Kurgani Sigeta
 Kurgani Sigeta
|
|
 | |
  |
|
| Naziv humke ili grupe: | Humke kod Sigeta |
|---|---|
| Kodni naziv: | BAN031-BAN036 |
| Tip: | Tumul, kurgan |
| Lokacija (opština): | |
| Tradicionalni naziv: | (Kamara-humka) |
| Poreklo naziva: | Nepoznato |
| Istorijski period: | III-I.vek p. n. e.—III.vek |
| Epoha: | Nepoznato |
| Poreklo (kultura): | |
| Dimenzije (približno): | 32×16 m |
| Visina (približno): | 1,5–2 m |
| Materijal: | Zemlja |
| Stanje: | Uzorano |
| Arheološki istraženo: | Ne |
U severnom Banatu je prema svedočenju istorijskih dokumenata i starih mapa[1] nekada bilo mnogo kurgana, koji su danas većim delom uništeni. Kao dokaz ovdašnjeg prisustva nomada sa istoka koji su gradili ove grobnice danas još stoji 7 ili 8 kurgana i široj okolini Sigeta u pravcu Kneževca. Većina se nalazi po rubovima bivšeg meandra Tise, dok dve niske humke koje se nalaze usred pustare možda su iz novijeg, Sarmatskog perioda (sarmati su kod nas prešli na gradnju nižih humki). Sve humke su veoma niske, spljoštenog oblika, čak i onih nekoliko koje nisu preorane, a vegetacioni pokrivač na njima pokazuje da nisu nikada dirane. Ipak, na jednoj od njih je visinska kota od kamena iz doba Austrougarske.
Opis područja
[uredi | uredi izvor]
Siget je veliko stepsko područje na oko 4000 hektara u tromeđu Srpskog Krstura, Sigeta i Banatskog Aranđelova. Iz pogleda kurgana područje je interesantno jer terenske odlike pretpostavljaju dve epohe nastanjenja kurganskih naroda. Ranija epoha mogla je biti u periodu kada je područje bilo poplavljeno. Samo ime naselja Siget u prevodu sa mađarskog jezika znači ostrvo. I stare mape iz Austrijskog administrativnog perioda[1] pokazuju da je ovo područje stalno ili u većem delu godine bilo pod vodom, a u vremenu pre uređenja Tise (19. vek) obodi meandara koji su u Tisu vodili gravitacione slivove sa Karpata izdizali su se u vidu sprudova.
Danas je područje mozaično, ispresecano mnoštvom haotično povučenih kanala kojima se pokušava odvesti suvišna voda ovog niskog područja – prosečna nadmorska visina je 77-81 m, najniža tačka je na 76,3, a najviša na jednoj od humki, 83,1 m.
Na ovom mestu je nedvosmisleno u praistorijsko vreme tekla Tisa, pošto je i dan danas slatina ispresecana ostacima meandara koji su za vlažna perioda potpuno neprohodni – dubina vode može iznositi i do 1 metar.
na obodu dela "Vrboviti Siget" razaznaje se obala zadnjeg meandra Tise, a velika dolina široka i do 500 m je nekadašnje korito, koje je i danas puno vode i trske. Sama slatina takođe je prepuna dolja, u vidu dugačkih bara sa slanom vodom i jedinstvenim živim svetom. Ovaj predeo obrazovan je pre mnogo vekova, kada se voda postepeno povlačila ka Tisi, a za sobom ostavila prvo močvarno, a zatim sve suvlje stanište. Na prostoru se nalazi nekoliko niskih kurgana, od kojih su samo dva sačuvana u prvobitnom stanju. Od njih manji ima dimenzije 16x15 m, a veći 32x25 m. Ostali kurgani koji se nalaze na rubovima nešto su veći, ali su u veoma lošem stanju, jedva se razaznaju. Kamara humka je nekada mogla imati promer od 50 m, dok je Hajdučki siget najviši deo koji je verovatno uvek bio na suvom.
Interesantno je napomenuti da se za lepa vremena odavde besprekorno vidi Segedin.
Zaštita
[uredi | uredi izvor]Velik deo atara u Sigetu je slatinski pašnjak, koji se još uvek koristi za tradicionalno pašarenje, što je jedinstveno U Vojvodini. Ovo spada ne samo među zadnja pašnjačka područja Banata, već i cele Panonske Nizije. Kao takvo, uživa zaštitu države, kao deo rezervata SRP Pašnjaci velike droplje. Sama droplja odavde je izumrla, ali na ovom području gnezdi najređa ptica Srbije, orao krstaš. Uspešno gnežđenje bilo je nedavno, prvi put nakon deceniju: jedan mladunac je uzrastao i izleteo uprkos uznemiravanju, košenju mašinama oko gnezda, prolasku traktora i radnih mašina, čemu se ornitolozi veoma čude, jer je ptica osetljiva na uznemiravanje. Na rubovima rezervata takođe se gnezdi i par belorepana. Ljudi, naročito meštani bi trebalo da imaju više razumevanja za zaštitu prirode, pošto se radi o zadnjim takvim predelima u Srbiji koje odgovaraju za opstanak ovako retkih vrsta.
_in_Banat.JPG)
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Najviša tačka Velikog Sigeta je uzvišenje – tel -
Obod meandra Pra-Tise -
Kreativno-stilski urađena tabla obeležavanja lovišta -
Ždralovi nadleću kurgan meandra, Hajdučki Siget -
Kurgani se uništavaju na mnoge načine. Ovde je iskopana žuta zemlja za potrebe meštana -
Izgled nekadašnjeg meandra Tise ili njene pritoke. Ova mrtvaja danas živi svoj život kao močvara sa jedinstvenim živim svetom -
Preorani ostaci kurgana kod Sigeta, na obali starog meandra Tise -
Jedan od manjih (možda Sarmatskih) kurgana -
Ulomci grnčarije u oranici koji ukazuju na nekadašnje prisustvo ljudi -
Dva kurgana već je nestalo u bestraga. Na njihovom mestu nalazi se samo oranica i nešto žute zemlje sa keramičkim ostacima -
Jasno se vidi žuta zemlja koja je dospela na površinu, i koja ukazuje na rezultat ljudske delatnosti -
Na ulazu u selo -
Do svakog mesta nije lako doći: zabran poljoprivrednog gazdinstva
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ a b Mape Austrougarskih vojnih premera Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2015), 1763-1887 (Military Mapping Survey of Austria-Hungary)
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Nikola Tasić (1983): Jugoslovensko Podunavlje od indoevropske seobe do prodora Skita - Posebna izdanja Balkanološkog instituta (Srpska akademija nauka i umetnosti) knj. 17.; Matica srpska, Odeljenje društvenih nauka, Novi Sad – Balkanološki institut SANU, Beograd
- Bogdan Brukner, Borislav Jovanović, Nikola Tasić (1974): Praistorija Vojvodine – Monumenta archaeologica Vol. I (knjiga 3 Monografije Instituta); Institut za izučavanje istorije Vojvodine - Savez Arheoloških Društava Jugoslavije. Novi Sad (English summary/text at pages 425-484)
