Hunzibci

Hunzibci

Ukupna populacija
---
Regioni sa značajnom populacijom
Dagestan	---
Gruzija	---
Jezici
Hunzibski jezik, avarski jezik, ruski jezik

Mapa Dagestana u Rusiji

Zastava Dagestana

Hunzibci (rus. Гунзибцы, engl. Hunzibs) su nahsko-dagestanski narod koji živi u sjevernim državama, a najveći broj njih trenutno živi u Severnokavkaskom federalnom okrugu, u republici Dagestan, koja je inače najveća ruska republika na sjevernom Kavkazu.

Područje i jezik

Hunzibci su mali narod u Dagestanu koji je dobio ime po imenu njihovog najvećeg sela, Hunzib. Hunzibski jezik spada u didojsku podgrupu severozapadne (avaro-ando-didojske) grupe dagestanskih jezika. Ne postoji saglasnost akademika i istraživača o položaju njihovog jezika u didojskoj grupi jezika. E. Bokarev smatra da je to poseban jezik, dok E. Lomtadze smatra da je to samo dijalekt didojskog jezika. Ne postoje različiti dijalekti unutar samog hunzibskog jezika, samo male razlike u izgovoru. U svakodnevnom životu Hunzibaca, maternji jezik se koristi samo u njihovim domovima, a u svim društvenim situacijama i obrazovnim sferama koristi se avarski jezik i ruski jezik. Hunzibci nemaju sopstveni književni jezik, pa se zbog toga koriste avarskim jezikom. Tokom svog razvoja, kroz mnogo vijekova, Hunzibci su bili pod uticajem mnogih naroda. Samim tim, u rječniku i svakodnevnom govoru mogu se primjetiti mnoge tuđice iz turskog, arapskog, avarskog i gruzijskog jezika. Danas, sve veći uticaj ima ruski jezik, posebno se to odnosi na političke i tehničke termine.

Administrativno, Hunzibci naseljavaju tri sela (Hunzib, Garbutlj i Nahada) u Cuntinskom okrugu Dagestana. Neke porodice Hunzibaca žive na ravnicama Dagestana i na području okruga Kvareli u Gruziji. Najbliži susjedi Hunzibaca na sjeveru, istoku i jugu su Avari i na zapadu Bežtinci. Geografski gledano, njihova sela se nalaze u planinskom području sa oštrom klimom, u gornjim krajevima reke Avarski-Kojsu.

Stanovništvo

Informacije o Hinuhcima kao populaciji su nepotpuni i nejasni. Samo popis iz 1926. godine zabeležio je Hinuhce kao pripadnike posebnog naroda. U svim drugim slučajevima zabilježeni su kao Avari. Sledeći podaci su podaci koji su prikupljeni iz akademske literature i rezultata istraživanja mnogih akademika i istraživača.

Godina	Broj stanovništva
1926.	105
1958.	600 (J. Dešerijev)
1967.	600 (E. Bokarev)

Antropološki, Hinuhci su pripadnici kavkaskog tipa balkansko-kavkaske rase, sa nekim vidljivim karakteristikama kaspijskog tipa. Planinski region Dagestana čini granicu između ova dva antropološka tipa.

Religija

Hunzibci su muslimani (suniti). Uz islam, koga su u Dagestan u 8. vijeku doneli Arapi, u 9. i 11. vijeku hrišćanstvo je počelo da se širi uz podršku vladara Gruzije i Kahetije. Vojni pohod koji je vodio Timur (u 14. vijeku) pomogao je u suzbijanju širenja hrišćanstva i znatno učvrstio islam na ovim prostorima. Do 17. vijeka islam je postao zvanična religija. Do pojave islama i hrišćanstva Hunzibci su bili pagani koji su praktikovali svoje običaje. Elementi paganskih običaja preživjeli su do danas.

Kultura i porijeklo

Kulturni razvoj Hunzibaca je u velikoj mjeri isti kao i kod ostalih manjih avaro-ando-didojskih naroda na prostoru Dagestana. Jedini kulturni element koji ih razlikuje od drugih Ando-didojskih etničkih grupa je njihov jezik, dok se sve ostale komponente razlikuju samo u detaljima. Međutim, primjetni su kahetski uticaji na kulturu Hunzibaca.

Porijeklo Hunzibaca je godinama predmet akademskog spora i postoji nekoliko hipoteza o ovom pitanju. Međutim, ne postoji usaglašen odgovor svih istraživača i akademika o ovom pitanju. Tokom pedesetih i šezdesetih godina 20. vijeka postojali su pokušaji da se etnička raznolikost Dagestana objasni kroz tradicionalnu teoriju teritorijalne izolacije. Međutim, u slučaju Ando-didojskih naroda ovo objašnjenje nije ubedljivo. M. Aglarov je 1980. godina sugerisao da je etnička raznolikost ovog regiona rezultat polistrukturnog političkog sistema, koji je zbog svojih malih nezavisnih političkih jedinica (slobodne zajednice i udružene zajednice), stabilnog društva i fiksnih granica favorizovao lingvističku frakcionalizaciju.

