Zorka Todosić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Zorka Todosić
Zorka Todosić (autor fotografije:Milan S. Jovanović; snimljeno u periodu 1901 - 1910; fotografija je vlasništvo Muzeja pozorišne umetnosti Srbije)
Lični podaci
Puno imeZorka Todosić
Druga imenaZorka Kolarović, Zorka Kolarovićeva-Teodosijević[a]
Datum rođenja(1864-04-01)1. april 1864.
Mesto rođenjaNovi Sad, Austrijsko carstvo
Datum smrti28. februar 1936.(1936-02-28) (71 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Jugoslavija
Zanimanjeglumica
Porodica
SupružnikMilan Teodosijević
DecaLjubica Teodosijević, udata Spiridonović

Zorka Todosić (Novi Sad, 1. april 1864 – Beograd, 28. decembar 1936) bila je poznata srpska glumica, više od 20 godina prvakinja Narodnog pozorišta u Beogradu. Naročito se isticala kao subreta u operetama i u pevačkim ulogama u komadima iz narodnog života, da bi se u zrelijim godinama dokazala u komediji i drami. Glumila je naslovnu ulogu u prvom izvođenju Koštane. Zauzima posebno mesto u galeriji naših najznačajnijih pozorišnih umetnica kao velika tragetkinja i prvoklasna operetska pevačica, koja je nosila glavne operetske uloge i kroz njih popularizovala operetu u Srbiji. Umrla je pomračenog uma i gotovo zaboravljena.

Poreklo[uredi | uredi izvor]

Zorka Todosić potiče iz poznate pozorišne dinastije Popovića, koju čini oko petnaest glumačkih imena. Većina ovih imena najduže se zadržala u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu, ali je dobro bila zastupljena i u Narodnom pozorištu u Beogradu i u Hrvatskom narodnom kazalištu u Zagrebu. Zorkin deda po majci, prota Luka Popović, bio je poznat ljubiteljima crkvenog pojanja u Sremskim Karlovcima i u Vranjevu. Sva njegova deca bavila su se glumom. Među glumačkim imenima pozorišne dinastije Popović bili su ćerke Katica, Draginja Ružić, supruga glumca Dimitrija Ružića, Jelisaveta-Jeca udata za Peru Dobrinovića, Sofija udata za kapelnika Aksentija Maksimovića, i Zorkina majka Ljubica, udata za glumca Dimitrija Kolarovića i sinovi Laza i Paja Popović.[b] Kasnije su ovu tradiciju nastavili i unuci. Pored Zorke glumom su se uspešno bavili i Emilija Popović, Milka (Vujić) Marković, Luka Popović i njegove sestre Zorka Popović—Premović i Danica Popović.[2] Poslednji izdanci ove dinastije bili su praunuci prote Luke, Dimitrije Mitica Marković i Ljubica Todosić, talentovana glumica koja je umrla veoma mlada.[3] Ova najbrojnija glumačka dinastija koja je ikada vladala na južnoslovenskim pozornicama, trajala je sve do 1949. godine.[4] Oni su jedno vreme sačinjavali polovinu trupe Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu.[5]

Detinjstvo i mladost[uredi | uredi izvor]

Zorka Todosić, rođena Kolarović rodila se 1. aprila 1864. godine u Novom Sadu, kao starije od dvoje dece[6] u porodici glumačkog para Dimitrija i Ljubice Kolarović.[v] Još kao devojčica, 1868. godine, preselila se sa roditeljima u Beograd. Roditelji su Zorki pružili odlično obrazovanje i vaspitanje. Posle osnovne škole ona završava tada čuvenu Višu žensku školu u Beogradu, u kome je naučila nemački, francuski i klavir (odnosno da svira valcere, igre i sentimentalne pesme, operete i da prati sebe pri pevanju) i u tadašnjoj Srbiji važila je za veoma obrazovanu damu.[4]

Glumački počeci[uredi | uredi izvor]

U vreme kada je Zorka počela da se bavi glumom nisu postojale škole glume. Glumci su se školovali na sceni, pa je kakav će ko glumac postati često zavisilo od trupe u kojoj je glumio, nego od stvarnog talenta. Zorka Todosić imala je talenat, ali i sreću da joj prvi učitelji budu Davorin Jenko i Toša Jovanović. Jenko joj je pružio odlično muzičko vaspitanje, čak i komponovao za nju pesme u operi Robert đavo Đakoma Majerbera. Toša Jovanović dao joj je prve pouke o pozorišnoj umetnosti.

