Palma de Maljorka
| Palma Palma de Mallorca | |
|---|---|
 Palma | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Španija |
| Autonomna zajednica | Balearska ostrva |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 396.570 |
| — gustina | 1.900,83 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 39° 34′ 00″ S; 2° 39′ 00″ I / 39.566667° S; 2.65° I |
| Aps. visina | 13 m |
| Površina | 208,63 km2 |
  Palma Palma na karti Španije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Aina Kalvo |
| Veb-sajt | |
| palmademallorca.es | |
Palma de Maljorka (šp. Palma de Mallorca), skraćeno samo Palma je najveći grad i luka na ostrvu Majorka i glavni grad španske autonomne zajednice Balearska ostrva. Nalazi se na južnoj obali ostrva. Po popisu iz 2005. grad ima 375.048 stanovnika, a sa širom okolicom ima 474.035 stanovnika. Gotovo pola stanovništva ostrva Majorke živi u Palmi. Arhipelag Kabrera se smatra delom grada, iako je razdvojen morem.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Rimski period[uredi | uredi izvor]
Palmu (Palmaria) su osnovali Rimljani kao vojni logor na ostacima naselja megalitske Talaiotske kulture.
Nakon rimskoga osvajanja Majorka je do 123. p. n. e. bila labavo vezana za provinciju Tarakonensis. Rimljani su osnovali dva grada Palmariju na jugu ostrva i Polentiju na severoistoku na mestu feničkoga naselja. Dok je Polentija bila luka za rimske gradove na severozapadnom Mediteranu, Palmarija je bila luka za Kartaginu i Hispaniju. Vandali su nekoliko puta pljačkali Palmariju.
Vizantijski period[uredi | uredi izvor]
Iako se ne zna mnogo o periodu kada je Vizantija vladala Balearima postoje dokazi o vizantijskom prisustvu, kao što su mozaici, koji su nađeni u najstarijim delovima katedrale.
Muslimanski period i kalifat[uredi | uredi izvor]
Od 707. do 1229. Palma de Majorka je bila pod islamskom vlašću. Mavari su počeli dolaziti već tokom 6. veka. Za to vreme stanovništvo je razvijalo ekonomiju baziranu na piratskim napadima i na samodovoljnosti. Kada se Vizantija povlačila dominantan grupa je to iskoristila i nametnula se ostatku stanovništva. Muslimanska flota pod komandom Abd Alah ibn Muse se 707. zaustavila na ostrvu Majorka i nagovorili su dominantne grupe u gradu da prihvate mirovni ugovor, po kome će plaćati Mavarima porez, a zadržati će zauzvrat sve ekonomske, političke, socijalne i verske strukture kao do tada.
Dakle grad je bio naseljen hrišćanima, koji su priznavali vlast kalifa od Damaska, a zauzvrat su uživali punu autonomiju. Majorka je predstavljala enklavu između muslimanskog i hrišćanskoga sveta, pa je bila privlačno mesto za pirate i izvođenje piratskih napada. Za većinu stanovništva pljačkanje brodova (i muslimanskih i hrišćanskih) koji prolaze kroz vode ostrva bio je najvažniji izvor bogatstva tokom 150 godina. Kasnije su piratski napadi toliko razljutili Al-Andaluziju da su doveli do osvete i pomorskoga napada.
Nakon prvih vikinških napada u kojima je popljačkano ostrvo usledio je 848. ili 849. napad Kordobskog kalifata pa je Palma de Majorka morala ratificirati ugovor iz 707. i prestati sa piratskim napadima. Ipak grad još uvek nije bio u punom sastavu Al-Andaluza. Kako je kalif iz Kordobe jačao svoj uticaj u Mediteranu, tako je pokazivao sve više interesa za Majorku. Nakon perioda nestabilnosti na ostrvu izazvanom vikinškim invazijama Majorka je 1003. postala sastavni deo kordovskog kalifata. Nije više bila samo vazalna teritorija kao do tada. Na Majorci se razvila nova socijalna organizacija, mnogo složenija nego do tada. Trgovina i proizvodnja su procvetali, što je izazvalo jak demografski rast.
