El Hasa (oaza)
| El Hasa الْأَحْسَاء | |
|---|---|
 Planina Kara nalazi se 16 km (9,9 mi) istočno od centra grada Hufufa | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | El-Hasa oaza |
| Mesto |  Saudijska Arabija |
| Koordinate | 25° 25′ 46″ N 49° 37′ 19″ E / 25.42944° S; 49.62194° I |
| Površina | 8.544, 21.556 ha (919.700.000, 2,3203×109 sq ft) |
| Uključuje |
|
| Kriterijumi | Kulturna: dobra: (iii)(iv)(v) |
| Referenca | 1563 |
| Upis | 2018 (42. sednica) |
  Lokacija El Hasa na mapi | |
El-Hasa oaza (arap. الاحساء al-Ahsa', al-Hasa) je istorijski pejzaž i najveća oaza na svetu (sa preko 2,5 miliona urminih palmi, nalazi se u pustinji u provinciji Šarkija u Saudijskoj Arabiji, 60 km zapadno od Persijskog zaliva. Oaza ima 600.000 stanovnika i ima jednu od najvećih šitskih manjina u Saudijskoj Arabiji, koja je pretežno sunitska zemlja.[1]
El-Hasa se nalazi na istoku Arapskog poluostrva u Persijskom zalivu u blizini Bahreinskih ostrva omeđena je na severu Kuvajtom, na zapadu Nadždom i na jugu Katarom.[2] Urbani centar regiona je grad Hufuf. Zemlja nalik pustinji je veličine 58.000 km², od kojih su samo 200 km² oaze i stoga se mogu koristiti za poljoprivredu. Zemlja je dobila ime po najjačoj tvrđavi u regionu Al-Hasa.[3]
U El-Hasi se trenutno nalazi najveća plantaža na svetu urminih palmi (od avgusta 2019. godine), ima oko 3 miliona stabala na površini koja odgovara „17.000 fudbalskih igrališta“ (tj. oko 150 km²).[4]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Područje El-Hasa nikada nije bilo od velikog značaja za okolna carstva u Mesopotamije ili Persije. Ništa se nije promenilo nakon usvajanja islama u 7. veku. Karmati su to iskoristili u 10. veku i osnovali državu u El-Hasi Bahrein, iz koje su krenuli u pohode na južnu Arabiju, protiv Meke i u Irak, kao i na Siriju i Egipat. U 11. veku, međutim, el-Hasu i Karmate su pokorili Buidi 1030 i Seldžuci 1077. godine.[5]
Iako je El-Hasa došla pod Osmansko carstvo u 16. veku, pleme Bani Halid ubrzo je ostvarilo stvarnu vlast u zemlji.[6] Nakon persijskog intermeca od El-Hase do Omana 1740-1747, Bani Halid je pokušao da proširi svoju vlast i na centralnu Arabiju, ali se sukobio sa vehabijama i dinastijom Saud, koji su pokorili El-Hasu 1793. Iako su Osmanlije 1872. uspele da ponovo zauzmu provinciju El-Hasu i susedno poluostrvo Katar, zemlju su konačno okupirale vehabije 1913. godine i sa Nadždom Saudijska Arabija, time dobila svoj prvi pristup moru preko zaliva. Formalno, zemlja je ostala osmanska provincija pod upravom saudijskog emira Nadžda, samo u Kataru osmanski garnizoni su trajali do 1916. godine.[7]
Naftna industrija[uredi | uredi izvor]
Dok su u ranijim vremenima u oazama poljoprivreda, nomadsko stočarstvo i ribolov obezbeđivali egzistenciju ljudi, od Drugog svetskog rata naftna industrija je zbog bogatih nalazišta nafte najvažniji privredni faktor. Druga neutralna zona postojala je na granici između Kuvajta i Saudijske Arabije od 1922. do 1966. (pored one između Saudijske Arabije i Iraka), koja je u početku bila zajednički eksploatisana. Tokom kuvajtskog rata 1990. Irak je takođe položio pravo na šitsku provinciju El-Hasa i početkom 1991. godine okupirao saudijski pogranični grad Hafdži u nekadašnjoj neutralnoj zoni na tri dana. Zona nikada nije imala kod ISO jer je pre toga bila podeljena. Uveden je kod ISO 3166 1974. godine.[8]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Al-Hasa | region, Saudi Arabia | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-09-03.
- ^ „Zwei Tage in Al Hasa”. www.visitsaudi.com (na jeziku: nemački). Pristupljeno 2022-09-03.
- ^ „Al-Ahsa enters UNESCO Creative Cities Network”. Arab News (na jeziku: engleski). 2015-12-13. Pristupljeno 2022-09-03.
- ^ Wirtschaftswoche. „2,5 Millionen Palmen: Ägypten will die XXL-Dattelplantage”. www.wiwo.de (na jeziku: nemački). Pristupljeno 2022-09-03.
- ^ „Saudi Aramco World : Al-Hasa: Outpost of Empire”. archive.aramcoworld.com. Pristupljeno 2022-09-03.
- ^ Anscombe, Frederick (2009), Potter, Lawrence G., ur., The Ottoman Role in the Gulf (na jeziku: engleski), Palgrave Macmillan US, str. 261—276, ISBN 978-0-230-61845-9, doi:10.1057/9780230618459_14, Pristupljeno 2022-09-03
- ^ „Al-Ahsa Oasis – Planeta.com”. www.planeta.com. Pristupljeno 2022-09-03.
- ^ „Saudi Aramco to develop Al-Hasa unconventional gas”. www.oilandgasmiddleeast.com. 21. 03. 2019. Pristupljeno 03. 09. 2022.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak El Hasa na Vikimedijinoj ostavi
 |  | ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |