Episkop šabački Maksim
| Maksim Savić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1800. |
| Mesto rođenja | Vraneši (kod Vrnjačke Banje), okružje Čačansko, nahija Požeška, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 04/05. januar 1844. |
| Mesto smrti | manastir Kalenić, Kneževina Srbija |
| Grob | manastir Kalenić |
| Episkop šabački | |
| Godine | 1839. |
Maksim Savić (Petar Čkrebo; selo Vraneši, danas Opština Vrnjačka Banja, tada Okružje čačansko, 1800 — manastir Kalenić, 4/5. januar 1844) bio je kalenićki arhimandrit, a od 1839. do 1842. šabački episkop.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1800. godine u familiji Čkrebo u selu Vraneši u zapadnom Pomoravlju, podno Goča, u selu koje je pripadalo Čačanskom okružju Požeške nahije. Duhovno prezime Savić je izvedeno od imena njegovog oca Sava koji je učestvovao u oslobodilačkim ratovima protiv Turaka. Potomci ove familije pripovedaju da mu je svetovno ime bilo Petar. U ranim godinama se priklonio crkvenom životu na nagovor strica Gavrila Miljkovića (rodom od Čkreba iz Gračaca) koji je bio studenički arhimandrit od 1816. do 1849. godine. Učio se knjizi u Žiči, Vraćevšnici i Feneku, a kod nekog Miokovića je naučio i nemački jezik.
Zamonašio se u manastiru Kaleniću. U čin đakona ga je proizveo mitropolit beogradski Agatangel 1820. godine. Iste godine je u Kaleniću, po nalogu kneza Miloša Obrenovića, otvorena bogoslovska škola u kojoj je „kaluđere i sirotu decu“ učio đakon Maksim do 1825. godine. Primer tan je uticaj kneza Miloša na Kalenić u koji je došao u septembru 1822. godine. Školu su kod Maksima učili i Hadži Jeftimije Popović i Joanikije Nešković, kasnije vladika šabački. Godine 1823. Maksima je tadašnji šabački episkop Gerasim Dominin rukopoložio u čin prezvitera, a godine 1825. u čin jeromonaha, u Ribnici. Za vreme svog boravka u Kaleniću, Maksim je postao član Beogradske arhidijecezalne konzistorije, crkvenog tela koje se bavilo pravnim pitanjima sveštenstva.
Godine 1839. proizveden je na stepen arhimandrita, a iste godine, posle smrti episkopa šabačkog Gerasima Đorđevića, 4. juna 1839, posvećen je za novog episkopa šabačkog, gde ostaje do 1842. godine.
Do 1839. godine, mošti Svetog Stefana Prvovenčanog su počivale u Kaleniću, kada su bile vraćene u Studenicu uz veliko zalaganje tadašnjeg studeničkog igumana i Maksimovog strica Gavrila Miljkovića. Maksim je pristalica dinastije Obrenović pa je sa njihovim silaskom sa vlasti 1842. godine i sam uklonjen sa čela eparhije.[1] Iste godine, kada je Vučićeva buna uspela, bio je doveden pod stražom na Vračar i odatle biva poslan na zatočenje u manastir Studenicu kao protivnik novom redu stvari koji je postavila ta buna. Posle zatočeništva, Maksim se vratio u Kalenić. Tada je, gore pomenuti, Joanikije Nešković na Maksimovu molbu određen za glavnog člana Konzistorije šabačke i nadziratelja dvora vladičinog u Šapcu. Za vreme drugog izbora, koji je protekao uz nadzor ruskog carskog dvora koji za posmatranje regularnosti izbora u Srbiju otpremio svog izaslanika barona Livena (Aleksandar Karlovič Liven), ruskog diplomatu i generala iz jedne od najuglednijih i najstarijih plamićkih porodica baltičko-nemačkog porekla Liven (rus. Liven, šved. Liewen). Kao da je predosetio šta mu se priprema, Maksim je zamolio ruskog barona da ga povede sa sobom u Rusiju, ali ga ovaj nije hteo ili nije mogao povesti. Kada i drugi izbor potvrdi stanje koje je stvorila Vučićeva buna, Maksim je u noći između 4. i 5. januara 1844. godine u manastiru Kalenić na brutalan način ubijen. Postoji priča da su te hladne zimske noći na manastirska vrata zakucale ubice predstavivši se kao bugarski trgovci. Maksim se sažalio i pustio ih u manastir na konak da se ne mrznu do jutra. Maksima je udavio u sobi tadašnjeg manastarskog konaka i bacio kroz prozor na pločnik neki Ljotić, veliki pristalica onoga reda stvari u Srbiji, pripadnik Vučićeve službe koja se u to vreme razračunavala sa političkim protivnicima. Maksim je sahranjen u hramu manastira Kalenić, ispod arhijerejskog stola, gde i danas počivaju njegove mošti (slika).
Posle njegove smrti za episkopa šabačkog je izabran Sava Nikolajević. Čuveni akademik XIX veka Milan Đ. Milićević koji je o Maksimu pisao u svom delu „Pomenik znamenitih ljudi u srpskoga naroda novijega doba“ iz 1888. godine je u svojoj čuvenoj knjizi Kneževina Srbija o pomenutom događaju napisao sledeće: „Kalenić je, po nesreći, još i bratska ruka, bratskom krvlju obojila. Petog januara, noću, 1844, tu je mučki ubijen šabački vladika Maksim, i bačen iz sobe sa gornjega boja kroz prozor na zemlju. Telo ovog mučenika ukopano je u crkvi manastirskoj. Partija, koja je tada vladala, ovako je umela da trpi one koji su joj bili nemili, ili koje je držala da su joj bili protivni.“
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Sava Vuković: „Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka“, Evro Beograd, Unireks Podgorica, Kalenić Kragujevac, 1996. godine; tekst „Maksim (Savić) episkop šabački 1839-1842“, pp. 305. COBISS.SR 162167047