Denija-Balearska taifa (1015—1087)[uredi | uredi izvor]
Iako je postaojala centralizacija pod Omejidima nije se mogla uspostaviti harmonija različitih etničkih grupa, tako da su i danje postojali etnički sukobi. Tokom 11. veka znatno je opala kontrola u kalifatu. Pokrajine su se oslobađale centralne kordobske vlasti i postajale su taife, tj efektivne suverene države pod onim guvernerima, koje je imenovao posledlji omejidski kalif. Taife se mogu grupisati u nekoliko širokih kategorija, a bile su arapskoga, berberskoga ili slovenskoga porekla. Palma je bila deo slovenske taife, Denija taife. Osnivač taife je bio Muhjahid ibn Jusuf ibn Ali. Palma je postala glavna luka za napade na hrišćanske brodove i obale. Odatle je lansiran napad na Sardiniju od 1016. do 1017, što je izazvalo intervenciju đenoveške i pizanske flote. Denija taifa je trajala do 1087.
Balearska taifa (1087—1115) i zapadni Mediteran[uredi | uredi izvor]
Banu Hud je osvojio Demija taifu i uključio je u taifu od Saragoze. Ekonomija je zavisila od poljoprivrede i piratstva. U kasnom 11. veku hrišćanske trgovačke sile su krenule u inicijativu na moru protiv muslimana. Muslimanski pirati su ugrožavali slobodnu trgovinu morima. Ramon Berenger III je organizovao ekspediciju hrišćanske vojske 1115. pa je napao i popljačkao Palmu. Kažnjenička ekspedicija je uključivala Katalonce, vojnike iz Pize, Provanse, Korzike i Sardinije. Nakon ekspedicije ostrva su ponovo bila deo Almoravidskog kalifata.
Period Banu Ganija (1157—1203)[uredi | uredi izvor]
Almoravidi su lako i bez otpora uspostavili kontrolu na Balearima, koji su bili porušeni za vreme pohoda Katalanaca i Pižana. Almoravidi su bili potiskivani sa Iberijskog poluostrva, posebno iz Andaluzije, pa su od 1157. uspostavili jaču kontrolu na Balearima. Došao je velik broj izbeglica iz Andaluzije, što je ojačalo pozicije poslednjih almoravidskih vladara. Banu Ganija je bio svestan slabosti u zapadnom Mediteranu, pa je započeo pregovore sa italijanskim gradovima, kojima je dao koncesije. Đenova i Piza su dobili prve koncesije na Balearima. Banu Ganija je koristio Baleare kao stratešku tačku, odakle je pokušao da preotme teritorije od Almohada. Almohadi, sa sedištem u Marakešu su potakli pobunu, pa su Baleari od 1187. do 1203. bili pod njihovom kontrolom.
Hrišćansko osvajanje i kasni srednji vek[uredi | uredi izvor]
Katalonski trgovci su tražili da Đaume I od Aragona preduzme nešto protiv sve učestalijih napada pirata sa Majorke. Ponudili su mu brodove u tom pothvatu. Katalonski plemići su tražili udeo u ratnom plenu. Đaume I Osvajač je 1229. osvojio Majorku uz pomoć katalonske vojske i jednog manjeg dela aragonske vojske. Kada su zauzeli utvrđenje u Palmi masakrirali su stanovništvo. Zbog velikoga pokolja izbila je epidemija, od koje je stradala Đaumeova vojska. Celo ostrvo su osvojili za nekoliko meseci, sem jednog dela muslimana, koji su na planini pružali otpor do 1232. Muslimansko stanovništvo je pobeglo, a ostrvo su naselili Katalonci.
