Vlaho Bukovac

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vlaho Bukovac
Autoportret Vlaha Bukovca iz 1883. Narodni muzej, Beograd
Lični podaci
Datum rođenja(1855-07-04)4. jul 1855.
Mesto rođenjaCavtat, Austrougarska
Datum smrti23. april 1922.(1922-04-23) (66 god.)
Mesto smrtiPrag, Čehoslovačka
Potpis

Vlaho Bukovac (ital. Biagio Faggioni; Cavtat, 4. jul 1855 — Prag, 23. april 1922) bio je srpski[1][2] slikar[3] i akademik.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Otac mu je bio dalmatinski Italijan poreklom iz Đenove.[4]

Tokom posete srpskom dvoru, sam Bukovac piše: Topio sam se od miline, slušajući u tako otmenom krugu svoj maternji jezik - taj slatki i krasni jezik, od kog se u tuđini bijah gotovo sasvim odvikao! Bio sam ponosan što je to moj narod - hrabar i bistar narod, koji je to u ime Boga, zakoračio na putu slobode i civilizacije.[5] Prilikom opisa srdačnog opisa i obimne gozbe pripremljene u njegovu čast, on navodi: Bio sam čisto ponosit, što sam i ja ogranak tog istog naroda.[6]

U mladosti je plovio, a zatim lutao po Severnoj i Južnoj Americi. U San Francisku je počeo amaterski da slika, a 1876. godine vratio se kući.

Po uzoru na mecenu Medu Pucića koji ga je uz Štrosmajerovu pomoć odveo u Pariz, slovenizuje svoje prezime Faggioni u Bukovac. Studira na École des Beaux-Arts u klasi Aleksandra Kabanela (Alexandre Cabanel) i još kao đak izlaže Crnogorku na odbrani na pariskom Salonu.

Portret Bukovca iz 1922.

U pariskoj fazi (1877—1893) uz predstavnike akademizma Bukovac je stalno prisutan i često nagrađivan u Salonu. Crnogorski knez Nikola ga je odveo iz Pariza u Crnu Goru, na Cetinje.[7] Nakon tema iz crnogorskog života, sledi ciklus aktova i veliki uspeh slikom La grande Iza (Salon 1882). Kasnije kao renomirani portretist isključivo je izlagao portrete (Mlada Patricijka, Laura le Doux, Štrosmajer). Istovremeno prožet impresionističkim strujanjima svog vremena slika (Iz Fontenbloa, Pejzaž s Monmartra, Prijeko). Nakon pariskih uspeha, ušao je među englesku aristokratiju, za koju je naslikao više "odličnih" portreta.[8]

Umetnikove veze sa srpskom sredinom bile su brojne, a Bukovac je u više navrata boravio u Srbiji.[9]

Bukovac po prvi put boravi u Srbiji u julu i avgustu 1882. godine, radi portretisanja članova kraljevske porodice. Tada a se potpisuje ćirilicom. O srdačnom prijemu na srpskom dvoru i drugim događajima u životu pisao u svojim memoarima Moj život.[10] Kada 1882. godine na poziv kralja Milana Obrenovića, a zapravo po želji kraljice Natalije da joj baš on uradi portret, Bukovac napušta Francusku i u knjizi piše kako se predstavio kraljici: "Ja nijesam Francuz, ja sam rodom iz Dubrovnika, odnosno iz Cavtata, moj je jezik srpski, naime taj isti, kojim se govori u Beogradu." O njegovom nacionalnom oduševljenju dok je boravio u Srbiji svedoče njegove reči: "Topio sam se od miline, slušajući u tako otmenom krugu svoj maternji jezik, taj slatki i krasni jezik, od kog se u tuđini bijah gotovo sasvim odvikao! Bio sam ponosan što je to moj narod — hrabar i bistar narod, koji je, eto, u ime Boga, zakoračio na put slobode i civilizacije."

On drugi put boravi u Srbiji 1901. u Smederevu, takođe radi portretisanja kraljevskog para. Potom dolazi u Srbiju na leto 1903. godine, kada radi portret Petra Karađorđevića, i 1922. kralja Aleksandra Karađorđevića.[9]

Za portret Natalije Obrenović dodeljen mu je Orden Takovskog krsta.[11][12] Odlikovan je i Ordenom Svetog Save.[13]

On je boravio u Kraljevini Crnoj Gori nekoliko puta radi slikanja portreta članova srpske dinastije Petrović Njegoš i drugih članova elite.[14][15] Za svoj rad odlikovan je Ordenom knjaza Danila I.[12]

