Japanski jen

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
日本円 (japanski)
ISO 4217 kodJPY
Centralna bankaBanka Japana
 Veb-sajtwww.boj.or.jp
Zvanični
korisnici		 Japan
Nezvanični
korisnici		 Zimbabve[1][2]
Inflacija0,3% u januaru 2017
 IzvorStatistika Japana,[3] mart 2016
Konstituent
 1⁄100sen
 1⁄1000rin
Simbol¥ (međunarodni)
円 (Japan — današnjica)
圓 (Japan — tradicionalno)
MnožinaY
Kovanice¥1, ¥5, ¥10, ¥50, ¥100, ¥500
ŠtamparijaNacionalni biro za štampu
 Veb-sajtwww.npb.go.jp
KovačnicaJapanska kovnica
 Veb-sajtwww.mint.go.jp
Novčanica od 1000 jena, portret Nacume Sosekija. Nove novčanice jena su ušle u opticaj 1. novembar 2004.
Kovanica od 10 jena (zadnja strana) prikazuje Hodnik Feniksa u Biodinu.

Jen (ISO 4217: JPY, numerički kod: 392) je valuta koja se koristi u Japanu. Široko je rasprostranjena kao rezervna valuta kao i dolar i evro.[4] Na japanskom se izgovara kao „en“ dok je u srpskom pravilan izgovor jen. Latinični simbol za jen je ¥, dok se na japanskom označava pismom kanđi 円.

Jen je kao platežno sredstvo uveden u doba Meidži vlade. Jen je zamijenio kompleksni monetarni sistem iz perioda Edo vladavine. Godine 1871, prihvaćeno je usvajanje decimalnog sistema računanja jena (1, 圓), šena (1/100, 錢), i rina (1/1000, 厘), sa kovanicama koje su bili okrugle poput onih na zapadu. (Šen i rin su izbačeni iz upotrebe 1954. godine) Jen je zvanično definisan kao 26.956 g srebra, a još uvijek zvanično legalna.[5] U periodu od 25. aprila, 1949. do 1971. godine jen je bio vezan za američki dolar, kursom 1 dolar = 360 jena. 1971. godine došlo je do kraha sistema Bretona Vuda i jen je dobio tržišni kurs.

Od 1973, japanska vlada je održavala politiku valutne intervencije, i jen je stoga pod „upravljanim fluktuirajućim” režimom. Ovaj vid intervencije sprovodi i dan danas. Japanska vlada ima fokus na konkurentnom eksportnom tržištu, i pokušava da osigura nisku vrednost jena putem trgovinskih suficita. Plažni sporazum iz 1985 je privremeno promenio ovu situaciju sa prosečnog odnosa od ¥239 za US$ 1 u 1985. na ¥128 u 1988, i doveo je do najviše vrednosti od ¥80 za dolar u 1995, efektivno povećavajući vrednost japanskog BDP na skoro isti nivo kao i SAD. Od tog vremena, međutim, jen je znatno izgubio vrednost. Banka Japana održava politiku nultih ili blisko nultih interesnih stopa i japanska vlada ima ima ekstremnu anti-inflacionu politiku.[6]

Originalna oznaka za jen je ista kao i oznaka kineskog juana (圓 pinyin yuan2). U modernom japanskom se upotrebljava oznaka (円). Latinična oznaka za jen je ista kao i oznaka za juan sa razlikom sto se na oznaci za juan nalazi jedna poprečna crta, a na oznaci za jen dvije. U bukvalnom prevodu jen znači „okrugli predmet“, kao i juan na kineskom. Trenutno su u opticaju sljedeće kovanice i papirni novac: kovanice od 1 jena, 5 jena, 10 jena, 50 jena, 100 jena, 500 jena i papirni novac od 1000 jena, 2000 jena, 5000 jena, 10000 jena. Trenutno je kovanica od 500 jena kovanica sa najvećom vrijednošću na svijetu.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Za više informacija pogledajte: Japanska valuta

Uvođenje jena[uredi | uredi izvor]

Rana novčanica od jednog jena (1873), graviranje i štampanje je vršila kompanija Kontinentalne nočanice iz Njujorka

U 19. veku, srebrne kovanice španskih dolara su bile u opštoj upotrebi širom jugoistočna Azije, kineske obale, i Japana. Ove konanice su bile uvedene putem Manile tokom perioda od dve stotine i pedeset godina. One su prispele brodovima iz Akapulka u Meksiku. Ti brodovi su bili poznati kao Manilski galeoni. Do 19. veka, ti srebrni dolari su bili stvarni španski dolari iskovani u Novom svetu, uglavnom u Meksiko Sitiju. Ali od 1840-ih, oni su bili sve više zamenjivani srebrnim dolarima iz novih Latinsko Američkih republika. U drugoj polovini 19. veka, izvesna količina lokalnih kovanica je napravljena po uzoru na meksički pezos. Prva od tih lokalnih kovanica je bio hongkoški srebrni dolar koji je izrađen u Hongkongu između 1866. i 1869. godine. Kinezi su sporo prihvatali nepoznate kovanice i preferirali su poznate meksičke dolare, i stoga je hongkonška vlada prestala sa pravljenjem tog novca i prodala opremu Japanu.