Odrastajući u teatarskom okruženju, sa oba roditelja glumca, Zorka se još kao dete pojavljivala na pozornici. Prve korake na pozorišnoj sceni napravila je već 1868. godine u komadu San Kraljevića Marka, kada joj je bilo svega četiri godine. bila je jedina među vršnjacima čije je ime oglašavano na plakatima pored dečjih uloga. Za svoj rad dobijala je honorar. Nakon završene Više ženske škole dve godine je igrala kao volonter u Narodnom pozorištu.[4]

Prve uloge[uredi | uredi izvor]

Profesionalni rad[uredi | uredi izvor]

Godine 1877. pod upravom Milorada Popovića Šapčanina, Zorka, tada još uvek Kolarović, dobija prvu profesionalnu ulogu u Narodnom pozorištu - ulogu Jele u predstavi Prkos, da bi sa 16 godina već igrala sentimentalne uloge u komadima Šumska ruža (Volfgang Miler), Marija kći pukovnije (Žan Bajar) i Mezimče. Ubrzo, iz likova sentimentalnih devojčuraka ulazi u devojačke uloge kada počinje da zavodi širi krug obožavalaca kreiranjem uloga ljubavnica. Od 1878. godine pozorišni anali beleže je kao profesionalnu glumicu.[7]

Svojim izgledom, šarmom, temperamentom, a prvenstveno svojom glumom Zorka privlači pažnju pozorišne kritike i publike. Ona vrlo brzo postaje ljubimica ondašnjeg Beograda. Obožavali su je kritičari[8], gledaoci, režiseri, upravnici, kolege glumci...

Zorkin umetnički uzlet prekida njena udaja za udovca Milana Teodosijevića, koji se ubrzo razboljeva, pa ona provodi šest godina negujući ga. Tokom šestogodišnje pauze (od 1880. do 1886. godine) igrala je u dve predstave, u ulozi Eve Vebsterove u Bibliotekaru u režiji Miloša Cvetića (1881) i Jelke Čizmićeve u Seoskoj loli(1885).[4]

Povratak na scenu[uredi | uredi izvor]

Jedna afera
Prva poznata Srpkinja koja se fotografisala obnažena je glumica Olga Ilić. Kao prava Srpkinja, učinila je to iz inata, 1900. godine. Imala je dvadeset godina, kada je sa suprugom Kostom došla u Beograd i zaposlila se u Narodnom pozorištu, gde je glavna zvezda bila Zorka Todosić. Netrpeljivost između dve glumice je rasla, da bi nakon jedne svađe Todosićeva izdejstvovala[g] da se Ilići vrate u Niš. Revoltirana Olga je dan pre povratka ušla u fotografski atelje Milana Jovanovića i zatražila od fotografa da je slika nagu. Fotografiju je dostavila suparnici kako bi joj poručila da Zorkino vreme ističe dok njeno tek dolazi.[10]
Žuta štampa i Zorkine ljubavi
Zorka je imala je svoju kuću sa poslugom u Francuskoj ulici, odmah do kuće Nikole Pašića, a troškove je neko vreme plaćao austrijski diplomata Šisel, docniji sekretar cara Franje Josifa. Šisel joj je i kad je otišao iz Beograda, do kraja života plaćao pristojnu sumu na ime izdržavanja.[11]

Nakon muževljeve smrti, 1886. godine, Zorka se vraća na scenu i postaje redovan član beogradskog Narodnog pozorišta u ulozi Ilke Etveseve u predstavi Rat u miru. Od 1887. godine njeno ime pojavljuje se sve češće na pozorišnim plakatima, ali sa greškom. Umesto kao Teodosijevićka na jednom plakatu potpisana je kao Todosićka i greška se iznova ponavlja, pa tako Todosić postaje njeno usvojeno prezime.

