Mini
| Mini | |
|---|---|
.jpg) Morris Mini-Minor iz 1959 | |
| Pregled | |
| Proizvođač | British Motor Corporation (1959–1968) British Leyland (1968–1986) Rover Group (1986–2000) |
| Proizvodnja | 1959—2000 |
| Dizajner | Alec Issigonis |
| Karoserija i šasija | |
| Klasa | Mali gradski automobili |
| Karoserija | 2 vrata – sedan, karavan, ven, kupe |
| Pogonski agregat | |
| Motor | 848, 970, 997, 998, 1071, 1098 i 1275 cm3 |
| Stepen prenosa | 4 i 5 stepeni (manuelni), 4 stepeni (automatik) |
| Veličine | |
| Međuosovinsko rastojanje | 2036 sedan 2138 karavan |
| Dužina | 3054 sedan 3299 karavan |
| Širina | 1397 |
| Visina | 1346 |
| Masa | 580–686 |
Mini je mali gradski automobil koji se proizvodio od strane engleskog proizvođača automobila British Motor Corporation (BMC) i njegovih naslednika od 1959. do 2000. godine. Originalni Mini se smatrao ikonom britanske kulture šezdesetih godina 20. veka. Godine 1999, proglašen je za drugi najuticajniji automobil 20. veka, iza Ford modela T, a ispred ajkule i bube.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ideja i razvoj[uredi | uredi izvor]
Godine posle Drugog svetskog rata donele su Ujedinjenom Kraljevstvu slabiju ekonomsku moć, a istovremeno je vodila borbu za zadržavanje vlasti u kolonijama. Ubrzo zatim sledi Suecka kriza 1956. godine, koja je pogodila Britaniju, ali i celu Evropu. Egipat je zaustavio pomorski saobraćaj kroz Suecki kanal i prekinuo dopremanje nafte iz Arabije, pa je usledila racionalizacija potrošnje goriva. Nakon toga javila se potreba za malim ekonomičnim automobilom.[1]
U to vreme mali proizvođači automobila da bi opstali morali su se udruživati. Tako 1952. godine proizvođači automobila Austin Motor Company i Morris Motors se udružuju i nastaje British Motor Corporation.[2] BMC je prvi britanski proizvođač automobila koji je uspešno reagovao na uvedena ograničenja potrošnje goriva. Idejno rešenje za izgradnju novog automobila, koji će biti namenjen svima, BMC je osmislio još 1956. godine. Zacrtani ciljevi su bili da karoserija ima pravougaone dimenzije 10 x 4 x 4 stope (oko 3 x 1,2 x 1,2 metra), dovoljno prostora za četvoro putnika i njihov prtljag.
Za razvoj novog automobila zadužen je Alek Isigonis, britansko-grčki dizajner automobila. Tim koji je predvodio bio je malobrojan, ali vrlo uspešno je završio prve skice. Nakon sedan meseci dolazi do izrade i prvog prototipa vozila, nazvanog narandžasta kutija (engl. The Orange Box), zbog svoje narandžaste boje.[1]
Inovativna rešenja[uredi | uredi izvor]
Na prvi pogled, činio se kao da je kutija bez stila. Međutim, spolja maleni automobil sa unutrašnjim povećim prostorom, imao je jednostavna i domišljata rešenja. Motor sa četiri cilindra i vodenim hlađenjem, koji je bio preuzet od Moris minora, bio je smešten poprečno, a sa menjačem je delio i rezervoar ulja. Imao je menjač sa četiri brzine i pogon na prednjim točkovima. Ventilator za hlađenje je bio pogonjen kaišem preko motora, zbog toga su hladnjak i ventilator bili postavljeni sa leve strane, što je doprinelo smanjenju dužine automobila. U to vreme u svim automobilima putnicima su smetala kućišta točkova koja su prodirala duboko u kabinu. Rešenje za to su bili mali točkovi od 10 inča koji su pomereni na same uglove karoserije, pa je tako dobijeno više mesta za putnike. Te inovacije se i danas koriste pri konstruisanju manjih automobila. Kod sistema oslanjanja, korišćene su gumene umesto do tada standardne opruge. Prostor za stvari u vratima je dobijen tako što je ugrađen klizni prozor, koji se otvarao sleva nadesno. Sva ova inovativna rešenja doprinele su ukupnom spoljašnjem smanjenju vozila, ali i povećanju unutrašnjeg prostora za putnike i prtljag.[1]
Generacije[uredi | uredi izvor]
Proizvodna verzija prikazana je novinarima aprila 1959. godine, a do avgusta, kada se našao na tržištu, proizvedeno je nekoliko hiljada i bio spreman za isporuku kupcima. Zvanično je prikazan javnosti 26. avgusta 1959. godine. Oko 2.000 automobila je već bilo poslato u inostranstvo i tog dana je bio predstavnjen u skoro sto zemalja. Na međunarodnom tržištu bio je poznat kao Ostin 850 i Moris 850. Do kraja prve generacije 1967. godine, Mini je nešto poboljšan, uključujući bolju suspenziju i automatski menjač.
Druga generacija (Mark II) se proizvodila između 1967. i 1970. godine. Imali su redizajniranu prednju masku, veći zadnji prozor i razne druge kozmetičke izmene. Ovi automobili su korišćeni u filmu Posao u Italiji (The Italian Job) iz 1969. godine, sa Majklom Kejnom u glavnoj ulozi.[3]
Od 1970. do 1976. godine proizvodila se treća generacija (Mark III). To su bili veći automobili, sa skrivenim šarkama vrata i prozorima na namotaj. Zatim dolazi 1976. godine četvrta generacija, 1984. godine peta, 1990. godine šesta i 1996. godine poslednja sedma generacija (Mark VII). Uprkos naporima, pokušaji da se preoblikuje nisu davali očekivane rezultate. Konstruktori nisu mogli da donesu nov izgled Miniju, uvek su se vraćali originalnom izgledu iz 1959, što se odrazilo i na ukupnu prodaju. Kako bi opstao, tokom osamdesetih i devedesetih godina 20. veka došlo je do raznih specijalih izdanja. Delom je to radio i BMW koji ga je preuzeo. Od 2001. godine BMW lansira tehnološki napredniji novi Mini, i nema nikakvih dodirnih tačaka sa starim modelima.
