Stobi

Stobi (grč. Στόβοι [Stóboi] — Stoboi) je jedan od najpoznatijih antičkih arheoloških lokaliteta u Severnoj Makedoniji. Nalazi se na ušću Crne reke (grč. Ἐριγών [Erigón] — Erigon) u Vardar (grč. Αξιός [Aksiós] — Aksios), 68 km od Skoplja, 20 od Velesa, 86 od Đevđelije i 160 severozapadno od Soluna, na glavnom putu koji od Dunava vodi do Egejskog mora. Ovakva lokacija je omogućila da Stobi postane važan strateški i trgovački centar tokom antičkog perioda^[1].

Stobi je pod ovim imenom poznat u od 4. veka p. n. e. prvobitno je pripadao istočnoj Pajoniji, a po dolasku Rimljana 168. godine p. n. e. zapadno makedonskoj oblasti, da bi u 4. veku pripao Makedoniji Salutaris. Krajem 5. ili početkom 6. veka postaje sedište provincije Makedonija Sekunda. Bio je sedište episkopa i grad iz kojeg je Teodosije I 388. doneo godine zakon protiv sektaštva. 518. godine prema Prokopiju Stobi je stradao je od jakog zemljotresa.

Nepokretni materijal[uredi | uredi izvor]

Na lokalitetu su otkriveni ostaci zgrada koje se datuju period od 4. do 6. veka (osim pozorišta). Ovaj period karakteriše korišćenje građevinskog i dekorativnog materijala iz prethodnih perioda. Konstatovani su kapiteli korintskog stila, među kojima posebnu grupu čine 2 kapitela sa akantusovim lišćem i 3 sa neobičnim biljnim ornamentom koji je u sekundarnoj upotrebi nađen u atrijumu tzv. Sinagoge.

Otkrivene su i 4 ranohrišćanske bazilike:

episkopska,
severna,
civilna i
centralna

Pronađeni su ostaci i 7 palata:

Poliharmosova ili letnja palata (kuća psalama),
Peristerijina – ili zgrada sa 2 apside,
Teodosijeva palata (sa Partenijusovoom ranije je ranije nazvana Partenijusova ili Velika palata),
Partenijusova palata,
episkopski dvor,
kockarnica, i
tkačnica.

Na lokalitetu je otkriveno je 18 podnih mozaika.

Još 1935. su korišćeni snimci iz vazduha kako bi se prepoznale konture građevina.^[2]