Osnovana je kraljevina Majorka. Nakon smrti Đaumea I Osvajača njegov sin Đaume II od Majorke je vladao Kraljevinom Majorkom. Đaume II od Majorke je sagradio čitav niz spomenika i crkvi na Majorki: Belver tvrđavu, crkve svetoga Fransiska i svetoga Dominga. Započeo je i gradnju katedrale u Majorci.
Zbog povoljnog položaja grada održavala se veoma živa trgovina sa Katalonijom, Valensijom, Provansom, Magrebom, italijanskim gradovima. Od početka 16. veka pobuna seljaka protiv Karla V te česti napadi turskih i berberskih pirata izazvala je smanjenje trgovačke aktivnosti, pa je započelo razdoblje nazadovanja, koje je trajalo do kraja 17. veka.
Od 17. veka[uredi | uredi izvor]
17. vek je bio karakterizovan podelom grada na dve struje, čiji sukob je imao velike socijalne i ekonomske posledice. Pri kraju 17. veka inkvizicija je ojačala kažnjavanje Jevreja. U 18. veku liberalizovana je trgovina sa SAD, pa je komercijalna aktivnost luke ponovo narasla. Početkom 19. veka mnogi su izbegli na Palmu tokom Napoleonove okupacije Španije.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Klima[uredi | uredi izvor]
| Klima (Palma de Maljorka) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 15,2 (59,4) |
15,7 (60,3) |
17,1 (62,8) |
18,7 (65,7) |
22,1 (71,8) |
25,9 (78,6) |
28,9 (84) |
29,5 (85,1) |
27,1 (80,8) |
23,4 (74,1) |
19,2 (66,6) |
16,5 (61,7) |
21,6 (70,9) |
| Prosek, °C (°F) | 11,7 (53,1) |
12,1 (53,8) |
13,3 (55,9) |
15,0 (59) |
18,4 (65,1) |
22,1 (71,8) |
25,1 (77,2) |
25,9 (78,6) |
23,4 (74,1) |
19,7 (67,5) |
15,7 (60,3) |
13,0 (55,4) |
17,9 (64,2) |
| Srednji minimum, °C (°F) | 8,3 (46,9) |
8,5 (47,3) |
9,5 (49,1) |
11,3 (52,3) |
14,7 (58,5) |
18,4 (65,1) |
21,3 (70,3) |
22,2 (72) |
19,8 (67,6) |
16,1 (61) |
12,1 (53,8) |
9,7 (49,5) |
14,3 (57,7) |
| Količina padavina, mm (in) | 43 (16,9) |
34 (13,4) |
26 (10,2) |
43 (16,9) |
30 (11,8) |
11 (4,3) |
5 (2) |
17 (6,7) |
39 (15,4) |
68 (26,8) |
58 (22,8) |
45 (17,7) |
419 (165) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema proceni, u gradu je 2008. živelo 396.570 stanovnika. [1]
| 1981. | 1989. | 1991. | 2002. |
|---|---|---|---|
| 304.422 | 296.754[2] | 308.616 | 333.801[2] |
Masovni turizam[uredi | uredi izvor]
Od 1950-ih masovni turizam je izmenio izgled grada i ostrva. Palma je zbog toga jako rasla. U 1960. bilo je 500.000 posetilaca, a 1997. bilo je 6, 7 miliona posetilaca. Preko aerodroma kraj Palme prošlo je 19,2 miliona ljudi. Urbani razvoj privukao je imigrante iz Afrike i Južne Amerike.
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Napulj
Gafsa- Benevento
- Portofino
Las Palmas de Gran Kanarija- Algero
Diseldorf
Mar del Plata- Chimbote
- Bari
Ajačo- Santa Barbara
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Stanovništvo po opštinama”. Državni zavod za statistiku. Arhivirano iz originala 25. 10. 2015. g. Pristupljeno 3. 10. 2012.
- ^ a b „Gradovi u Španiji”. City Population. Pristupljeno 3. 10. 2012.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Ajuntament (local government) of Palma
- InfoMallorca, tourist information & events
- palmap.info Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. novembar 2019), interactive map of Majorca
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
