Pređi na sadržaj

Alabama

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte stranicu Alabama (višeznačna odrednica).
Alabama
Položaj Alabame
Država SAD
Glavni gradMontgomeri
Najveći gradBermingham
Proglašenje za
 državu		 — datum: 14. decembar 1819.
 — poredak: 22.
GuvernerRobert Bentli
Površina135.765 km2
Stanovništvo2020.
 — broj st.5.024.279
 — gustina st.37,01 st./km2
 — ISO 3166-2US-AL
Zvanični veb-sajt Izmenite ovo na Vikipodacima

Alabama (engl. Alabama), država je SAD, koja se nalazi u njenom južnom delu.[1] Površina Alabame je 135.765 km², a broj stanovnika po popisu iz 2020. je 5.024.279. Glavni grad je Montgomeri. Najveći grad je Bermingham, koji je bio centar za proizvodnju čelika, a danas je pretvoren u modernu metropolu sa vrlo razvijenim sektorom uslužnih delatnosti. U gradu Hantsvilu, koji se nalazi u severnom delu Alabame, izgrađen je prvi centar za kosmičke letove u SAD - NASA.

Alabama se graniči sa Tenesijem na severu, Džordžijom na istoku, Floridom na jugu i Misisipijem na zapadu. Na jugu izlazi na Meksički zaliv. Alabama je 30. američka država po ukupnoj kopnenoj površini, i druga po dužini vodenih tokova. Ona je 23. po broju stanovnika, sa skoro 4.600.000 stanovnika 2006.[2]

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Alabama se graniči sa državom Tenesi na severu, Džordžijom na istoku, Floridom na jugu i Misisipijem na zapadu. Alabama izlazi na Meksički zaliv, na najjužnijem kraju države.[3] Alabama je trideseta država SAD po veličini sa površinom od 135.760 km²: 3,2% te površine je voda, što čini Alabamu 23. po količini vode.[4] Nadmorska visina države je u rasponu od nivoa mora[5] u zalivu Mobil do preko 550 m u Apalačima na severoistoku.

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Pre oko 8000 do 9000 godina naselili su se prvi Indijanci na današnje područje Alabame. Do dolaska prvih Evropljana na sjeveru su živjeli Čeroki i Čikaso Indijanci, a na jugu Čokto i Kriki Indijanci.

Španski istraživač Alonso Alvarez je 1519. stigao do zaliva Mobil. Drugi španski istraživač, Ernando de Soto, 1541. je došao sa od Apalača u Alabamu. Prvi Francuzi su stigli 1699. sa južne strane i osnovali prvu koloniju a 1702. grad Fort Luj de Mobil, koji do 1722. ostaje glavni grad francuske kolonije Luizijana. Godine 1711, grad je premešten nizvodno na sadašnje mesto.

Nakon Francuskog i indijanskog rata, Velika Britanija je dobila Alabamu 1763. Tokom španske intervencije u Američkom ratu za nezavisnost, Španci su 1779. osvojili južni dio Alabame. Velika Britanija 1783. je ustupila Alabamu delom Španiji, a delom pobunjenim kolonijama. Godine 1798, je Alabama, sa izuzetkom obale i grada Mobila, koji su još pripadali španskoj Floridi, bila deo teritorije Misisipi. Nakon Prvog rata sa Seminolama 1813. postaje i Mobil deo teritorije. Istovremeno su se indijanska plemena povukla, a na njihovo su se područje naselili belci. Četiri godine kasnije godine 1817. Misisipi je postao država u današnjim granicama, a ostatak teritorija se naziva teritorija Alabama. Alabama je 14. decembra 1819. godine konačno postala 22. država SAD.

Tokom građanskog rata Alabama je bila na strani južnjačke konfederacije. U njenom glavnom gradu Montgomeriju 4. februara 1861. osnovane su Konfederativne Američke Države. Nakon rata Alabama je ponovno uključena u SAD 1868. godine. Prvobitno se privreda Alabame temeljila na plantažama pamuka, a od 1880-ih počinje razvoj industrije. Nakon Drugog svetskog rata u Alabami se razvio snažan crnački pokret protiv rasizma (bojkot autobusa u Montgomeriju 1955—1956, marš na Montgomeri 1965).