Zorka Todosić je u prvoj etapi svoga umetničkog stvaranja tumačila mnoge pevačke uloge u komadima s pevanjem, vodviljima i operetama. Godine 1894. povlačenjem sa scene Marije Cvetić, Zorka zamenjuje u glavnim ulogama. Sa Rajom Pavlovićem i Dobricom Milutinovićem ona je bila jedna od prvih solista u pozorišnom horu. Prema shvaćenom karakteru uloga s pevanjem, Zorki Todosićki je dodeljena i prva uloga Koštane u istoimenoj predstavi Bore Stankovića, čija je premijera bila 22. juna 1900.[12] Iako je prvo izvođenje pratio neuspeh koji se ogledao kroz slabu posećenost predstave, Zorka je ovu ulogu igrala narednih 6 godina.[13]

U periodu od 1895. do 1908. godine Narodno pozorište prolazi kroz period u kome moderna francuska, ruska i nemačka pozorišta postaju uzor. Poseban značaj imala su gostovanja evropskih glumačkih trupa od kojih su beogradski glumci imali priliku da nauče novi umetnički, prvenstveno francuski, stil glume. Počeli su da se stvaraju glumački parovi za tumačenje glavnih uloga: nosilac ovih komada postala je Zorka Todosić, zajedno sa partnerima Bogobojem Rucovićem i Miloradom Gavrilovićem. Naročito su zapažene njene uloge u predstavama: Doktor Oks, Fedora, Dosadan svet, Ni oko šta, Čergaški život, Zaza, Zagonetka i mnogim drugim. Sve Molijerove subrete bile su u njenim rukama: Dorina u Tartifu, Toneta u Ubraženom bolesniku, Martina u Silom lekar. Istovremeno, Zorka Todosić gradi uloge i u ozbiljnoj drami i društvenoj komediji Posebno se ističe ulogama u predstavama: Kod belog konja, Madam San-Žen, Razvedimo se, Buburoš, Livničar, Polusvet, Čergaški život.

U avgustu 1905. godine umire njena ćerka Ljubica. Ostavši sama, Zorka se još više vezuje za pozorište. Od pozorišne sezone 1904/1905. godine ona se vraća komediji u ulozi sedih gospi. U narodnim komadimam, naročito u Sterijinom repertoaru bila je nezamenjiva. Ostaće zapamćena njena ostvarenja u komadima Zla žena i Pokondirena tikva, kao i Juliška u Nušićevom komadu Put oko sveta. Sa 44 godine, 7. marta 1908. godine Zorka Todosić proslavila je jubilej - 20 godina profesionalnog igranja na sceni Narodnog pozorišta, naslovnom ulogom u predstavi Mamzel Nituš. Proslavu su svojim prisustvom uveličali i princ Pavle i princeza Jelena. Godine 1902. u penziju se povlači čuvena Milka Grgurova, a 1908. umiru Vela Nigrinovai Sofija Coca Đorđević tako da od 1908. pa do penzionisanja Zorka Todosić ostaje vodeća zvezda beogradskog Narodnog pozorišta.

Pred sam kraj karijere Zorka Todosić pružila je svoj doprinos osnivanju Narodnog pozorišta u Skoplju glumeći u prestavama Gospodin Alfons, Miš, Prkos, kao i u svojoj nezaboravnoj kreaciji Zle žene, Jovana Sterije Popovića.[4]

Kraj karijere[uredi | uredi izvor]

Izuzetna karijera Zorke Todosić bila je nasilno prekinuta. Već 1913. njene kolege počele su da primećuju da ona počinje da zaboravlja tekst i čudno se ponaša na sceni, što je bilo neobično, obzirom da je bila poznata po izvanrednom pamćenju i besprekornom znanju uloga. Obolela je od teške duševne bolesti i izgubila pamćenje, često se čak ne sećajući niti da postoji pozorište, niti da je bila glumica. Poslednji put se na sceni Narodnog pozorišta pojavila pred početak Prvog svetskog rata, kao udovica Sofija u Nušićevom Običnom čoveku, a zatim 1915. godine u Skoplju igrala poslednji put u životu. Nakon završetka Prvog svetskog rata vratila se u Beograd gde je, 1919. godine, penzionisana u svojoj 55. godini.[4]

