj deo grada doživeo je brz razvoj tokom industrijske revolucije i postao velika rečna luka. Industrija je bila ohrabrena firmama poput Besonon (fabrika tekstila) i Koentro (destilerija). Posle 1850, mnoga predgrađa pojavila su se oko železničke pruge i dalje, oko kamenoloma škriljca u Trelazeu. Uprkos postojanju luke u četvrti La Dutr, demografski rast i urbana ekstenzija bila je i dalje važnija na istočnoj obali Mene, na kojoj je bio osnovan drevni Juliomagus .
Centar srednjovekovnog grada renoviran je i proširen 1791. godine. Place du Ralliement, glavni gradski trg, tada je izgrađen na mestu na kome su bile tri crkve, koje su uništene tokom francuske revolucije. Kasnije su i gradske zidine bile zamenjene bulevarima zasađenim drvećem. Arhitektonski stil korišćen za gradnju bio je uglavnom hausman, ali neke zgrade izgrađene su i u stilu paladijanizma, secesije i art dekoa.
Posle 1945. godine i Drugog svetskog rata, izgrađeno je nekoliko blokova solitera, a prvi od njih bio je Bel-Bej, 1953. godine. Industrijska aktivnost se drastično promenila: lučka aktivnost je opala, dok su se nove fabrike, poput Technicolor SA, pojavljivale. Tokom 1970-ih, modernistički pristup na urbanu ekstenziju bio je zamenjen individualnom tačkom gledišta, a sve više kuća građeno je za srednju klasu. Gradsko područje je nastavilo da se proširuje, migrantni posao postao je normalan, a sve više tržnih područja građeno je u blizini nekadašnjih sela, koja su tada bila pripojena gradu. Zbog poplavnih područja koja okružuju grad sa severa i juga, Anže je mogao da se širi samo u pravcu istok-zapad.
Zelene površine[uredi | uredi izvor]
S obzirom da se Anže nalazi na ivici svetske baštine Dolina Loare i na najvećem rečnom ušću u Francuskoj,[8] on ima visok prirodni potencijal, posebno vidljiv na ostrvu Sen Obin, koje se nalazi severno od centra grada i pokriva desetinu od ukupne površine grada. Zaštićeno, ostrvo je formirano od močvara i prirodnih livada.
Najstarije zelene površine u gradu datiraju iz doba renesanse, kada su rovovi oko zamka pretvoreni u bašte. Slične bašte i vrhove izgradila je aristokratija oko svojih kuća, tzv. hôtel particulier, a zasađivane su i bašte lekovitih biljaka oko klinika i bolnica. Prva botanička bašta u gradu datira još iz 18. veka. Tokom 19. veka izgrađeno je još njih, na primer bašta Farmaceutskog fakulteta i Roseraie. Prvi rekreacioni park izgrađen je za vreme vladavine Drugog francuskog carstva. Etang Sen Nikolas, jezero napravljeno od brane na maloj reci, bilo je zaštićeno od 1936. godine.
Jardin du Mail, šetalište koje se nalazi izvan bulevara, izgrađeno je između 1820. i 1880. godine na nekadašnjem Marsovom polju, mestu koje su garnizoni koristili za obuku i parade. Drugo šetalište, Fransoa Miteran, sagrađeno je 1999. godine, zajedno sa baštom unutar Sen Serž poslovnog kompleksa. Tokom 1960-ih, šljunkare oko reke Mene popunjene su vodom i formirano je jezero Men, koje sada predstavlja marinu. Godine 2010. inaugurisan je zabavni park Tera Botanika u blizini ostrva Sen Obin.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Praistorija[uredi | uredi izvor]
Prvi znak ljudskog prisustva u Anžeu datira oko 40.000 godina p. n. e. Postoji veliki broj ostataka iz neolita koji uključuju brojne polirane kamene sekire. Sahranjivanje mrtvih bilo je otkriveno u periodu između 4.500 i 3.500 godina pre nove ere.