Rane kovanice od jednog jena (1,5 g čistog zlata), lice i naličje

Japanci su odlučili da prihvate srebrne dolarske kovanice pod imenom 'jen', sa značenjem 'kružni objekat'. Jen je zvanično prihvatila Meidži vlada putem zakona koji je potpisan 27. juna 1871.[7] Nova valuta je postepeno uvedena počevši od jula te godine. Jen je stoga bio u osnovi dolarska jedinica, koja je kao svi dolari, potekao od španskog dolara, i do 1873. godine, svi dolari u svetu su imali manje više istu vrednost. Jen je zamenio Tokugava kovanice, kompleksni monetarni sistem iz Edo perioda baziran na monu. Zakon o novoj valuti iz 1871, uslovljavao je adaptaciju decimalnog računovodstvenog sistema jena (1, 圓), sen (1⁄100, 錢), i rin (1⁄1000, 厘), sa kovanicama koje su bile okrugle i proizvođene su zapadnjačkom mašinerijom. Jen je pravno definisan kao 0,78 trojske unce (24,26 g) čistog srebra, ili 1,5 grama čistog zlata (po preporuci Evropskog konresa ekonomista u Parizu 1867. godine; kovanica od 5 jena je bila ekvivalentna sa kovanicom od 5 argentinskih pezosa[8]), tako da je bila deo bimetalnog standarda. (Ista količina srebra je vredna oko 1181 modernih jena,[9] dok je ista količina zlata vredna oko 4715 jena.[10])

Rana srebrna kovanica od jednog jena, 24,26 grama čistog srebra, Japan, iskovana 1870. godine (Godina 3 Meidži perioda)

Nakon devaluacije srebra iz 1873, jen je devalvirao u odnosu na američki i kanadski dolar (pošto su se te dve zemlje pridržavale zlatnog standarda), i do 1897. godine, jen je bio vredan samo oko US$ 0,50. Te godine, Japan je adaptirao standard razmene na bazi zlata i time je vrednost jena zamrznuta na $0,50.[11] Ovaj devizni kurs je ostao na snazi dok Japan nije napustio zlatni standard u decembru 1931, nakon čega je jen pao na $0,30 do jula 1932 i na $0,20 do 1933.[12] Jen se postojano zadržao na oko $0,30 do početka Drugog svetskog rata 7. decembra 1941, kad je pan na $0,23.[13]

Sen i rin su konačno su izvadeni iz cirkulacije na kraju 1953. godine.[14]

Jen sa fiksiranom vrednošću u odnosu na US dolar[uredi | uredi izvor]

Za jen nije postojao pravi kurs između 7. decembra 1941. i 25. aprila 1949; ratna inflacija je redukovala jen do frakcije njegove predratne vrednosti. Nakon perioda nestabilnosti 25. aprila 1949. američka okupaciona vlada je fiksirala vrednost jena na ¥360 po US$ 1 putem plana Sjedinjenih Država, koji je bio deo Bretonvudskog sistema, s ciljem stabilizacije cena u japanskoj ekonomiji.[15] Taj devizni kurs se zadržao do 1971, kad su Sjedinjene Države napustile zlatni standard, koji je bio ključni element Bretonvudskog sistema, i nametnule 10% carine na uvoz, čime su inicirane promene koje su na kraju dovele do fluktuirajućeg deviznog kursa 1973. godine.

Potcenjeni jen[uredi | uredi izvor]

Do 1971, jen je postao potcenjen, japanski izvozi su koštali suviše malo na međunarodnim tržištima, a uvozi iz inostranstva su koštali Japance suviše mnogo. Takvo stanje se odražvalo na bilansu tekućeg računa, koji je porastao od deficita tokom ranih 1960-ih, na u to vreme veliki višak od US$5,8 milijardi 1971. godine. Verovanje da su jen i nekoliko drugih glavnih valuta bili potcenjeni motivisali su akcije Sjedinjenih Država 1971. godine.

