Pristeg
Pristeg | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Zadarska |
| Grad | Benkovac |
| Oblast | Ravni Kotari |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  316 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 57′ 25″ S; 15° 38′ 07″ I / 43.956885° S; 15.635153° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 171 m |
  Pristeg Pristeg na karti Hrvatske | |
 Pristeg Pristeg na karti Zadarske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 23420 Benkovac |
| Pozivni broj | +385 23 |
| Registarska oznaka | ZD |
Pristeg je naseljeno mjesto u Ravnim Kotarima, u sjevernoj Dalmaciji. Pripada gradu Benkovcu u Zadarskoj županiji, Republika Hrvatska.
Geografija
[uredi | uredi izvor]Nalazi se oko 9 km jugoistočno od Benkovca. Najbliža tačka na morskoj obali nalazi se na 9 kilometara od Pristega. Selo se deli na dve veće geografsko-istorijske celine: Pristeg (u užem smislu) naseljen uglavnom Srbima (od Hrvata: Tadić, Miletić), i Užalicu naseljenu uglavnom Hrvatima (od Srba: Zečević). Za Užalicu se smatra da je nekada bila posebno selo. Pristeg (u užem smislu) se sastoji iz nekoliko manjih celina: Varoši, Vrankovića, Crnokraka, Romića, Crkvina, Vrbovca, Štrabinjke, itd.
Kultura
[uredi | uredi izvor]U Pristegu se nalaze rimokatoličke crkve Gospe od zdravlja i Sv. Frane. Pravoslavni vernici pripadaju parohiji u Donjim Ceranjama, u kojima se nalazi pravoslavna crkva Sv. Ilije.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Kao naselje pominje se još od srednjeg veka kada je pripadao posedima priora Vrane. Neki hrvatski istoričari tvrde da je selo bilo templarski posed, jer je prior Vrane i sam bio templar. Po uspostavljanju mletačke vlasti nad Dalmacijom 1409. južno od sela išla je granična linija između Venecije i Ugarske. Početkom 16. veka selom su ovladali Turci koji su ga u svom posedu držali do pred kraj 17. veka, formalno do Karlovačkog mira 1699. kada ulazi u sastav Mletačke republike. Srpsko stanovništvo na ovo područje dolazi krajem 15. veka bežeći pred Turcima. Po padu Mletačke republike 1797. Pristeg je delio sudbinu ostatka Dalmacije, nalazeći se prvo pod francuskom upravom, da bi od 1815. za ceo vek bio u sastavu Austrije tj. Kraljevine Dalmacije. Osnovna škola u selu postoji od sredine 19. veka. Kao najveće selo na prostoru između Benkovca i Šibenika u Pristegu je u vreme Kraljevine SHS/Jugoslavije bila smeštena žandarmerijska stanica. Tokom Drugog svetskog rata selo je bilo pod italijanskom okupacijom. Srpsko stanovništvo se nije u većem broju pridružilo ni partizanskim ni četničkim snagama do pred sam kraj rata kada su jedinice NOVJ sprovele mobilizaciju na tom području. Posle Drugog svetskog Pristeg gubi na značaju na račun obližnjih Stankovaca. Infrastruktura u selu se sporo razvijala pa je tako Pristeg dobio struju tek 1970, a na vodovod je selo priključeno tek 1986, kada je mesnim samodoprinosom asfaltiran i put kroz selo. Na prvim višestranačkim izborima 1990. za poslanika u SO Benkovac, održanim po većinskom sistemu, u Pristegu je pobedio kandidat SDS-a Ljubomir Ljube Popović. Uzimajući u obzir da je jedan broj lokalnih Srba glasao za hrvatske komuniste, raširilo se ubeđenje da su rezultati popisa koji je održan marta naredne 1991. godine u stvari falsifikovani. Srpski deo sela je od avgusta 1990. priznavao vlast SAO Krajine, tj. Republike Srpske Krajine. Početkom avgusta 1991. do tada mirno selo, u kojem su se osećale tenzije i bile organizovane lokalne straže, postalo je poprište oružanog sukoba između diverzantske grupe hrvatskog MUP-a i jedinica Milicije Krajine u kojem su smrtno stradala trojica hrvatskih diverzanata. Kontinuirani oružani okršaji otpočeli su septembra 1991. i do kraja rata uglavnom su se svodili na razmenu artiljerijske vatre. Selo je bilo podeljeno na deo pod kontrolom SVK i deo pod kontrolom HV. Linija razdvajanja išla je otprilike sredinom sela. Većih pešadijskih okršaja nije bilo. Krajem decembra 1993. u okršaju sa jedinicama Srpske vojske Krajine stradalo je 6 pripadnika HV, što su najveći gubici jedne od zaraćenih strana zabeleženi na tom području do kraja rata. Dana 5. avgusta 1995. u selo su ušle jedinice Hrvatske vojske. Usledila je pljačka i razaranje imovine proteranih Srba. Srbi se ni 20 godina po završetku rata nisu vratili u značajnijem broju. Neke od kuća su obnovljene, a veći broj Srba u Pristegu boravi leti kada iz inostranstva, iz Srbije i RS dođu na svoja imanja.
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]Prije rata 1990-ih, Pristeg je bio etnički mješovito selo; po popisu iz 1991. godine, Pristeg je imao 960 stanovnika, od čega 528 Hrvata, 410 Srba i 2 Jugoslovena i 20 ostalih. Prema popisu stanovništva iz 2001. godine, Pristeg je imao 368 stanovnika.[1] Pristeg je prema popisu stanovništva iz 2011. godine imao 316 stanovnika.[2]
| Nacionalnost[3] | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. |
| Srbi | 410 | 501 | 546 | 550 |
| Hrvati | 528 | 507 | 565 | 591 |
| Jugosloveni | 2 | 40 | 44 | |
| ostali i nepoznato | 20 | 15 | 1 | 14 |
| Ukupno | 960 | 1.063 | 1.156 | 1.155 |
| Demografija[3] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1961. | 1.155 | |
| 1971. | 1.156 | |
| 1981. | 1.063 | |
| 1991. | 960 | |
| 2001. | 368 | |
| 2011. | 316 | |
Popis 1991.
[uredi | uredi izvor]Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Pristeg je imalo 960 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Prezimena
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Popis stanovništva 2001., Pristupljeno 18. 4. 2013.
- ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. 2011. Pristupljeno 18. 4. 2013.
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- Tromeđa: Pristeg Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. maj 2015) (jezik: srpski)