Radijsko pevanje[uredi | uredi izvor]

Kada je Radio Beograd, 24. marta 1929. godine, počeo sa emitovanjem svog programa, muzika se preko radio-talasa emitovala na dva načina: uživo ili s gramofonskih ploča. Pevanje uživo podrazumevalo je nastup u studiju, uz pratnju klavira ili orkestra ili direktan prenos iz neke od poznatih beogradskih kafana. Na Radiju su tada pevali poznati dramski i operski umetnici, među kojima je bila i Zorka Todosić[14]

Život van scene[uredi | uredi izvor]

Neodoljivom šarmu Zorke Todosić nisu odoleli mnogi ljubitelji scene i pozorišta, a među najvatrenijim obožavaocima bili su kompozitor Stevan Šram, glumac i pevač Stevan Deskašev i pesnik Vojislav Ilić.[13]

Ljubav Vojislava Ilića[uredi | uredi izvor]

Uveo cvet

Ja ljubljah lepu curicu,

Mirisnu, belu ružicu.

Još sinoć moja bejaše,

Jutros je svati uzbraše.

Svet mi je sreću odneo,

Zato sam bleđan, uveo...

Vojislav Ilić

Svoju ljubav prema Zorki Todosić Vojislav Ilić je ovekovečio u pesmama Molitva i Ljubav. Zorkinim imenom je počinjao svaki dan pesnikove mladosti. Ljubi je Vojislav "više nego svet", za njom "gine, vene", zbog nje, nemir mu "stisn'o grudi", a srce mu "puno studi". Za nju je napisao i poznatu pesmu Uveo cvet. Zorka se nije obraćala pžnju na zaljubljenog pesnika, a on je i pored toga njome bio dugo opsednut. Njeno ime je dao i junakinji svog najvećeg speva Ribar. Pesnik je čak i svojoj prvoj ćerki, koju je dobio u braku sa suprugom Tijanom, ćerkom Đure Jakšića, dao njeno ime.[5] Prema nekim pisanjima, Zorka je tada volela glumca Stevana Deskaševa, koji joj je bio partner u komadima s pevanjem.

Brak[uredi | uredi izvor]

Mnogi mladi i bogati Beograđani opsedali su je, želeći da je odvoje od pozorišta i njome se ožene. Kako bi stišao ovu zapaljivu atmosferu, otac odlučuje da je, u sedamnaestoj godini, uda za udovca Milana Teodosijevića, blagajnika štedionice u Zemunu. Zorka nije imala izbora, pa se 21. septembra 1880. godine udaje, u svojoj 17. godini. Već sledeće godine Zorka dobija ćerku Ljubicu. Sledeće godine njen suprug se razboljeva od neizlečive progresivne paralize, pa Zorka napušta pozorište i posvećuje mu se, sve do njegove smrti. Za tih šest godina nastupala je u samo dve predstave i pevala na koncertima humanitarnih društava. Vratila se pozorištu 1887. godine, pošto je Milan umro i nastavila da vaspitava njihovu ćerku.[13] U braku sa Milanom Teodosijevićem Zorka je rodila šestoro dece, koja su sva preminula. Najduži vek doživela je ćerka Ljubica Teodosijević, udata Spiridonović.[4]

Smrt ćerke[uredi | uredi izvor]

U avgustu 1905. godine, drugi tragični udar zadesio je Zorku Todosić, kada joj, od tuberkuloze,[13] umire ćerka Ljubica. Koliko je Zorka bila neutešna bolom, svedoči njen plemenit čin kada je Glumačkom klubu Narodnog pozorišta najavila da svoju kuću zaveštava za glumačku siročad pod imenom Ljubica, u spomen svoje rano preminule jedinice. Nakon smrti jedine ćerke, koja je takođe okušala sreću u pozorištu, ostavši sama, ona se još više vezuje za pozorište.[4]

Bolest i smrt[uredi | uredi izvor]

Godine 1913 Zorka je počela da oseća prve simptome teške psihičke bolesti, da bi 1919. godine bila penzionisana i gotovo oterana s pozornice. Dalji njen život najbolje opisuje autor knjige Znamenite žene Srbije, Žika Marković:

Surova bolest učinila je da se svet kloni od ove miljenice beogradske scene, koju je bolest naružila i kleptomanijom. Bila je to teška sudbina glumice koja je rođena u pozorištu, živela u njemu i za njega. Umrla je 28. decembra 1936. godine u Beogradu, u svojoj 72. godini. Njenoj sahrani prisustvovao je veliki broj ličnosti iz umetničkog sveta, nekoliko starih Beograđana koji pamte slavu velike glumice i dosta starih, malo poznatih glumaca iz provincijskih i putujućih pozorišta, koji su sa Zorkom udarali temelje pozorišnoj umetnosti. Na samom groblju sa Zorkom oprostila se i prvakinja drame Žanka Stokić, njena učenica i naslednica njenog repertoara, koja je tada rekla da je Todosićeva „greškom zalutala među Srbe, jer je njeno pravo mesto bilo među umetnicima Beča ili Pariza”.[5] Povodom njene smrti objavljeni su brojni tekstovi u beogradskim listovima sa posebnim osvrtima na njena glumačka ostvarenja i uspehe.[16] Među njima se posebno izdvaja odlomak iz napisa Milana Grola u Srpskom književnom glasniku, koji je njen životopis završio sledećim rečima:[4]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Na početku karijere nastupala je pod svojim devojačkim prezimenom, kao Zorka Kolarović. Udajom ѕa Milana Teodosijevića menja prezime u Zorka Kolarovićeva-Teodosijević. Od 1887. godine njeno ime pojavljuje se na pozorišnim plakatima sa greškom – potpisana je kao Todosićka umesto Teodosijevićka, posle čega se greška iznova ponavlja, dok konačno Todosić ne postane njeno usvojeno prezime. Ne postoji pisani dokument o tome da li je Zorka namenski promenila svoje prezime.
  2. ^ Paja Popović umro je veoma mlad, u 25. godini.[1]
  3. ^ Zorkin mlađi brat Tima, mlađe dete Dimitrija i Ljubice Kolarović, umro je 1867. godine, kada mu je bilo samo dve godine.
  4. ^ Zvanična verzija glasi da je neposredan povod za ostavku bio sukob Olge Ilić sa Zorkom Todosićkom. U jednoj prepirci Todosićka je Ilićku nazvala „kafešantankom”. Olgin suprug Kosta se žustro umešao u sukob i zapretio Todosićki da će joj „odgristi nos”. U ostavci je Olga pisala: „Od kad me je Bog stvorio, nisam doživela što sam ovde u hramu našem i narodnom. Strepeći da se taj slučaj ne bi ponovio stoga sam prinuđena ukloniti se sa svoga položaja i molim upravu da me izvoli odmah razrešiti od dužnosti.” Upravnik dr N. Petrović je istog dana, 7. marta, na poleđini ostavke uvažio ovu molbu, obrazloženjem ironičnim i nimalo duhovitim: „Da bi i jedan ’božiji stvor’ sačuvao da u ’hramu našem narodnom’ još nešto ne učini, rešio sam da mu se učini po molbi i da se on ’božiji stvor’ skloni gde hoće. Razreših ga.” Njenog supruga kaznio je jednomesečnom platom, zbog čega je i Kosta podneo ostavku s obrazloženjem: „Pošto kao uvređeni muž ne samo da nisam dobio zadovoljenje nego sam još i vrlo strogo kažnjen, tako da mi je nemoguće izdržati. Stoga mi je čast podneti ostavku i molim upravu da me odmah razreši te dužnosti.” Upravnik Petrović napisao je na poleđini ostavke da je ne uvažava sve dok ne isplati kaznu, a „Ako ne bude dolazio na posao smatraće se da je napustio dužnost”. Dokument se čuva u Državnom arhivu Srbije.[9]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „TRIDESET NADGROBNIH SPOMENIKA SA GROBNIM MESTIMA ISTAKNUTIH POLITIČKIH, KULTURNIH I JAVNIH RADNIKA, NA ALMAŠKOM GROBLjU U NOVOM SADU, O.NOV”. Spomenici kulture u Srbiji. Srpska akademija nauka i umetnosti. Pristupljeno 7. 9. 2017. 
  2. ^ Mečkić, Lazar. „Luka Popović”. NOVI BEČEJ - ONLINE. Arhivirano iz originala 17. 03. 2022. g. Pristupljeno 5. 9. 2017. 
  3. ^ Stojković 1979, str. 139
  4. ^ a b v g d đ e ž z Stojanović 2016