Dolaskom u Zagreb 1893. godine postaje, cele sledeće decenije (do 1903. godine), centralna ličnost u umetničkom životu grada. Okuplja mlade umetnike i književnike, podstiče osnivanje ateljea, Umetničkog paviljona. Bukovčevo delovanje u Zagrebu, gde je predavao na Likovnoj akademiji, označava početak novog razdoblja u umetnosti. Te 1893. godine naslikao je u Zagrebu portret pokojnog grofa Janka Draškovića, osnivača Matice Hrvatske.[16] Kada je 1897. godine, od zagrebačkog "Društva umetnosti", istupanjem nekih članova stvoreno novo tu se našao i Vlaho. On je tada postao predsednik, novog "Društva hrvatskih umetnika".[17]

Javnost Beograda imala je priliku da se upozna sa njegovim slikarstvom na Prvoj jugoslovenskog umetničkoj izložbi 1904. godine. On je bio autor poznate istorijske slike "Blagoveštenski sabor 1861. godine" (srpski crkveno-narodni sabor u Karlovcima) , koju je zagrebački trgovac Petar Nikolić umnožio kao litografiju i prodavao.[18] Od 1903. godine postaje profesor slikanja na Akademiji likovnih umetnosti u Pragu gde počinje da živi i gde razrađuje prepoznatljivi poentilistički stil slikanja, sa kratkim, isprekidanim potezima četke i sitnim ili krupnijim tačkastim mrljama. U leto 1901. godine "dvorski slikar"[19] je završio u Smederevu, portrete kralja Aleksandra Obrenovića i kraljice Drage.[20] Uradio je krajem 1901. godine veliku sliku "Karneval", na kojoj se nalazi oko sedamdeset osoba. Taj rad je poklonio Društvu "Epidaur" u Cavtatu.[21] u Beču je februara 1903. godine imao u Salonu Evgenija Artina, veliku samostalnu izložbu, sa 41 slikom.

Zbog nekih "afera" Bukovac je bio prinuđen da napusti Zagreb 1903. godine. Bilo je to vreme burnih događaja u Zagrebu, usled hrvatsko-srpskog nesporazuma. Njegov ispražnjen atelje je otkupio zagrebački trgovac umetninama Lađević, i ponudio slikaru Urošu Prediću da se tu useli. Predić se skrasio kod brata u Beogradu.[22] Od 1903. godine do smrti živi u Pragu, gde je bio profesor na Likovnoj akademiji i upravnik-rektor iste.[23] U ovoj slikarovoj poslednjoj, praškoj, fazi slika u poentilističkom stilu.

Izložba slika Vlahe Bukovca u Galeriji SANU, 2020—2021

Marko Car smatra da Bukovac nikada nije bio pravi impresionista, pošto je ka dobar crtač držao do pravilnosti crtanja i modelovanja.[9]

Akademik[uredi | uredi izvor]

Početkom 1884. godine izabran je za dopisnog člana Srpskog učenog društva, a 1892. godine i za počasnog člana Srpske kraljevske akademije. Dopisnik je Akademije umetnosti od februara 1905,[23] a 1919. godine postaje počasni član Jugoslavenske akademije nauka i umetnosti. Bio je i počasni član Češke akademije od 1913.[9]

Neposredno pre svoje smrti 1922. godine uradio je portret Jugoslovenskog kralja Aleksandra I Karađorđevića.[24] Umro je po povratku u Prag; tamo je ostalo mnogo njegovih radova. Bio je oženjen Jelicom, koja se javlja više puta kao njegov model. Njegov najstariji sin "Aga", je takođe od strane oca bio portretisan 1903. godine[25] Napisao je autobiografiju "Moj život" koju je 1925. godine u Beogradu objavila Srpska književna zadruga.

Nasleđe[uredi | uredi izvor]

U rodnom Cavtatu, u njegovoj rodnoj kući otvoren je tridesetih godina 20. veka "Bukovčev muzej", njemu posvećen.[26] Njegove kćerke Jelica i Ivanka su takođe slikale, živele su u Pragu, a Jelica Bukovac-Radosavljević je 1940. prešla u Beograd.[27]

Njegovi liberalni stavovi tokom profesure u Pragu uticali su na nekoliko generacija čeških slikara.[9]

Bukovčeva dela se mogu pronaći u Narodnom muzeju u Beogradu, Galeriji Matice srpske (Velika iza), zbirci Medija centra Odbrana (Daleko od doma i još jedno Bukovčevo delo), kao i drugim javnim i privatnim kolekcijama.[9]