Tokom 5. veka pre nove ere, Andekavi, keltsko pleme, naselili su se severno od reke Loare. Do kraja gvozdenog doba, Anže je bio relativno gusto naseljen grad. Rimsko ime za naselje Juliomagus je možda mnogo starije, ali njegovo pojavljivanje pre 3. veka nije potvrđeno. Rimski grad se sastojao od mnogih vila i kupatila, a imao je i amfiteatar, kao i mitreum, hram posvećen Mitri.
Uzastopne invazije Germana između 275. i 276. godine primorale su stanovnike grada da se kreću do najviše tačke grada i da izgrade zid oko malog prostora površine 9 hektara.
Srednji vek[uredi | uredi izvor]
Anže je imao svog prvog biskupa 372. godine tokom izbora Martina Turskog. Prva opatija, Sen Obin, sagrađena je u 7. veku s ciljem da čuva mošti Svetog Albinusa. Opatija Sen Serž izgrađena je za vreme vladavine merovinškog kralja Hlodoveha II i Teodorika III vek kasnije. Godine 2008. deset franačkih sarkofaga iz tog perioda otkrivena su kada je crkva Sen Moril pomerana radi izgradnje tramvajske konstrukcije.[traži se izvor]
OD 850-ih godina je bio u veoma nepovoljnoj situaciji jer se nalazio na granici između Normandije i Bretanje. Septembra 851. godine, Karlo Ćelavi i Erispo (bretanjski vladar) sastali su se u gradu i potpisali Ugovor u Anžeu, koji je osigurao nezavisnost Bretanje i učvrstio granice između ove dve države. Međutim, situacija je ostala opasna po Anže, i Karlo Ćelavi je 853. godine izgradio tampon-zonu oko Bretanje koja je sadržala delove Anžua, Turena, Mene i See, kojima je vladao Robert Snažni, pradeda Iga Kapeta.
Godine 870, vikinški poglavica Hasting zauzeo je Anže i nastanio se u njemu sve dok ga privremeno raseljeni stanovnici nisu proterali. On je ponovo preuzeo kontrolu nad gradom 873. godine,[9] pre nego što ga je karolinški vladar svrgnuo sa vlasti.
Fulk I Anžujski, potomak dinastije Karolinga, bio je prvi vikont Anžea (898—929) i Tura (898—909), a takođe i grof Nanta (909—919). Oko 929. godine on je uzeo titulu grofa Anžea i osnovao prvu Anžujsku dinastiju. Anže je kasnije postao prestonica provincije Anžu.[10]
Tokom 12. veka, za vreme unutrašnjih podela u Bretanji, Anžu je anektirao županiju Nant. Henri II Plantagenet je držao županiju pod svoju vlast više od 30 godina. U isto vreme on je odbacio veliko Plantagenetsko carstvo, koje se pružalo od Pirineja do Irske.[11] Dvorac Anže je tada bio sedište dinastije i vrhovnog suda. Carstvo je nestalo 1204/5. godine kada je francuski kralj Filip II zauzeo Normandiju i Anžu. Od tada više nije bilo anžujskih grofova pošto je Filip II pretvorio Anžu u vojvodstvo.
Kao deo Francuske kraljevine, Anže je postao ključ kraljevstva, suočavajući se sa još uvek nezavisnom Bretanjom. Godine 1228, tokom vladavine maloletnog Luja IX, njegova majka, Blanka od Kastilje, kao regent odlučila je da ojača grad i obnovi zamak. Kasnije, tokom 1350-ih i 1360-ih, škole prava, medicine i teologije, poznate u Evropi, organizovane su u univerzitete. Godine 1373, Luj I, Anžujski vojvoda naručio je šest tapiserija koje ilustruju Apokalipsu Svetog Jovana, danas poznatih kao Tapiserije apokalipse.
Renesansa[uredi | uredi izvor]
Kralj Rene I Napuljski doprineo je ekonomskom oporavku grada koji je bio desetkovan od strane Crne smrti (1347—1359) i Stogodišnjeg rata (1337—1453). Kao velikodušan i čovek od kulture, Rene je transformisao Anže u kulturni i politički centar i u njemu držao sedište suda. Preuredio je oblast oko zamka i rovove pretvorio u bašte i vrtove.