  5. ^ a b v „Tajne ljubavi čuvenih Srba (6): Greh sa svastikom”. Vesti on-line. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  6. ^ „Ljubica Kolarović”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 12. 1. 2017. 
  7. ^ Grol 1952
  8. ^ Stojanović, Olja. „Kritike”. Virtuelna muzejska postavka posvećena pozorišnoj glumici Zorki Todosić. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 30. 09. 2020. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  9. ^ Milatović, P. (2010). „ILIĆ-HRISTILIĆ Olga”. Politikin zabavnik. 3029. Pristupljeno 16. 1. 2017. 
  10. ^ „Prvi srpski fotografi”. Srbinside. 1. 11. 2013. Arhivirano iz originala 16. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  11. ^ „GLUMCI I GLUMICE SU BILI PRAVE ZVEZDE: Daske koje život znače bile su drage Srbima”. Kurir. 16. 07. 2016. Pristupljeno 11. 1. 2017. 
  12. ^ Jovanović, Ž. (06. 04. 2005). „Vesela devojka tužne sudbine”. Blic. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  13. ^ a b v g Loš, Tatjana (2. 3. 2016). „Prva pozorišna Koštana”. Večernje Novosti. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  14. ^ Janoš, Saša. „Istorija radijskog pevanja narodne muzike od 1935. do 1975. godine”. Riznica Srpska. Arhivirano iz originala 05. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  15. ^ Marković 1997
  16. ^ Stojanović, Olja. „Novinski isečci”. Virtuelna muzejska postavka posvećena pozorišnoj glumici Zorki Todosić. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 13. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Stojanović, Olja (2016). Zorka Todosić : 1864-1936 (PDF). Beograd: Muzej pozorišne umetnosti Srbije. ISBN 978-86-80629-87-2. COBISS.SR 226043148
  • Grol, Milan (1952). Iz pozorišta predratne Srbije : spomeni savremenika o glumačkim generacijama pretkumanovske Srbije. Beograd: Srpska književna zadruga. COBISS.SR 16287239
  • Marković, Žika (1997). Znamenite žene Srbije. Despotovac: Narodna biblioteka "Resavska škola". COBISS.SR 512694621
  • Stojković, Borivoje S. (1979). Istorija srpskog pozorišta od srednjeg veka do modernog doba : (drama i opera). Beograd: Muzej pozorišne umetnosti SR Srbije. COBISS.SR 46929415

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]



  • Stojanović, Olja. „GALERIJA FOTOGRAFIJA”. Virtuelna muzejska postavka posvećena pozorišnoj glumici Zorki Todosić. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 13. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  • Stojanović, Olja. „TEATROGRAFIJA ZORKE TODOSIĆ”. Virtuelna muzejska postavka posvećena pozorišnoj glumici Zorki Todosić. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 13. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  • Stojanović, Olja. „Pozorišni plakati”. Virtuelna muzejska postavka posvećena pozorišnoj glumici Zorki Todosić. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 13. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  • „Ljubavne priče Skadarlijskih kafana”. via balkans. Pristupljeno 11. 1. 2017. 
  • Stojanović, Olja. „Bibliografija novinskih članaka”. Virtuelna muzejska postavka posvećena pozorišnoj glumici Zorki Todosić. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 13. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  • Stojanović, Olja. „Arhivska građa”. Virtuelna muzejska postavka posvećena pozorišnoj glumici Zorki Todosić. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 13. 01. 2017. g. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  • Đuković, Kristina (2012). „ULICA BOGATIH SIROMAHA”. Politikin zabavnik. 3130. Pristupljeno 13. 1. 2017. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Зорка_Тодосић&oldid=27756317”