Druge verzije[uredi | uredi izvor]
Od 1961. do 1969. godine proizvodio se u i obliku limuzine, koja je bila skuplja i zvali su se Wolseley Hornet i Riley Elf. Prednji deo je imao drugačiji izgled i duži zadnji kraj, samim tim i veći prtljažni prostor. Takođe od 1961. do 1969. proizvodili su se i karavani sa dvoja vrata i zadnjim dvodelnim. Napravljeni su na nešto dužoj šasiji od standardne. Zvali su se Morris Mini Traveller i Austin Mini Countryman.
Mini ven se proizvodio od 1960. do 1982. godine kao komercijalno vozilo. Mini mouk je dizajniran za potrebe britanske vojske, a izgledao je kao mali terenac ili bagi. Proizvodio se od 1964. do 1989. godine. Mini pikap bio je kamionet sa otvorenim zadnjim prostorom, pravljen na dužoj šasiji. Proizvodnja je trajala od 1961. do 1982. godine.
Poznati konstruktor trkačkih bolida Džon Kuper uvideo je potencijal koji je nudila Minijeva konstrukcija, pa je predložio izradu Minija u trkačke svrhe. Alek Isigonis se u početku protivio, ali je pod pritiskom kompanije popustio. Uz niz promena, naročito na motoru, stvoren je model s poboljšanim performansama Mini kuper i jača verzija od 1275 kubika nazvana Mini kuper s. Mini Cooper S je učestvovao na reli trkama u Monte Karlu osvojivši prvo mesto 1964, 1965. i 1967. godine.[1]
Nazivi[uredi | uredi izvor]
Mini se prodavao, tokom svog životnog veka, pod različitim markama i nazivima. Od dolaska na tržište avgusta 1959. godine, ovaj karakteristični automobil sa dvoja vrata, zvao se Ostin seven (Austin Seven) i Moris mini-minor (Morris Mini-Minor). Prodavao se i pod zaštitnim znakom Wolseley-a i Riley-a. Od preuzimanja Rover grupe bio je Rover mini,[4] koji je oblik i ime registrovao kao zaštitni znak. Godine 1994, BMW preuzima Rover grupu, samim tim i brend Mini. Mini se zvanično nikada nije tako zvao, to je u stvari bilo ime od milja za model minor, koji je bio veći i luksuzniji.
Popularnost[uredi | uredi izvor]
Mini je bio veoma popularan i među slavnim ličnostima. Posedovali su ga svi članovi grupe Bitlsa, glumica i pevačica Tvigi, princeza Margareta i njen suprug, komičar i glumac Norman Vidsom, komičar, pisac i glumac Spajk Miligan, fudbaler Džordž Best, glumac Lorens Harvi,[5] zatim Enco Ferari, Piter Selers, Stiv Makvin, Džejms Garner i mnogi drugi.[6]
Mini se proslavio i na filmovima i serijama. Među najpopularnijim je bio u seriji Mister Bin i u serijalu filmova o Pink Panteru koga igra Piter Selers šezdesetih i sedamdesetih godina 20. veka, u filmovima Posao u Italiji (The Italian Job) iz 1969. godine, Bornov identitet iz 2002. godine i drugi.[7]
Proizvodnja[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Mini se proizvodio u Longbridge plant kod Birmingema i u Oksfordu u Engleskoj, zatim u Sidneju u Australiji, a kasnije i u Španiji, Belgiji, Čileu, Italiji (kao Innocenti), Malti, Portugaliji, Južnoj Africi, Urugvaju, Venecueli[4] i Jugoslaviji (Novo Mesto, Slovenija).[8]
Poslednji Mini (crveni Cooper Sport) sišao je sa proizvodne trake 4. oktobra 2000. godine i predat je britanskom automobilskom muzeju (British Motor Museum) decembra iste godine. Ukupno je proizvedeno 5.387.862 automobila.[9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g „The cars : Mini development history, part 1”. aronline.co.uk. Arhivirano iz originala 07. 03. 2017. g. Pristupljeno 14. 3. 2017.
- ^ „British Motor Corporation”. gracesguide.co.uk. Pristupljeno 14. 3. 2017.
- ^ „How Michael Caine helped restoration of Italian Job Minis”. dailymail.co.uk. Pristupljeno 14. 3. 2017.
- ^ a b „Which car manufacturers all produced Mini's?”. quora.com. Pristupljeno 15. 3. 2017.
- ^ „Mini – Classic : Stars and their cars”. aronline.co.uk. Pristupljeno 15. 3. 2017.
- ^ „Celebrities and their Minis”. heritagegarage.com. Pristupljeno 15. 3. 2017.
- ^ „10 Classic TV and Movie MINIs”. weburbanist.com. Pristupljeno 15. 3. 2017.
- ^ „Istorija eks YU automobilizma: Slovenija”. magazinauto.com. Pristupljeno 15. 3. 2017.
- ^ „Mini Time Line Part 5 – 1989 Through 2002”. minimania.com. Pristupljeno 15. 3. 2017.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mini – legendarni automobil (jezik: srpski)
- Netcarshow: Mini Cooper (2000) (jezik: engleski)
