Vojvođanska akademija nauka i umetnosti
Vojvođanska akademija nauka i umetnosti (mađ. Vajdasági Tudományos és Művészeti Akadémia, slč. Vojvodinian akadémie vied an umení, rum. Academia Voivodeană de ștințe și arte) je regionalna akademija sa sedištem u Novom Sadu, osnovana 23. oktobra 2003. godine odlukom Skupštine Autonomne pokrajine Vojvodine.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Od 1979. do 1992. godine[uredi | uredi izvor]
Vojvođanska akademija nauka i umetnosti je osnovana 20. juna 1979. godine, u sklopu opšte federalizacije SFR Jugoslavije, odlukom Skupštine Socijalističke Autonomne Pokrajine Vojvodine. Pozitivno mišljenje na ovakvo rešenje dao je tadašnji predsednik SANU akademik Pavle Savić.
Osnivačka sednica VANU održana je 4. decembra 1979. godine i na njoj je izabrano rukovodstvo. Za predsednika je izabran Bogoljub Stanković, za sekretara Milan Čanak, a za članove Predsedništva Petar Drezgić, Branislav Đurđev i Ištvan Seli. Budući da VANU nije imala sopstvene institute, u svom radu se najviše oslanjala na Univerzitet u Novom Sadu, ali i saradnju sa Maticom srpskom. Potpisani su protokoli i memorandumi o saradnji sa akademijama nauka iz SAD, SSSR, Kine, Poljske, Čehoslovačke, DR Nemačke, Mađarske, Bugarske, Austrije, Velike Britanije, Italije, Grčke i SR Nemačke.
Od 1980. godine, VANU započinje projekat izrade višetomne Enciklopedije Vojvodine. Ipak, već na Skupštini VANU 1989. godine, prihvaćen je zaključan da je ovaj projekat preambiciozan i da VANU nema ni finansijskih niti kadrovskih mogućnosti za njegovu realizaciju.
VANU je postojala do 17. jula 1992. godine, kada je Narodna skupština Republike Srbije donela Zakon o Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, kojim su ujedinjene VANU i Srpska akademija nauka i umetnosti. Tri dana kasnije, 20. jula, zakon je potpisao predsednik Republike Srbije Slobodan Milošević, čime je on dobio pravnu snagu.[1] Usvajanjem ovog zakona, prestali su da važe Zakon o SANU iz 1976. godine (sa izmenama i dopunama iz 1980. i 1990), zatim Zakon o Vojvođanskoj akademiji nauka i umetnosti iz 1979. godine i Zakon o Akademiji nauka SAP Kosovo iz 1978. godine (sa izmenama i dopunama iz 1980. i 1989. godine).
Ujedinjenje je sprovedeno na taj način što su svi članovi VANU, njih ukupno 32, po automatizmu postali članovi SANU u zvanju koje su do tada imali, dok je VANU postala Ogranak Srpske akademije nauka i umetnosti u Novom Sadu. Svi projekti koje je VANU do tada započela, nastavili su sa daljim nesmetanim radom.[2] Za razliku od VANU, članovi Akademije nauka i umetnosti Kosova nisu primljeni u članstvo SANU po automatizmu, već su pozvani da se prijave za taj status.
Ponovno osnivanje 2003. godine[uredi | uredi izvor]
Skupština Autonomne Pokrajine Vojvodine je na sednici 23. oktobra 2003. godine, donela Odluku o osnivanju Vojvođanske akademije nauka i umetnosti, koju je potpisao tadašnji predsednik Skupštine AP Vojvodine Nenad Čanak, inače sin prvog sekretara VANU iz 1979. godine.[3]
Vojvođanska akademija nauka i umetnosti je članom 17. Statuta AP Vojvodine iz 2009. godine, prepoznata kao naučna i umetnička ustanova od posebnog značaja u AP Vojvodini. Međutim, ove formulacije nema u Statutu AP Vojvodine iz 2014. godine.
Obnova rada VANU nije podržana niti od jedne naučne institucije, te je ostala u senci političke volje tadašnjeg sastava Skupštine AP Vojvodine.
Rukovodstvo[uredi | uredi izvor]
Predsednici VANU[uredi | uredi izvor]
Do 1992. godine[uredi | uredi izvor]
- Bogoljub Stanković (1979-1984)
- Slavko Borojević (1984-1988)
- Aleksandar Fira (1988-1990)
- Miroslav Radovanović (1990-1992)
Od 2003. godine[uredi | uredi izvor]
Sekretari VANU[uredi | uredi izvor]
Do 1992. godine[uredi | uredi izvor]
- Milan Čanak (1979-1980)
Od 2003. godine[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Kako je osnovana prva Vojvođanska akademija nauka”. Politika. 14. 01. 2009.
- ^ „Istorijat”. Ogranak SANU u Novom Sadu. Arhivirano iz originala 19. 04. 2022. g. Pristupljeno 26. 03. 2022.
- ^ „Odluka o osnivanju VANU”. Vojvođanska akademija nauka i umetnosti.