Zlin Z-526

Zlin Z-526
	; Zlin Z-526
Opšti podaci
Namena	sportski, avion za obuku
Posada	2
Broj putnika	0
Poreklo	Čehoslovačka
Proizvođač	Moravan
Probni let	3.09.1965.
Uveden u upotrebu	1966.
Povučen iz upotrebe	još uvek u upotrebi
Status	aktivan
Prvi operater	Čehoslovačka vojska
Broj primeraka	352
Dimenzije
Dužina	8,00 m
Visina	2,06 m
Raspon krila	10,60 m
Površina krila	15,50 m²
Masa
Prazan	665 kg
Normalna poletna	975 kg
Pogon
Motori	klipni
Broj motora	1
Fizičke osobine
Klipnoelisni motor	1 h Walter Minor 6 / AVIA M 137a
Snaga KEM-a	1 h 118 / 132 kW
Snaga KEM-a u ks	1 x 160 / 180 ks
Performanse
Maks. brzina na Hopt.	244 km/h
Dolet	475 km
Plafon leta	5.200 m
Brzina penjanja	360 m/min
Portal Vazduhoplovstvo

Zlin Z-526 je čehoslovački jednomotorni, dvosedi, jednokrilni niskokrilac, metalne konstrukcije, sa uvlačećim stajnim trapom koji se koristio kao avion za obuku pilota i akrobatsko letenje^[1].

Projektovanje i razvoj[uredi | uredi izvor]

Najbolji avion Zlin-ove serije aviona (Z-26, Z-126, Z-226, Z-326, Z-526 i Z-726) je avion Z-526 koji je projektovan pod vođstvom inž. Svatopluk Zamečnik-a. Prva verzija aviona Z-526 je poletela 3. septembra 1965. iz koje su izvedene varijante Z-526A, Z-526AS i na kraju 1969. godine, Z-526F koja se razlikuje od prethodnih uglavnom zbog novo ugrađenog motora Avia M-137a. Zlin Z-526F je prvi tip, koji može da leti akrobacije sa punom dvosedom i idealan je za akrobatski obuku pilota. Pored toga, takođe je pogodan za vuču jedrilica i obuku pilota svih nivoa počevši od osnovne obuke do visoke akrobatske^[2].

Tehnički opis[uredi | uredi izvor]

Avion Zlin Z-526 je slobodno noseći niskokrilac, dvosed, metalne konstrukcije sa klasičnim uvlačećim stajnim trapom.

Trup aviona je rešetkasta konstrukcija napravljena od autogeno zavarenih čeličnih tankozidih cevi visoke čvrstoće. Prednji deo trupa je obložen duraluminijumskim limom, dok je repni deo trupa delimično obložen impregniranim platnom. U trup aviona elipsastog oblika je smeštena dvoseda kabina u tandem rasporedu.

Pogonska grupa može biti jedan od motora: Walter Minor 6, Avia M 137 ili Lycoming AEIO-360. U najvećem broju slučajeva to je bio motor Avia M 137a sa snagom od 132 kW (180 KS). Elisa Avia V 503A je metalna, sa promenljivim korakom i regulacijom na hidraulični pogon.

Krila su metalne konstrukcije, konzolna i samonoseća sa dve ramenjače od duraluminijuma, trapezastog oblika sa odsečenim krajevima, obložena duraluminijumskim limom. Repne površine- vertikalni i horizontalni stabilizatori kao i kormilo pravca i visine kao noseću konstrukciju imaju konstrukciju od duraluminijuma a oblogu od impregniranog platna.

Stajni trap aviona je bio klasične dispozicije (dve prednje noge ispod krila i jedan repni točak). Točkovi se za vreme leta delimično uvlače u krila i to unazad, a mehanizam za uvlačenje točkova se pokreće električnim pogonom. Treći samoupravljiv točak koji se nalazi ispod repa aviona imao je opružnu amortizaciju.

Varijante aviona Zlin Z-526[uredi | uredi izvor]

Jednosede varijante
Z-526A - sa motorom Walter Minor 6 snage 118 kW
Z-526AF - sa motorom AVIA M-137a snage 132 kW
Z-526FC - sa motorom AVIA M-137a snage 132 kW

Dvosede varijante
Z-526 - sa motorom Walter Minor 6 snage 118 kW
Z-526F - sa motorom AVIA M-137a snage 132 kW
Z-526L - sa motorom Lycoming AIO-360 B1B snage 147kW i elisom Harcel
Z-526M - sa motorom AVIA M-137a snage 132 kW

Zemlje koje su koristile avione Zlin Z-526[uredi | uredi izvor]

Operativno korišćenje[uredi | uredi izvor]

Serijska proizvodnja aviona serije "Trener" je trajala od 1949. do 1974. godine i u tom periodu je proizvedeno šest progresivno modernizovanih osnovnih tipova (Z-26, Z-126, Z-226, Z-326, Z-526, Z-726). Rodonačelnika ove veoma uspešne serije aviona, avion Z-26 je projektovao inženjer Karel Tomaš 1947. godine a prevashodna namena mu je bila obuka sportskih pilota i akrobatika.

Ukupna proizvodnja (kompletne serija) je dostigla skoro 1.500 aviona, a sa uspehom su se izvozili u 33 zemalje, uključujući tu i zemlje sa veoma razvijenom avio industrijom. Najmasovniju primenu serija aviona "Trener" je doživela u obuci vojnih pilota a zatim za osnovnu obuku sportskih pilota i akrobata. Sa ovim avionima su postignuti, u to vreme brojni uspesi na vazduhoplovnim takmičenjima širom sveta.

Avion Zlin Z-526 u Jugoslaviji[uredi | uredi izvor]

U jugoslovenskom vazduhoplovstvu je korišćeno ukupno 26 aviona Zlin u periodu od 1962 do današnjih dana. 18 aviona je korišćeno u JRV za obuku pitomaca Vojno vazduhoplovne akademije a ostali su korišćeni za civilne svrhe u Vazduhoplovnom savezu Jugoslavije i Pilotskoj školi JAT-a u Vršcu^[3].

Reference[uredi | uredi izvor]

^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 11. 06. 2019. g. Pristupljeno 21. 03. 2017.
^ Aleksandar Radić: Avion za selektivno letenje - Akrobatski Zlinovi, Odbrana, Arsenal, 1.02.2016.,Beograd
^ Dimitrijević, Bojan (2012). Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo 1942-1992. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-163-6.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Janić, Čedomir; Petrović, Ognjan (2010). Vek avijacije u Srbiji 1910-2010, 225 značajnih letelica. Beograd: Aerokomunikacije. ISBN 978-86-913973-0-2.
Komanda RV i PVO,Čuvari našeg neba, Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1977.
Dimitrijević, Bojan (2012). Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo 1942-1992. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-163-6.
Aleksandar Radić: Avion za selektivno letenje - Akrobatski Zlinovi, Odbrana, Arsenal, 1.02.2016.,Beograd

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 11. 06. 2019. g. Pristupljeno 21. 03. 2017.

[2] Aleksandar Radić: Avion za selektivno letenje - Akrobatski Zlinovi, Odbrana, Arsenal, 1.02.2016.,Beograd

[3] Dimitrijević, Bojan (2012). Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo 1942-1992. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-163-6.

[1]

[2]

[3]