Godine 1474. kralj Luj IX, u pokušaju da osvoji Anžu, došao je do Anžea sa svojom vojskom, tražeći ključeve grada.[12] Rene, tada 65 godina star, nije želeo da vodi rat protiv svog nećaka, i predao svoje posede bez borbe. Tako je Anžu prestao da bude apanaža i pao je u kraljeve ruke. Nakon smrti, Rene je 1480. godine sahranjen u katedrali Sen Moris.
Demografija[uredi | uredi izvor]
Godine 2009. Anže je imao 147.305 stanovnika, 0,3% manje nego deset godina ranije.[13] To je 10. najmnogoljudnija opština u Francuskoj, koja je maskismum stanovništva dostigla 2006. godine - 152.337 stanovnika. Popisi se u gradu sprovode od 1973. godine.
Godine 2009. gradsko područje, koje obuhvata grad Anže i još devet okolnih opština (ukupno 188,6 km²) imao je 215.132 stanovnika.[14] Metropolska oblast u koju je uključeno 133 opština, iste godine imala je 394.710 stanovnika na 2.353,8 km².[15]
Stanovništvo Anžea je relativno mlado - 48% stanovništva je mlađe od 30 godina, dok je procenat stanovnika starijih od 60 godina 18,9%.[16] Ovo se delimično pripisuje tome da u gradu postoje dva univerziteta, tako da su 21,3% stanovnika učenici.[16]
| 1962. | 1968. | 1975. | 1982. | 1990. | 1999. | 2006. | 2011. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 115.252 | 128.533 | 137.591 | 136.038 | 141.404 | 151.279 | 152.337 | 148.803 |
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Galerija[uredi | uredi izvor]
.JPG)
.jpg)
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „National Institute of Statistics and Economic Studies”.
- ^ Elevations Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. maj 2011), Institut geographique national
- ^ „Climatology from 1947 to 2008 - Angers, France”. Arhivirano iz originala 13. 10. 2008. g. Pristupljeno 21. 10. 2015.
- ^ Fasti Ecclesiae Gallicanae
- ^ Archives 49 : il était une fois l'Anjou Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. jul 2014).
- ^ Angers, le château, Inventaire général des monuments et richesses artistiques de la France, 1991
- ^ Historique du château d'Angers, Inventaire général du patrimoine culturel
- ^ „Rives Nouvelles”. www.angers.fr. Arhivirano iz originala 22. 6. 2012. g. Pristupljeno 21. 10. 2015.
- ^ Michel Dillange. Op. cit. str. 59-60
- ^ EB (1878).
- ^ Le duché de Bretagne et la politique Plantagenêt aux XII et XIII siecles, Judith Everard. », in Marin Aurell and Noël-Yves Tonnerre éditeurs. Plantagenêts et Capétiens, confrontations et héritages, Poitiers. Brepols, 2006, Turnhout. Collection Histoires de famille. La parenté au Moyen Âge. str. 202
- ^ Histoire de René d’Anjou, Louis François Villeneuve-Bargemont tome II (1446–1476) Editions J. J. Blaise, Paris : 1825
- ^ INSEE (ur.). „Commune d'Angers (49007)”.
- ^ INSEE (ur.). „Unité urbaine 2010 d'Angers (49701)”.
- ^ INSEE (ur.). „Aire urbaine 2010 d'Angers (023)”.
- ^ a b INSEE (ur.). „Angers (49007 - Commune) - Évolution et structure de la population” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 29. 12. 2009. g. Pristupljeno 21. 10. 2015.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- INSEE statistics.
- „Angers”, Encyclopædia Britannica, 9th ed., Vol. II, New York: Charles Scribner's Sons, 1878, str. 29.
- „Angers”, Encyclopædia Britannica, 11th ed., Vol. II, Cambridge: Cambridge University Press, 1911, str. 8–9.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
