Ženski likovi u književnosti
Žene koje su ostavile trajni utisak na nas mahom su izmišljene. Književnost od pamtivjeka raspolaže različitim ženskim karakterima, koji iz godine u godinu, svojom harizmom, snagom, samopouzdanjem i veličanstvenošću inspirišu žene.
Antigona[uredi | uredi izvor]
Antigona je prema grčkoj mitologija bila kćerka tebanskog kralja Edipa koju je on dobio sa svojom majkom Jokastom.
Mit koji je Sofokle (496. p. n. e.—406. p. n. e.) dramatizovao u „Antigoni“ pripada krugu tebanskih legendi. Izdavanjem zapovesti da Polinik, Antigonin brat, ostane nesahranjen, Kreont, novi vladar Tebe, slijedi atinski zakon koji ne dozvoljava pokop neprijatelja države. Porodica preminulog ima, međutim, obavezu prema njemu: mrtvi moraju da budu sahranjeni, makar simbolično, kako to Antigona i čini, pokrivanjem tijela tankim slojem zemlje. Izvršavajući obavezu prema bogovima kojima pripada duša poginulog, ona krši Kreontovu zapovjest. [1]
Sofokle[uredi | uredi izvor]
Sofokle (grč. Σοφοκλης) (rođen oko 496. p. n. e. na Kolonu Hipiju, umro je 406. p. n. e. u Atini), je jedan od najznačajnijih predstavnika helenske tragedije, pored Eshila i Euripida.
Perikleoovo vrijeme — to je razdoblje najvećeg procvata Atine kako u političkom i intelektualnom životu tako i u materijalnoj kulturi. Eshil je pjesnik atinskog poleta u vremenu grčko-persijskih ratova kada se počela rađati atinska demokratija, Euripid je pjesnik njene krize i burnog razdoblja peloponeskog rata, a Sofokle je pjesnik atinskog procvata Periklovog doba, pentekontaetije. Rodio se oko 497. godine u Kolonu Hipiju, pokraj Atine, u imućnoj porodici. Njegov otac, vlasnik radionice oružja, pobrinuo se da mu sin dobije muzičko i gimnsatičko obrazovanje. [2]
Radnja[uredi | uredi izvor]
Sadržaj Antigone (Ἀντιγόνη, 441. god.) uzet je iz tebanske priče.
Predmet u Antigoni je tragična sudbina autokratske zasljepljenosti: Kreontovo naređenje sukobljava se sa opštim zakonom zasnovanim na ljudskoj prirodi. Antigona svjesno ustaje protiv sile koja gazi osnovne ljudske principe na kojima se temelji društveni poredak i domovina, i bez straha od smrti ispunjava svoju dužnost prema mrtvom bratu.
Džejn Ejr[uredi | uredi izvor]
Džejn Ejr je najpoznatiji roman engleske spisateljice Šarlote Bronte.
Prvi put je objavljen u Londonu 16. oktobar 1847. od strane izdavačke kuće Smit, Elder i Ko, a prvo izdanje u SAD izašlo je naredne godine, a štampala ga je izdavačka kuća Harper i braća.
Roman sadrži elemente društvene kritike, sa jakim moralnim osjećajem , a mnogi smatraju da je ispred svog vremena zbog individualističkog karaktera glavne junakinje i istraživanja tema kao što su klasne razlike, seksualnost, religija i feminizam. U vrijeme kada je objavljen, najpoznatiji roman Šarlot Bronte izazvao je burne reakcije zbog temperamentne prirode glavne junakinje i njenog prilično nezavisnog stava za doba kada se od žene očekivala poniznost i poslušnost. [3]
Šarlota Bronte[uredi | uredi izvor]
Šarlota Bronte (engl. Charlotte Brontë; Tornton, 21. april 1816 — Havort, 31. mart 1855) bila je engleska spisateljica i najstarija od tri sestre Bronte, čiji su zajednički radovi postali kruna engleskog literarnog klasičnog djela.
Rođena je u Torntonu u Jorkširu. U aprilu 1820. porodica Bronte se otselila u Havort, gdje je otac Patrik radio i služio misu kao katolički sveštenik. Majka Marija Branvel Bronte umrla je od raka 1821. i ostavila svoju djecu na odgajanje sestri Elizabet. Šarlota je sa još tri svoje sestre poslata na školovanje 1824. u Doutrs Skul (za koju kažu da je uticala na predstavljanje Luvud škole u djelu Džejn Ejr).
Loši uslovi su uticali na njeno psihičko i fizičko zdravlje, kao i smrt dviju sestara. Udala se 1854. za Artura Bela Nikolasa, očevog pomoćnika. Umrla je devet mjeseci kasnije tokom svoje prve trudnoće. [4]
Radnja[uredi | uredi izvor]
Džejn Ejr kao glavni lik romana pripovjeda u prvom licu jednine. Džejn Ejr je usamljeno siroče koje živi u kući gospođe Rid, koja sestričinu svog pokojnog muža posmatra kao nepotreban teret i ne propušta priliku da joj to i pokaže. U internatu za djevojčice, Džejn se susreće sa još većom okrutnošću nego u ujninom domu, ali uspijeva da stekne prijatelje i razumijevanja koja do tad nije iskusila. Nakon školovanja postaje guvernanta na Tornfildu i tu upoznaje ljubav svog života.
Em Bovari[uredi | uredi izvor]
„Gospođa Bovari“, roman Gistava Flobera, francuskog romanopisca, objavljen 1857. godine. Gospođa Bovari je remek-djelo realizma, Ema Bovari prikazuje duh cjele jedne epohe, a ne samo uništenu ženu.
Tema djela je ispraznost braka i malograđanske sredine. Isprepliću se motivi ljudske ograničenosti i osrednjosti. Izvor i građu za ovo delo Flober je pronašao u nekom novinskom izveštaju koji mu je poslužio kao inspiracija. [5]
Gistav Flober[uredi | uredi izvor]
Gistav Flober (franc. Gustave Flaubert; 12. decembar 1821 — 8. maj 1880) francuski književnik koji je stvarao u doba realizma. Poznat je po svom romanu „Gospođa Bovari“ i privrženosti stilu koji se najbolje ogleda u potrazi za “le mot juste” (prava riječ)
Radnja[uredi | uredi izvor]
Em Bovari je zarobljena u braku sa seoskim ljekarom, dok potajno sanja o drugačijem životu. Ugušena dosadom provincijskog okruženja, mlada ljepotica jedini bijeg pronalazi u sentimentalnim romanima. "Nosi me, vodi me, hajdemo! Tebi, tebi! Sva moja ljubav i svi moji snovi!" [5]
Hasanaginica[uredi | uredi izvor]
Hasanaginica je srpska narodna balada, koja je nastala između 1646. i 1649. u Imotskoj krajini i prenosila se sa koljena na koljena po Imotskom i okolini, postojeći tako u usmenom obliku, dok ju nije zapisao 1774. godine italijanski putopisac i etnograf Alberto Fortis nazivajući je „morlačka balada“. Prvi put je objavljena u njegovoj knjizi „Putovanja po Dalmaciji“. Od tog trenutka su se počeli nizati prevodi ove pjesme na raznim svjetskim jezicima. Veliki umovi toga vremena kao Gete (1777) , Volter Skot (1798), Aleksandar Sergejevič Puškin (1835), Adam Mickjevič (1841) su samo neka od imena koja su prevodila „Hasanaginicu“.
Svojim motivom, Hasanaginica, se razlikuje od drugih pjesama iz naše narodne književnosti o tome kako muž tjera svoju ženu od kuće, gdje to obično biva ili zbog njene nevjernosti ili zbog nerodnosti. Ova balada govori o tragičnoj sudbini plemenite žene koju muž bezdušno tjera zbog toga što od „stida“ ne može da ga posjeti i rane da mu vida dok boluje „u gori zelenoj“.[6]
Fata Avdagina[uredi | uredi izvor]
Fata je bila primjer rijetke i neobične ženske ljepote, bila je "cilj svih želja i nedostižni uzrok". ali u odnosu na druge žene, posjedovala je i vještinu govora - dodatnu ljepotu, koja je izazivala nedostatak hrabrosti kod mnogih da se približe toj ljepoti ili da joj neko zatraži ruku. Fatina jedina granica između sopstenog ne i očevog da, bila je samoubistvo. [7]
Ana Karenjina[uredi | uredi izvor]
Ana Karenjina (rus. Anna Karenina) je roman ruskog pisca Lava Tolstoja, koji je prvo objavljivan u djelovima od 1873. do 1877. godine. Prva pojava romana je bila u „Ruskom glasniku“ (rus. Russkiй Vestnik), ali nije objavljen do kraja, pošto je Tolstoj došao u sukob sa urednikom Mihailom Katkovim oko pitanja koja su pokrenuta u završnom djelu. Stoga je prva pojava romana u celini bila u obliku knjige.
Nataša Rostova[uredi | uredi izvor]
Grofica Natalija Nataša Iljinična Rostova (rus. Natalья „Nataša“ Ilьinična Rostova), skraćeno: Nataša Rostova je izmišljeni lik iz klasičnog romana Rat i mir (1869) Lava Tolstoja.
Lav Tolstoj[uredi | uredi izvor]
Grof Lav Nikolajevič Tolstoj (rus. Lev Nikolaevič Tolstoй; Jasna Poljana, 9. septembar 1828 — Astapovo, 20. novembar 1910) bio je ruski pisac svrstan u najveće ruske realiste toga doba. Poznat po svoja dva najveća djela, Ana Karenjina i Rat i Mir, koja slikaju duboku, psihološku i društvenu pozadinu Rusije i njenog društva u 19. vijeku.
Šeherezada[uredi | uredi izvor]
Šeherezada je legendarna presijska kraljica i pripovjedačica priča iz knjige Hiljadu i jedna noć.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Sofokle
- Mit o Edipu
- Antigona
- Džejn Ejr
- Šarlot Bronte
- Lav Nikolajevič Tolstoj
- Rat i mir
- Ana Karenjina
- 1001 noć
- Na Drini ćuprija
- Ivo Andrić
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Arhivirana kopija” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 27. 01. 2018. g. Pristupljeno 26. 03. 2018.
- ^ https://www.lektire.hr/autor/sofoklo/
- ^ Fenomen Džejn Ejr | Kultura | Novosti.rs
- ^ Šarlota Bronte
- ^ a b „Arhivirana kopija” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 17. 05. 2017. g. Pristupljeno 26. 03. 2018.
- ^ „Narodna balada — Hasanaginica[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 28. 09. 2017. g. Pristupljeno 26. 03. 2018. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ „Arhivirana kopija” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 27. 01. 2018. g. Pristupljeno 26. 03. 2018.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- https://skolasvilajnac.edu.rs/wp-content/uploads/Sofokle-Antigona.pdf Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. januar 2018)
- https://www.lektire.hr/autor/sofoklo/
- http://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:368859-Fenomen-Dzejn-Ejr
- http://srednjeskole.edukacija.rs/biografije-poznatih-licnosti/sarlota-bronte
- https://web.archive.org/web/20170517024027/http://ss-amkaramaneo-vis.skole.hr/upload/ss-amkaramaneo-vis/images/static3/950/File/flaubert_gospodjabovary.pdf
- https://skolasvilajnac.edu.rs/wp-content/uploads/Ivo-Andric-Na-Drini-cuprija.pdf Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. mart 2018)
- https://www.lektire.rs/hiljadu-i-jedna-noc/
- http://riznicasrpska.net/knjizevnost/index.php?topic=602.0 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. septembar 2017)
- http://www.ff.uns.ac.rs/biblioteka/izlozbe_knjiga/rat%20i%20mir/rat_i_mir.pdf Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. avgust 2019)
- http://opusteno.rs/analiza-dela-f158/analiza-dela-ana-karenjina-lav-tolstoj-t22285.html[mrtva veza]
- https://repozitorij.hrstud.unizg.hr/islandora/object/hrstud:370