Odnos jena i drugih glavnih valuta[uredi | uredi izvor]

Nakon mera koje su Sjedinjene Države preduzele sa snize vrednost dolara tokom leta 1971. godine, japanska vlada se složila sa novim, fiksnim deviznim kursem u okviru Smitsonijanskog sporazuma, potpisanog krajem te godine. Sporazumom je postavljen kurs na ¥308 za US$1. Međutim, novi fiksni kurs iz Smitsonijanskog sporazuma je bilo teško održati s obzirom na pritiske ponude i potražnje na deviznom tržištu. Početkom 1973. godine, stope su napuštene, i najveće industrijske zemlje sveta su dozvolile svojim valutama da fluktuiraju.

Kurs jena od 1949. godine do danas[uredi | uredi izvor]

Tabela ispod prikazuje mesečni prosečni odnos jena i američkog dolara (JPY po USD) u 17:00 JST:[16][17]

Godina Mesec
Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec
1949–1971 360
1972 308
1973 301.15 270.00 265.83 265.50 264.95 265.30 263.45 265.30 265.70 266.68 279.00 280.00
1974 299.00 287.60 276.00 279.75 281.90 284.10 297.80 302.70 298.50 299.85 300.10 300.95
1975 297.85 286.60 293.80 293.30 291.35 296.35 297.35 297.90 302.70 301.80 303.00 305.15
1976 303.70 302.25 299.70 299.40 299.95 297.40 293.40 288.76 287.30 293.70 296.45 293.00
1977 288.25 283.25 277.30 277.50 277.30 266.50 266.30 267.43 264.50 250.65 244.20 240.00
1978 241.74 238.83 223.40 223.90 223.15 204.50 190.80 190.00 189.15 176.05 197.80 195.10
1979 201.40 202.35 209.30 219.15 219.70 217.00 216.90 220.05 223.45 237.80 249.50 239.90
1980 237.73 244.07 248.61 251.45 228.06 218.11 220.91 224.34 214.95 209.21 212.99 209.79
1981 202.19 205.76 208.84 215.07 220.78 224.21 232.11 233.62 229.83 231.40 223.76 219.02
1982 224.55 235.25 240.64 244.90 236.97 251.11 255.10 258.67 262.74 271.33 265.02 242.49
1983 232.90 236.27 237.92 237.70 234.78 240.06 240.49 244.36 242.71 233.00 235.25 234.34
1984 233.95 233.67 225.52 224.95 230.67 233.29 242.72 242.24 245.19 246.89 243.29 247.96
1985 254.11 260.34 258.43 251.67 251.57 248.95 241.70 237.20 236.91 214.84 203.85 202.75
1986 200.05 184.62 178.83 175.56 166.89 167.82 158.65 154.11 154.78 156.04 162.72 162.13
1987 154.48 153.49 151.56 142.96 140.47 144.52 150.20 147.57 143.03 143.48 135.25 128.25
1988 127.44 129.26 127.23 124.88 124.74 127.20 133.10 133.63 134.45 128.85 123.16 123.63
1989 127.24 127.77 130.35 132.01 138.40 143.92 140.63 141.20 145.06 141.99 143.55 143.62
1990 145.09 145.54 153.19 158.50 153.52 153.78 149.23 147.46 138.96 129.73 129.01 133.72
1991 133.65 130.44 137.09 137.15 138.02 139.83 137.98 136.85 134.59 130.81 129.64 128.07
1992 125.05 127.53 132.75 133.59 130.55 126.90 125.66 126.34 122.72 121.14 123.84 123.98
1993 125.02 120.97 117.02 112.37 110.23 107.29 107.77 103.72 105.27 106.94 107.81 109.72
1994 111.49 106.14 105.12 103.48 104.00 102.69 098.54 099.86 098.79 098.40 098.00 100.17
1995 099.79 098.23 090.77 083.53 085.21 084.54 087.24 094.56 100.31 100.68 101.89 101.86
1996 105.81 105.70 105.85 107.40 106.49 108.82 109.25 107.84 109.76 112.30 112.27 113.74
1997 118.18 123.01 122.66 125.47 118.91 114.31 115.10 117.89 120.74 121.13 125.35 129.52
1998 129.45 125.85 128.83 131.81 135.08 140.35 140.66 144.76 134.50 121.33 120.61 117.40
1999 113.14 116.73 119.71 119.66 122.14 120.81 119.76 113.30 107.45 106.00 104.83 102.61
2000 105.21 109.34 106.62 105.35 108.13 106.13 107.90 108.02 106.75 108.34 108.87 112.21
2001 117.10 116.10 121.21 123.77 121.83 122.19 124.63 121.53 118.91 121.32 122.33 127.32
2002 132.66 133.53 131.15 131.01 126.39 123.44 118.08 119.03 120.49 123.88 121.54 122.17
2003 118.67 119.29 118.49 119.82 117.26 118.27 118.65 118.81 115.09 109.58 109.18 107.87
2004 106.39 106.54 108.57 107.31 112.27 109.45 109.34 110.41 110.05 108.90 104.86 103.82
2005 103.27 104.84 105.30 107.35 106.94 108.62 111.94 110.65 111.03 114.84 118.45 118.60
2006 115.33 117.81 117.31 117.13 111.53 114.57 115.59 115.86 117.02 118.59 117.33 117.26
2007 120.59 120.49 117.29 118.81 120.77 122.64 121.56 116.74 115.01 115.77 111.24 112.28
2008 107.60 107.18 100.83 102.41 104.11 106.86 106.76 109.24 106.71 100.20 096.89 091.21
2009 090.35 092.53 097.83 098.92 096.43 096.58 094.49 094.90 091.40 090.28 089.11 089.52
2010 091.26 090.28 090.56 093.43 091.79 090.89 087.67 085.44 084.31 081.80 082.43 083.38
2011 082.63 082.52 081.82 083.34 081.23 080.49 079.44 077.09 076.78 076.72 077.50 077.81
2012 076.94 078.47 082.37 081.42 079.70 079.27 078.96 078.68 078.17 078.97 080.92 083.60
2013 089.15 093.07 094.73 097.74 101.01 097.52 099.66 097.83 099.30 097.73 100.04 103.42
2014 103.94 102.02 102.30 102.54 101.78 102.05 101.73 102.95 107.16 108.03 116.24 119.29
2015 118.25 118.59 120.37 119.57 120.82 123.7 123.31 123.17 120.13 119.99 122.58 121.78
2016 118.18 115.01 113.05 109.72 109.24 105.44 103.97 101.28 101.99 103.81
2017
Year Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec
Month
JPY/USD kusrni odnos od 1950
JPY/USD kusrni odnos od Hejsej ere
JPY/CAD kusrni odnos
JPY/EUR kusrni odnos
JPY/GBP kusrni odnos
JPY/CHF kusrni odnos
JPY/AUD kusrni odnos
JPY/NZD kusrni odnos
JPY/ZAR kusrni odnos
JPY/CNY kusrni odnos
KRW/JPY kusrni odnos
JPY/INR kusrni odnos

