Bogorodičina crkva na Asenovoj tvrđavi
| Bogorodičina crkva | |
|---|---|
 Bogorodičina crkva na Asenovoj tvrđavi | |
  Bogorodičina crkva Lokacija na mapi Bugarske | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Asenova tvrđava, Rodopi, Plovdivska oblast |
| Koordinate | 41° 59′ 13″ S; 24° 52′ 26″ I / 41.9870125° S; 24.87401150000005° I |
| Religija | hrišćanstvo |
| Država |  Bugarska |
| Vlasništvo | Bugarska pravoslavna crkva |
| Arhitektonski opis | |
| Stil arhitekture | Vizantijska arhitektura |
| Završetak izgradnje | 12. vek |
Bogorodičina crkva (bug. църква "Света Богородица", tsarkva "Sveta Bogoroditsa") je pravoslavna crkva koja se nalazi na Asenovoj tvrđavi. Stacionirana je u blizini grada Asenovgrada, na planini Rodopi u Plovdiskoj oblasti u Bugarskoj. Crkva je najverovatnije izgrađena u 12. veku, a pravougaona kula nad narteksom crkve smatra se najstarijom koja je očuvana na Balkanu. Fragmenti freske su vidljivi na zidovima gornjih delova crkve.
Lokacija i istorija[uredi | uredi izvor]
Bogorodičina crkva nalazi se na uzvišenju blizu puta Plovdiv — Smoljan, 2 km južno od grada Asenovgrada.[1] Sastavni je deo Asenove tvrđave na kojoj se nalazi.[2] Po mišljenju većine naučnika i istoričara, smatra se da je najveći deo crkve napravljen u 12. veku,[3] dok neki istoričari i istraživači ne odbacuju mogućnosti da je crkva nastala u 11. odnosno 13. veku.[4]
Iako je poznata kao Bogorodičina crkva, postoji mogućnost da nije od početka bila posvećena Bogorodici. U okviru crkve postoji rukopis pisan na starogrčkom jeziku, koji bi možda mogao biti potpis donatora crkve. Početkom 20. veka deo natpisa je još bio vidljiv i dešifrovan kao "ή παναγία τῆς Πετριζηώτης" — Majka božija Petrička. Međutim ovo je bilo ime glavne crkve obližnjeg Bačkovskog manastira, pa zato nije moguće sa sigurnošću utvrditi kome je ova crkva bila posvećena kada se izgradila.[4] Na kraju 20. veka, Bogorodičina crkva bila je spor između etničke grupe Grka i bugarske zajednice iz Asenovgrada. Grčka crkvena povorka održana je 1989. godine oko ove crkve, a bugarska nekoliko godina kasnije. Obe povorke završene su liturgijom.[5] Nakon velikog zemljotresa 1904. godine crkva je oskrnavljena, a rekonstuisao ju je Aleksandar Rašenov sa timom arhitekta 1936. godine.[2] Od 2008. godine crkve je nastavila da vrši bogosluženje.[1]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Bogorodičina crkva visine je oko 18 m dužine, 7 m širine i 12 metara visine.[4][2] Zidovi crkve izgrađeni su od kamena i od tri reda cigle, zajedno sa malterom. Izuzetak je severni zid, koji je sagrađen isključivo od kamena, sa samo jednim redom cigli. Debljine zidova su od 0.85 do 1.15 m.[2] Crkva ima jedan brod, iznad njega nalazi se kupola, dok se apsida nalazi u istočnom delu crkve.[3] Apsida je petostrana na spoljašnjoj strani i okružena iznutra. Zapadno od nje nalazi se svetilište u kome se nalaze tri svoda, a u njima se nalaze vima, žertvenik i đakonikon. Dva stuba odvajaju naos od svetilišta. Tri kontrafora potpora su za apsidu i južni zid. Ulaz u crkvu nalazi se sa južne strane. Crkva ima ukupno 8 prozora: tri u apsidi, jedan na južnom, četiri na severnom zidu i jedan na narteksu.[4]
