Biblioteka „Joanikije Pamučina” u Mostaru

Biblioteka "Joanikije Pamučina"

Biblioteka Vladičanskog dvora u Mostaru "Joanikije Pamučina"
Tabla na ulazu u zgradu Vladičanskog dvora u Mostaru
Osnivanje	2012
Lokacija	Mostar Grad Mostar Federacija BiH
Vrsta	Specijalna biblioteka
Adresa	Konak br. 7

Biblioteka Joanikije Pamučina je biblioteka Vladičanskog dvora Eparhije zahumsko-hercegovačke i primorske u Mostaru i kulturna institucija od izuzetnog značaja za srpski narod u Mostaru i Hercegovačko-neretvanskom kantonu. Biblioteka predstavlja jedinu srpsku biblioteku u gradu Mostaru, a nalazi se na adresi Konak 7.

Od svog obnavljanja, 2012. godine, biblioteka nosi ime po arhimandritu Joanikuju Pamučini (1810-1870), jednom od najznačajnijih mostarskih književnih i kulturno-prosvjetnih ličnosti.

Istorijat

Biblioteka srpske opštine u Mostaru datira iz 19. vijeka i nastaka je poklonom Pamučinovih, Šolajinih, Čokorilovih i drugih knjiga crkvenoj opštini mostarskoj. Osim toga, sve veći broj Mostaraca stvara bogate lične biblioteke.

U tom pogledu posebno je bio poznat Risto Ivanišević, koji je važio za tadašnjeg najpoznatijeg mostarskog bibliofila, u čijoj zaostavštini je ostala bogata biblioteka. U arhivskoj građi Kotarskog suda Mostar, u kutiji sa oznakom ostavine (1913. – 1918.) pronađen je popis biblioteke Riste I. Ivaniševića. U pogledu sastavljanja inventara biblioteke, Ivanišević je svojim testamentom ostavio kompletan knjižni fond Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini Mostar u trajno vlasništvo. Gotovo svi autori koji su do tada pisali o bibliotekama u Bosni i Hercegovini marginaliziraju veoma bogatu biblioteku Srpsko pravoslavne crkvene opštine u Mostaru. U biblioteci su bila zastupljena djela iz nauke, istorije, umjetnosti i kulture, prosvjete i drugih oblasti.

Godine 1891. srpsko pjevačko društvo „Gusle”, dobija odobrenje od vlasti da može otvoriti čitaonicu sa bibliotekom. Biblioteka je formirana najviše poklonima i vlastitim sredstvima, a 1898. godine imala je 14 odjeljenja sa fondom od oko 2000 knjiga. Mogli su je koristiti i oni koji nisu bili članovi „Gusala”. Čitaonica je primala više od trideset periodičnih i dnevnih listova i časopisa, političkog, književnog i zabavnog karaktera, a skoro svi su bili srpski. Čitaonica je postojala do 1911. godine, a biblioteka do 1913. godine, kada je predata „Prosvjeti” s ciljem osnivanja centralne biblioteke tog društva. Dio ovog knjižnog fonda je predat crkvenoj opštini mostarskoj i postao je dio fonda već postojeće biblioteke crkvene opštine.

Biblioteka Vladičanskog dvora u Mostaru „Joanikije Pamučina“ baštini tradiciju Biblioteke Srpske pravoslavne crkvene opštine mostarske, čiji bogati fond je devedesetih godina prošlog vijeka u potpunosti uništen nakon miniranja i uništavanja svih objekata Srpske pravoslavne crkve u Mostaru, od strane oružanih formacija hrvatskog i muslimanskog naroda.

Nakon povratka Srba u Mostar i početka obnavljanja vjersko-kulturnih objekata uništenih tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata, na inicijativu mostarskog sveštenstva pristupilo se formiranju biblioteke prvenstveno namijenjene srpskom narodu. Narodna biblioteka Srbije i Srpska pravoslavna eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska potpisale su 10. maja 2012. godine u Mostaru Protokol o saradnji koji za cilj imao formiranje biblioteke u okviru novouspostavljenog Generalnog konzulata Republike Srbije. Protokol o saradnji potpisali su vršilac dužnosti upravnika Narodne biblioteke Srbije Dejan Ristić i protojerej-stavrofor Radivoje Krulj, starješina sabornog hrama Svete Trojice u Mostaru u ime episkopa zahumsko-hercegovačkog i primorskog Gospodina Grigorija. Potpisivanju protokola prisustvovala je i otpravnica poslova Ambasade Republike Srbije u Bosni i Hercegovini Ljiljana Milojević-Borovčanin.

Fond biblioteke

S obzirom da je kompletan knjižni fond bivše biblioteke crkvene opštine mostarske uništen tokom ratnih dešavanja, današnji fond biblioteke predstavlja u najvećoj mjeri donacije javnih i privatnih ustanova kao i privatnih lic, fondacija i udruženja. Neprestano obnavljajući i uvećavajući svoj fond, Biblioteka „Joanikije Pamučina“ prikuplja, kako antikvarne knjige, tako i savremena izdanja, naročito tematski vezana za područja današnje Hercegovine kroz istoriju.

Jedna od značajnih donacija je bila od strane Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, u avgustu mjesecu 2018. godine, kada je ministar Dane Malešević uručio donaciju knjiga iz lične biblioteke za crkvenu Biblioteku „Joanikije Pamučina" u Mostaru. Direktor Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva Republike Srpske iz Istočnog Sarajeva Rade Ristović takođe je biblioteci donirao značajan broj naslova u ime Zavoda. Više od 200 naslova poklnjeno je biblioteci Srpske pravoslavne crkve u Mostaru. Riječ je o beletristici domaćih autora koji su svoja djela podarili čitalaštvu Republike Srpske. Knjižni fond biblioteke obogatili su i Ranka Mutevelić, vlasnica Izdavačko-knjižarskog društva „Mutevelić“, direktorica Pozorišta lutaka u Mostaru, i član SPKD „Prosvjeta“ i mostarskog SPKUD „Gusle“, i Branimir Martinac, vlasnik mostarske galerije „Martino“ i jedan od istaknutih kulturnih pregalaca Mostara. Biblioteka je tada dobila monografiju „Mostar od postanka do 1992.“, značajno izdanje ovog Izdavačko-knjižarskog društva, kao i sva izdanja galerije „Martino“, među kojima su: „Hercegovina zemlja vina“ i najnovija antologija starih fotografija „Mostar muzej sjećanja“. U sklopu svoje akcije „1000 knjiga za kulturne i obrazovne institucije u BiH“, čelnici Književne fondacije „Fra Grgo Martić“ iz Kreševa posjetili su Vladičanski dvor u Mostaru te uručili komplet svojih izdanja za biblioteku „Joanikije Pamučina".

Vidi još

• Joanikije Pamučina
• Saborna crkva u Mostaru

Literatura

• Bosanska, Vila (1911). Srpska centralna bibluoteka u Sarajevu. Sarajevo. 
• Prguda, Rasim. O bibliotekama i bibliotekarstvu u Mostaru. Mostar.