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Zimbabwe Switches to Yuan as Reserve Currency”. VOA. 03. 01. 2016. 
  2. ^ „New coins to help ease Zimbabwe cash crunch”. Daily Mail Online. AFP. 05. 12. 2014. 
  3. ^ „Statistics Bureau Home Page/Consumer Price Index”. Stat.go.jp. Pristupljeno 12. 06. 2016. 
  4. ^ „Foreign exchange turnover in April 2013: preliminary global results” (PDF). Bank for International Settlements. Pristupljeno 07. 02. 2015. 
  5. ^ Misawa, Mitsura (2007). Cases on International Business and Finance in Japanese Corporations. Hong Kong University Press. str. 152. 
  6. ^ „History of Japanese Yen”. Currency History. 
  7. ^ A. Piatt Andrew, Quarterly Journal of Economics, "The End of the Mexican Dollar", 18:3:321–356. 1904. str. 345.
  8. ^ (jezik: španski) Historia de la moneda
  9. ^ xe.com (07. 09. 2006). „Equivalent of 0.78 troy ounce of silver in yen”. Arhivirano iz originala 18. 05. 2008. g. Pristupljeno 07. 09. 2006. 
  10. ^ xe.com (07. 09. 2006). „Equivalent of 0.04822612 troy ounce of gold in yen”. Arhivirano iz originala 18. 05. 2008. g. Pristupljeno 07. 09. 2006. 
  11. ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 24. 11. 2005. g. Pristupljeno 09. 07. 2012. 
  12. ^ pp. 347–348, "Average Exchange Rate: Banking and the Money Market", Japan Year Book 1933, Kenkyusha Press, Foreign Association of Japan, Tokyo
  13. ^ pp. 332–333, "Exchange and Interest Rates", Japan Year Book 1938–1939, Kenkyusha Press, Foreign Association of Japan, Tokyo
  14. ^ A law of the abolition of currencies in a small denomination and rounding off a fraction, July 15, 1953 Law No.60 (小額通貨の整理及び支払金の端数計算に関する法律, Shōgakutsūka no seiri oyobi shiharaikin no hasūkeisan ni kansuru hōritsu))
  15. ^ p. 1179, "Japan – Money, Weights and Measures", The Statesman's Year-Book 1950, Steinberg, S. H., Macmillan, New York
  16. ^ Bank of Japan: "Foreign Exchange Rates". 2006. Arhivirano 2008-06-17 na sajtu Wayback Machine
  17. ^ Bank of Japan: US.Dollar/Yen Spot Rate at 17:00 in JST, Average in the Month, Tokyo Market for duration January 1980 ~ September 2010. Pristupljeno February 10, 2016

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Japanski jen na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јапански_јен&oldid=27548352”