Zapadno od naosa nalazi se mali narteks, iznad kojeg se nalazi toranj. Kula je korišćena kao zvonik ili izvidinica, a možda i za obe potrebe. Dostupna je preko drvenih merdevina iznutra i spolja. U gornjem delu ima četiri široka svodna prozora i prekrivena je krovnim pločicama.[2] Prema istoričaru umetnosti Robertu G. Ousterhutu, toranj crkve Bogorodice najraniji je primer zvonika integrisan u crkvenu zgradu i postavljen iznad narteksa u balkanskoj arhitekturi. Ovaj dizajn se kasnije uspostavio kao standard na Balkanu.[6] Izgradnja integrisanog tornja pripisuje se arhitekturi zapadne Evrope[4] ili arhitekturi Sirijske orijentalno-pravoslavne crkve[2] odnosno uticaju jermenske arhitekture.[4]
Dekoracija[uredi | uredi izvor]
Spoljašnji izgled crkve opisan je kao harmoničan,[4] graciozan i proporcijalan.[3] Bogorodičina crkva je bogato ukrašena sa spoljašnje strane. Polukružni luk, dizajnerski element vrlo je tipičan za srednjovekovnu bugarsku arhitekturu[2] i on se ističe na južnoj fasadi i na kupoli. Veliki luk na južnom zidu povezuje osnovu i prvi sprat crkve, dok je apsida bogato ukrašena.[4] Prvi sprat crkve sadrži fragmente freski u unutrašnjem delu, a postoje i tragovi muralskog slikarstva na jednom od lukova.[2] Na unutrašnjim zidovima nalaze se freske na kojima je predstavljeno krštenje Isusa Hrista, Pilatov dvor, uspenje Presvete Bogorodice i Isusovo raspeće. Među portretima svetaca nalazi se Jovan Krstitelj, apostoli Petar i Pavle, Konstantin Veliki, Jelena (majka Konstantina Velikog) i freska na kojoj je predstavljeno četrdeset mučenika u Sevasteji. Svi natpisi na freskama su na starogrčkom jeziku.[4]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Apsida crkve -
Ostaci fresaka iznad ulaza u glavni crkveni prostor -
Bogorodičina crkva -
Pogled na ostatke Asenove tvrđave i crkvu -
Pogled na crkvu sa južne strane
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Kassabova, Kapka (2008). Globetrotter Travel Guide: Bulgaria. New Holland Publishers. str. 45—64. ISBN 978-1-84537-564-5.
- ^ a b v g d đ e ž „Sveta Bogorodica Petrička pri Asenovata krepost” [The Holy Mother of God of Petrich at Asen's Fortress] (na jeziku: Bulgarian). Arhivirano iz originala 7. 6. 2011. g. Pristupljeno 7. 6. 2011.
- ^ a b v Stamov, Stefan; Angelova, Rašelь; Kolarova, Vera; Čaneva–Dečevska, Neli (1972). Stamov, Stefan, ur. Arhitekturnoe nasledstvo Bolgarii [The Architectural Heritage of Bulgaria] (na jeziku: ruski). Sofiя: Tehnika. str. 116—117.
- ^ a b v g d đ e ž z Nikolova, Bistra (2002). Pravoslavnite cъrkvi prez Bъlgarskoto srednovekovie IX–XIV v. [The Orthodox churches during the Bulgarian Middle Ages 9th–14th century] (na jeziku: Bulgarian). Sofiя: Akademično izdatelstvo "Marin Drinov". str. 74—75. ISBN 978-954-430-762-2.
- ^ Grandits, Hannes; Clayer, Nathalie; Pichler, Robert (2011). Conflicting Loyalties in the Balkans: The Great Powers, the Ottoman Empire and Nation-Building. I.B.Tauris. str. 242—243. ISBN 978-1-84885-477-2.
- ^ Ousterhout, Robert G. (1987). The architecture of the Kariye Camii in Istanbul. Dumbarton Oaks. str. 109. ISBN 978-0-88402-165-0.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kassabova, Kapka (2008). Globetrotter Travel Guide: Bulgaria. New Holland Publishers. str. 45—64. ISBN 978-1-84537-564-5.