Danas se u materijalnoj i intelektualnoj kulturi Hunzibaca mogu uočiti značajne promjene. U pedesetim i šezdesetim godinama, evropska urbana kultura postaje široko rasprostranjena. Ovo se prije svega manifestuje u odjeći, kućnim aparatima, zgradama i promenjenim navikama u ishrani. U određenoj mjeri još uvijek se poštuju stare tradicije i običaji, ali mladi ljudi više nisu vezani za njih, u smislu obaveznosti. Sovjetski način života, dugo nametan od strane centralnih vlasti, potisnuo je tradicionalni način života i kulturu ovog naroda. Napuštanjem endogamije koja je nekada bila karakteristika ovog društva, broj mješovitih brakova se povećao. Takođe je porasla i migracija u ravnice i u veće industrijske centre.

Istorija

Teritorijom Hunzibaca uglavnom je vladala Avarija (Seriri). Prema nekim gruzijskim izvorima, jugozapadni dio teritorije Dagestana, bio je dio teritorije Kahetije u periodu od 10. do 13. vijeka. Prvi zapisi o nezavisnoj didojskoj političkoj jedinici, „slobodnoj zajednici”, koja je samo nominalno zavisila od Avara, datira iz 17. vijeka.

Istorija Hunzibaca je slična avarskoj istoriji. Od 8. vijeka ova oblast je bila pod vladavinom raznih naroda (Arapi, Mongoli i Tatari, Turci, Rusi).

Period od 1917. do 1920. godine je predstavljao veoma buran period u Dagestanu za sve narode koji su živjeli na ovim prostorima, pa tako i za Hunzibce. U to vrijeme nekoliko novih pokreta nastalo je na osnovu tri glavna ideološka kretanja: nacionalizam, religioznost i boljševizam. Prve dvije ideološke grupe su udružile snage sa ciljem nacionalnog oslobođenja, i kao svoj cilj isticale slobodu od sovjetske vlasti. Uprkos oslobodilačkom ratu u trajanju od četiri godine, 1920. godine u Dagestanu je uspostavljena sovjetska vlast, a Autonomna Republika Dagestan je inkorporirana u Sovjetsku Rusiju. Jedna od najvažnijih vojnih sila Ruskog carstva, bila je bila vojska Denjikina, koja je u maju 1918. godine osvojila veliki broj značajnih centara i pobjedila boljševički Komitet u Petrovsku koji je formiran je u decembru 1917. U periodu od 1918. do 1919. godine Kavkaz je napadnut od strane turske i engleske vojske. Nacionalističke trupe koje su iscrpljene borbom protiv Denjikinove vojske morale su se predati u proljeće 1920. godine. Ipak, politička napetost je opstala. U septembru 1920. godine bilo je organizovano još nekoliko ustanka i jedan od centara nezadovoljstva bio je na teritoriji naroda Ando-didojske grupe naroda. Međutim, kao i prošli ustanci i ratovi, ovi pokušaji su zaustavljeni. Naredni pokreti otpora su organizovani sa pojavom kolektivizacije. Stabilnost na ovim prostorima je postignuta je tek nakon Drugog svjetskog rata.

Ekonomija

Ekonomija Hunzibaca je određena, kao i kod njihovih susjeda, njihovim okruženjem. Izobilje pašnjaka, kao i nedostatak obradivog zemljišta, značilo je da je sezonsko stočarstvo bilo najprofitabilnije zanimanje. Hinuhci su uglavnom odgajali ovce i, u manjoj meri, goveda i konje koji su služili kao radna stoka za obrađivanje zemlje. Kao i njihovi susedi, za svoje potrebe, su uzgajali pšenicu i raž, ali zbog neplodne zemlje ti usjevi nisu bili dovoljni za čitavu godinu. Zbog toga su bili primorani da nabavljaju određene kulture od susjednih naroda. Tokom vijekova, Ando-didojski narodi razvili su dobar sistem ekonomske saradnje.

Period rusifikacije

Do promena u hunzibskom društvu dovele su sledeće aktivnosti sovjetskih vlasti:

• otuđivanje ljudi od njihovog tradicionalnog načina razmišljanja i razvoja i zamjena bivših društvenih odnosa sa novim sistemom vrijednosti;
• prislilna promjena u ekonomskom sistemu;
• eliminacija islama iz društva, uništavanje džamija i progon sveštenika;
• obrazovanje na stranom jeziku (prvih pet godina na avarskom jeziku, a nakon toga se prelazi na ruski jezik);
• prisilno usvajanje evropske civilizacije.

Vidi još

• Kavkaski Avari
• Hunzibski jezik