Ljubo Novaković
| Ljubo Novaković | |
|---|---|
 Brigadni đeneral Ljubo Novaković | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 12. jul 1883. |
| Mesto rođenja | Danilovgrad, Kneževina Crna Gora |
| Datum smrti | 1943. (59/60 god.) |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1912 — 1941. |
| Vojska | Jugoslovenska vojska Jugoslovenska vojska u otadžbini Četnici Koste Pećanca |
| Čin |   Artiljerijski brigadni general |
| Učešće u ratovima | Balkanski ratovi Prvi svetski rat Drugi svetski rat |
| Odlikovanja | Orden belog orla |
Ljubo Novaković (Danilovgrad, 12. jul 1883 — 1943) bio je artiljerijski brigadni general aktivan u Jugoslovenskoj vojci koji je kasnije bio učesnik četničkog pokreta. Pred početak ustanka u Srbiji ponudio saradnju Dragoljubu Mihailoviću, pa pošto su se razišli pristupio je pokretu Koste Pećanca. Ubrzo je došao i sa njim u sukob, pa je napustio Srbiju i prešao u Hercegovinu, a zatim u Crnu Goru, pokušavajući da formira svoj nezavisni pokret. Zbog toga je pao u Mihailovićevu nemilost. Poginuo je u borbi protiv partizana u Katunskoj nahiji, septembra 1943.
Mladost[uredi | uredi izvor]
Bio je oženjen sestrom Zaharija Ostojića.[1] Početkom 1935. je pomogao Momčilu Đujiću da uspostavi četnički odred u Kninu.[2]
Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
U Aprilskom ratu komandovao je Komskim odredom, koji je u svom sastavu imao 48. pešadijski puk i jedan brdski artiljerijski divizion iz 22. artiljerijskog puka. Od 7. do 12. aprila 1941. ovaj odred je pod njegovom komandom prodro na albansku teritoriju pravcem Gusinje—dolina Šalje.
Nakon sloma rata i sloma jugoslovenske vojske bio je zatočen u vojnoj bolnici u Valjevu u okupiranoj Srbiji. Pobegao je krajem maja i do juna je stigao na Ravnu goru, sedište Jugoslovenske vojske u otadžbini Draže Mihailovića. Mihailović i njegovi ljudi hladno su primili Novakovića. Novaković je predlagao Mihailoviću podizanje ustanka protiv okupatora, ali Mihailović nije prihvatio Novakovića kao ravnopravnog saradnika. Novaković je bio sumnjiv zbog svog višeg vojnog čina (Novaković je bio brigadni general, a Mihailović pukovnik) i svoje eventualne ambicije da smeni Mihailovića kao gerilskog vođu.[3] Kasnije je otišao sa Ravne gore i priključio se rivalskim četnicima Koste Pećanca. Kosta Pećanac ga je proizveo u vojvodu šumadijskog, komandanta četničkih odreda Šumadije i za načelnika svog štaba.[4] Bio je razmešten u Šumadiji, u području koje nije bilo daleko od Mihailovićevog štaba.
Kako je do septembra 1941. partizanski ustanak trajao već dva meseca, videvši da je Pećanac počeo sarađivati sa Nemcima i da Mihailović čeka povoljan čas, Novaković je 18. septembra izdao naredbu kojom utvrđuje svoje ciljeve i poziva svoje komandante i njihove odrede da se skupe za akciju na dan 22. septembra. Praktično niko nije došao i Pećanac je Novakovića razrešio dužnosti. Novaković je stoga napustio Pećančeve snage zbog njegove saradnje sa Nemcima.
Novaković sa Prvim šumadijskim NOP odredom sklopio sporazum o zajedničkoj oružanoj borbi protiv okupatora i domaćih izdajnika.
Novaković se pojavio u istočnoj Bosni u jesen/zimu 1941. decembra 1941. godine sa odredom od oko stotinu ljudi, na području Romanije učestvuje u nekoliko oružanih akcija protiv ustaških i kvislinških snaga, ali je moguće potkopavao partizanske akcije. Krajem januara 1942. godine zarobili su ga partizani i odveli u Foču koja je bila centar partizanskog pokreta u to vreme. Novaković je nudio partizanima saradnju i bila mu je dozvoljena sloboda kretanja po Foči. Partizani su ga neko vreme držali pod nadzorom, verovatno zbog eventualne protivteže Mihailovićevom uticaju na četnike u istočnoj Bosni. Kasnije je Novaković sreo britanskog majora Terensa Atertona koji je došao u partizanski štab u okviru misije Hidra. Novaković je imao planove da osnuje sopstveni pokret otpora. Nakon večere sa Vladimirom Velebitom uveče 15. aprila 1942. Aterton i njegovi ljudi su u tajnosti napustili Foču i poveli Novakovića sa sobom. Razdvojili su se 22. aprila. Atertona i njegovog saradnika su navodno ubili četnici pod komandom Spasoja Dakića, koji je pripadao organizaciji Draže Mihailovića.
Novaković je kasnije delovao u Crnoj Gori, stavivši se u službu crnogorskih nacionalista, pošto je Petar Baćović izvestio da Novaković nalazio u Bjelopavlićkoj ravnici u drugoj polovini 1942. Tamo je 1943. počeo ponovno skupljati razasute ostatke četnika, ali uhvatili su ga partizani, sudili mu kao neprijatelju naroda i streljali ga septembra 1943.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Terzić 1963, str. 599.
- ^ Popović, Lolić & Latas 1988, str. 11.
- ^ Tomasevich 1975, str. 129.
- ^ Borković 1979a, str. 177.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
- Popović, Jovo; Lolić, Marko; Latas, Branko (1988). Pop izdaje. Zagreb: Stvarnost. Arhivirano iz originala 24. 04. 2013. g. Pristupljeno 26. 08. 2018.
- Borković, Milan (1979a). Kvinsliška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1). Beograd.
- Bjelajac, Mile (2004). Generali i admirali Kraljevine Jugoslavije 1918—1941. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije. ISBN 978-86-7005-039-6.