Srpska centralna biblioteka „Prosvjeta”
| Srpska centralna biblioteka „Prosvjeta“ | |
| Osnivanje | 1911. 1993. |
|---|---|
| Zatvaranje | 30. april 1949. |
| Lokacija | Sarajevo (1911–1949) Foča (1993–danas)  Republika Srpska,  BiH |
| Vrsta | matična |
| Direktor | Slavica Divjak-Obrenović |
| Adresa | Kralja Petra I |
Srpska centralna biblioteka „Prosvjeta“ je opštinska i javna biblioteka, centralna biblioteka na teritoriji opština Foča i centralna biblioteka Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva „Prosvjete“. Biblioteka se nalazi u samom centru grada u ulici Kralja Petra I, ujedno je najveća biblioteka i matična biblioteka za regiju Stare Hercegovine. Fond biblioteke iznosi preko 73.000 hiljada bibliotečkog materijala, a biblioteka posjeduje veoma značajan zavičajni fond.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prve godine[uredi | uredi izvor]
Srpsko kulturno i prosvjetno društvo „Prosvjeta“ je u godinama kraja austrougarske okupacije, osnovala svoju centralnu biblioteku u Sarajevu, koja se od 1911. do 1925. zvala „Srpska centralna biblioteka“, a od 1925. „Prosvjetina centralna biblioteka“. Prva biblioteka ovakvog tipa u Bosni i Hercegovini, je imala višestruk zadatak. Prvenstveno je prikupljala sve knjige koje su pisane o Bosni i Hercegovini, kao i djela pisaca iz BiH, zatim za cilj je imala pomaganje naučog rada i širenje pismenosti kod svih naroda u Bosni i Hercegovini bez obzira na vjeru i naciju. Još jedan od zadataka je bio reorganizacija postojećih srpskih biblioteka, gdje bi se Prosvjetina biblioteka našla na čelu saveza svih srpskih biblioteka i organizacija.
Do osnivanja Srpske centralne biblioteke, u Bosni i Hercegovini nije postojala ni jedna biblioteka ovakvog tipa sa centralom u Sarajevu i odborima širom Bosne i Hercegovine. Ova biblioteka je svoj javni rad počela 1913. Imala je karakter narodne, javne biblioteke pristupačne svim slojevima društva, bez obzira na vjeru, naciju, društveni status i stepen pismenosti.[1]
Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]
Za vrijeme Drugog svjetskog rata, Prosvjetina biblioteka je pretrpjela velike gubitke, Centralna biblioteka u Sarajevu je ostala bez najvećeg broja knjiga oko 27.000, dok su biblioteke van Sarajeva u potpunosti uništene. Posle rata, je obnovljena i sama biblioteka koja je tada raspolagala sa svega 24. 200 knjižnih jedinica. Fond biblioteke je rastao do 1949. godine, kada je na dan 30. aprila 1949. iznosio 56.128 svezaka. Tog datuma je prestala da postoji Prosvjetina centralna biblioteka, a njen kompletan knjižni fond i imovina su predati Savezu kulturno-prosvjetnih društava NRBiH, koje je kompletnu biblioteku predao Narodnoj bibliotecvi NRBiH, gdje se kompletan fond i nalazio do početka Odbrambeno-otadžbinskog rata.[2]
Odbrambeno-otadžbinski rat[uredi | uredi izvor]
Nakon pada komunističke vlasti, nacionalna društva su ponvo osnovana, pa je samim tim i „Prosvjeta“ obnovila rad. Prosvjeta je pokrenula i svoju biblioteku, koja je zvanično formirana 1993. godine u Foči i u koju je smješten knjižni fond iznesen iz Sarajeva, među kojim se nalazio i fond bivše Prosvjetine biblioteke. Ova biblioteka je 1995. godine ujedinjena sa Narodnom bibliotekom u Foči koja je osnovana 1968, i tada je formirana Srpska centralna biblioteka „Prosvjeta“.[3]
Organizacija[uredi | uredi izvor]
Nakon samog pokretanja biblioteke, organizacija i rukovođenje bibliotekom bilo je izvršeno savremeno, po načelima modernog bibliotekarstva. Savremeno uređena katalogizacija, stručno popisan fond, dok je sama biblioteka bila smještena u prostorijama Prosvjetinog doma izgrađenog 1911. godine. Prosvjetina biblioteka je bila prva biblioteka u Bosni i Hercegovini koja je imala potrebne uređaje, četiri vrste kataloga, knjigu inventara, knjigu duplikata, knjigu dnevnog reda. U biblioteci su se nalazile dvije čitaonice, manja i veća. Organizacija i uređenje je izvršeno prema posebnom pravilniku o uređenju i organizaciji, ne samo Prosvjetine nego i ostalih biblioteka.[1] Do početka Prvog svjetskog rata, biblioteka je imala 13 mjesnih biblioteka izvan Sarajeva. Za vrijeme prve Jugoslavije, ovaj broj se povećao na 295 mjesnih biblioteka što u Sarajevu, što van Sarajeva. Biblioteke su se nalazile po cijeloj Jugoslaviji.
Danas se djelatnost biblioteke organizuje kroz sljedeća odjeljenja, smještena u protoru ukupne površine 646 metara kvadratnih u centru Foče:
- Odjeljenje za odrasle
- Dječije odjeljenje
- Naučno-stručno odjeljenje
- Odjeljenje zavičajne zbirke
- Odjeljenje za periodiku
- Odjeljenje za rijetke i stare knjige
Opštinske biblioteke na teritoriji Stare Hercegovine za koje stručni nadzor vrši Srpska centralna biblioteka „Prosvjeta“ biblioteka su:
- Narodna biblioteka „Prosvjeta“ u Rudom
- Narodna biblioteka „Ivo Andrić“
- Narodna biblioteka „Božidar Goraždanin“
- Narodna biblioteka „Branko Ćopić“ u Čajniču
- Narodna biblioteka „Jovan Dučić“ u Kalinoviku
Fond[uredi | uredi izvor]
Kada je počela sa javnim radom, ova biblioteka je raspolagala knjižnim fondom od 6.734 svezaka, a fond je tokom godina rada se uvećavao, pa je pred početak Prvog svjetskog rata iznosio 106. 037 knjižnih jedinica. Za vrijeme Drugog svjetskog rata, uništeno je oko 86. 832 svezaka, tako da je obnovljena biblioteka raspolagala fondom od svega 24. 200 svezaka.[4] Današnji fond biblioteke iznosi oko 73. 000 bibliotečkih jedinica.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Pejanović 1960, str. 45.
- ^ Pejanović 1960, str. 47.
- ^ „Srpska centralna biblioteka „Prosvjeta“”. Upoznaj Srpsku. Pristupljeno 26. 12. 2016.
- ^ Pejanović 1960, str. 46.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pejanović, Đorđe (1960). Istorija biblioteka u Bosni i Hercegovini. Sarajevo.
Vidi još[uredi | uredi izvor]