O njemu je često i opširno pisao dubrovački list Srđ.[28][29][30]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Portret Petra Marića, 1876.
    Portret Petra Marića, 1876.
  • Dve sestre Marić, 1879.
    Dve sestre Marić, 1879.
  • Portret Boža Boškovića, 1880.
    Portret Boža Boškovića, 1880.
  • Portret mitropolita Ilariona II, 1880.
    Portret mitropolita Ilariona II, 1880.
  • Portret Marije Opujić, 1881.
    Portret Marije Opujić, 1881.
  • Portret Nikole Boškovića, 1881.
    Portret Nikole Boškovića, 1881.
  • Velika Iza, 1882.
    Velika Iza, 1882.
  • Kraljica Natalija, 1882.
    Kraljica Natalija, 1882.
  • Žena u ružičastoj haljini, 1892.
    Žena u ružičastoj haljini, 1892.
  • Živeo kralj, 1895.
    Živeo kralj, 1895.
  • Autoportret u beloj košulji, 1897.
    Autoportret u beloj košulji, 1897.
  • Slijepac, 1903.
    Slijepac, 1903.
  • Kralj Petar I, 1904.
    Kralj Petar I, 1904.
  • Portret žene sa zlatnom minđušom, Narodni muzej u Nišu, I polovina XX veka
    Portret žene sa zlatnom minđušom, Narodni muzej u Nišu, I polovina XX veka
  • Janko Drašković, 1908.
    Janko Drašković, 1908.
  • Fanerli Hristić, 1921.
    Fanerli Hristić, 1921.
  • Kralj Aleksandar Karađorđević, 1922.
    Kralj Aleksandar Karađorđević, 1922.
  • Gundulićev san
    Gundulićev san
  • Slavlje narodne lirike i dramatike
    Slavlje narodne lirike i dramatike
  • Čas engleskog
    Čas engleskog
  • Isus - prijatelj dece
    Isus - prijatelj dece
  • Sveti Dominik
    Sveti Dominik
  • Crnogorka
    Crnogorka
  • Guslar
    Guslar
  • Isidor Kršnjavi
    Isidor Kršnjavi
  • Fantazija
    Fantazija
  • Sanak
    Sanak
  • Aleksandar Obrenović, oleografija, 1901, detalj
    Aleksandar Obrenović, oleografija, 1901, detalj

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Božić 2007, str. 345.
  2. ^ "Stražilovo", Novi Sad 18. april 1893. godine
  3. ^ "Nova iskra", Beograd februar 1903. godine
  4. ^ „Tko je tko i odakle: strani velikani hrvatske kulture – Nacional.hr”. arhiva.nacional.hr. Pristupljeno 2019-01-19. 
  5. ^ Bukovac, Vlaho (2021). Na srpskom dvoru 1882... Beograd: CID. str. 7, 10—11. ISBN 978-86-85597-73-2. 
  6. ^ Bukovac, Vlaho (2021). Na srpskom dvoru 1882... Beograd: CID. str. 7, 10—11. ISBN 978-86-85597-73-2. 
  7. ^ "Pravda", Beograd 1933. godine
  8. ^ "Vreme", Beograd 1928. godine
  9. ^ a b v g d đ Tomić, Irina. „DVA DELA VLAHA BUKOVCA IZ UMETNIČKE ZBIRKE MEDIJA CENTRA ODBRANA”. Zbornik Narodnog muzeja. XXII–2: 291—301. 
  10. ^ Vulićević, Marina. „Biti mlad i slavan u Parizu, kao Vlaho Bukovac”. Politika Online. Pristupljeno 2021-04-19. 
  11. ^ Petrović, Petar (2014). Slikar Vlaho Bukovac (1855-1922). Belgrade: Narodni muzej. 
  12. ^ a b „Život je bajka - VLAHO BUKOVAC | Politikin Zabavnik”. politikin-zabavnik.co.rs. Pristupljeno 2021-01-01. 
  13. ^ Dimitrijević, Milica. „Prva retrospektiva Vlaha Bukovca u Srbiji”. Politika Online. Pristupljeno 2021-01-01. 
  14. ^ Kapičić, Anđa (2002). Bukovac i Crna Gora. Cetinje: Matica crnogorska. 
  15. ^ Petrović, Jelena (2016-03-04). „Crnogorke pod bojom Vlaha Bukovca”. Plava Zvijezda (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-01. 
  16. ^ "Stražilovo", Novi Sad 1893. godine
  17. ^ "Pravda", Beograd 1936. godine
  18. ^ "Srpski sion", Karlovci 1902. godine
  19. ^ "Vreme", Beograd 1937. godine
  20. ^ "Nova iskra", Beograd 1901. godine
  21. ^ "Delo", Beograd 1902. godine
  22. ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1939. godine
  23. ^ a b "Istočnik", Sarajevo 1905. godine
  24. ^ "Politika", 23. feb. 1922 - Bukovčev Kralj
  25. ^ "Nova iskra", Beograd 1903. godine
  26. ^ "Pravda", Beograd 1932. godine
  27. ^ "Vreme", 26. apr. 1940, str. 10. digitalna.nb.rs
  28. ^ Srđ. Dubrovnik. 1902. 
  29. ^ Srđ. Dubrovnik. 1907. 
  30. ^ Srđ. Dubrovnik. 1907. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Božić, Sofija (2007). Srpske dinastije u memoaristici Srba iz Hrvatske. Beograd. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Влахо_Буковац&oldid=27520225”