Demografija

[uredi | uredi izvor]
Demografija
1900.1910.1920.1930.1940.1950.1960.1970.1980.1990.2000.2010.
1.828.6972.138.0932.348.1742.646.2482.832.9613.061.7433.266.7403.444.1653.893.8884.040.5874.447.1004.779.745

Najveći gradovi

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Spisak gradova u Alabami
 
№ Grad Okrug Populacija
Bermingham
Bermingham
Montgomeri
Montgomeri 		1. Bermingham Okrug Džeferson 212.237 Mobil
Mobil
Hantsvil
Hantsvil
2. Montgomeri Okrug Montgomeri 205.764
3. Mobil Okrug Mobil 195.111
4. Hantsvil Okrug Medison 180.105
5. Taskalusa Okrug Taskalusa 90.468
6. Huver Okrug Džeferson 81.619
7. Dotan Okrug Hjuston 65.496
8. Dekejtur Okrug Morgan 55.683
9. Obern Okrug Li 53.380
10. Medison (Alabama) Okrug Medison 42.938

Administrativna podela

[uredi | uredi izvor]

Alabama se sastoji od 67 okruga: Barbor, Batler, Bib, Blant, Boldvin, Bulok, Vašington, Vilkoks, Vinston, Voker, Grin, Dalas, Dejl, Dekab, Elmor, Eskambija, Etovo, Otoga, Kavington, Kalman, Kalhun, Klark, Klej, Klibern, Kolbert, Koneka, Kofi, Krenšo, Kusa, Lajmstoun, Lamar, Launds, Li, Loderdejl, Lorens, Marengo, Marion, Maršal, Mejkon, Medison, Mobil, Monro, Montgomeri, Morgan, Pajk, Peri, Pikens, Randolf, Rasel, Samter, Sent Kler, Talapusa, Taladiga, Taskalusa, Fejet, Frenklin, Hejl, Henri, Hjuston, Čejmbers, Čeroki, Čilton, Čokto, Džekson, Dženiva, Džeferson, Šelbi.

Od Američkog građanskog rata do Drugog svetskog rata, Alabama je, kao i mnoge druge države sa juga SAD trpela ekonomske nevolje, delom zbog toga što je nastavila da se oslanja na poljoprivredu. Štaviše, belačka, ruralna manjina je dominirala legislaturom sve do šezdesetih godina 20. veka, što je značilo da su urbani, savremeni interesi bili zapostavljani[7]. U godinama nakon rata, Alabama se ekonomski značajnije razvila, a privreda je postala raznovrsnija, jer se osim poljoprivrede razvila i teška industrija, vađenje minerala, obrazovanje i visoka tehnologija.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 26. ISBN 86-331-2075-5. 
  2. ^ „Alabama Quick Facts”. State and County Quick Facts. U.S. Census Bureau. Arhivirano iz census.gov originala Proverite vrednost parametra |url= (pomoć) 10. 9. 2012. g. Pristupljeno 8. 9. 2007. 
  3. ^ „The Geography of Alabama”. Geography of the States. NetState.com. 11. 8. 2006. Arhivirano iz originala 17. 9. 2006. g. Pristupljeno 23. 9. 2006. 
  4. ^ „GCT-PH1-R. Population, Housing Units, Area, and Density (areas ranked by population): 2000”. Geographic Comparison Table. U.S.Census Bureau. Census Year 2000. Arhivirano iz originala 12. 02. 2020. g. Pristupljeno 23. 9. 2006.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)
  5. ^ „Elevations and Distances in the United States”. U.S Geological Survey. 29. 4. 2005. Arhivirano iz originala 06. 10. 2008. g. Pristupljeno 3. 11. 2006. 
  6. ^ „Alabama Trend Report 2: State and Complete Places”. Pristupljeno 11. 9. 2012. 
  7. ^ „Alabama - Economy”. 

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Ikona za klice

Ovaj članak vezan za Sjedinjene Američke Države je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Алабама&oldid=27796837”