M1891 Karkano
| „Carcano" | |
|---|---|
 Carcano 1891. | |
| Vrsta | Puška repetirka |
| Poreklo |  Kraljevina Italija |
| Upotreba | |
| Upotreba u | Italija |
| Bojno delovanje | Prvi italijansko-abisinski rat Bokserski ustanak Tursko-italijanski rat Prvi svetski rat Turski rat za nezavisnost Drugi italijansko-abisinski rat Zimski rat Grčko-italijanski rat Drugi svetski rat Grčki građanski rat Rat u Libiji (2011) |
| Proizvodnja | |
| Proizvedeno | >2-3.000.000 komada |
| Specifikacije | |
| Masa | 3.9 kg |
| Dužina | 1.285 mm |
| Dužina cevi | 780 mm |
| Kalibar | 6.5x52 mm |
| Vrsta operacije | repetirka |
| Način dejstva | obrtnočepni zatvarač |
| Brzina paljbe | 12-20 met/min |
| Brzina zrna | 661-700 m/s |
| Maks. ef. domet | 400 m |
| Magacin | 6 metaka metaka |
Carcano (Karkano) je bila italijanska puška repetirka koju je 1891. godine konstruisao Salvatore Karkano. Puška Karkano je bila zamena za starije modele puške Veterli-Vitali. Puška Karkano je nastala kombinacijom Manliherovog magacina ali se razlikuje po obrtnom zatvaraču.[1]
Karkano se od drugih pušaka razlikovala po tome što je imala kapacitet od 6 metaka. Iako se pokazala kao dostojno oružje ipak nikada nije stekla veliku slavu zbog slabih performansi Italijanske vojske. Karabin Karkano 91/38 korišćen u atentatu na američkog predsednika Džona F. Kenedija.[2]
Istorija i upotreba[uredi | uredi izvor]
Na zapadu se često nazivala „Manlicher Carcano” ili čak „Mauser–Parravicino” međutim u Italiji i u italijanskoj vojsci je bila zvanično poznata kao M1891 ili M91. Puška Karkano koristi magacin koji je patentirao Ferdinand Manliher međutim klipovi koji se koriste za Karkano su zapravo nastali po ugledu na M1888.
Do 1938. sve puške i karabini Karkano su koristili municiju 6,5×52mm (metak M95) tupog vrha. Ta municija je prema izveštaju Vojske Kraljevine Jugoslavije bila „anemična” što se kasnije i pokazalo tokom rata u Etiopiji.[3][4]
Godine 1938. italijanska vojska uvodi novi karabin M38 i novu municiju 7,35×51mm koja je verovato bazirana na britanskoj municiji „.303 mk VII”. Međutim Italija nije bila u mogućnosti da staru municju u potpunosti zameni novom do početka Drugog svetskog rata tako da već 1940. Italija ponovo obnavlja proizvodnju municije 6,5×52mm pa su italijanske jedinice do kraja rata koristile dve vrste municije. Oko 94.500 pušaka Karkano verzije M1938 je isporučeno Finskoj gde su bile poznate kao „Terni”. Ove puške su Finci koristili uglavnom u pozadini ali su ipak neke korišćene i u borbama tokom zimskog rata.[5] Prema nekim informacijama Finci nisu voleli ove puške jer su bili naviknuti na svoje puške Mosin Nagan. Finska vojska je koristila municiju 7,62x54R tako da je bilo teško obezbedediti 7,35mm jedinicama na prvoj liniji. Osim toga, nišan puške Karkano je bio ograničen na 300 metara i nije se uklapao u taktiku Finaca koji su bili dobri strelci. Finski vojnici su se žalili kako je italijanska municija 7,35mm manje precizna od njihove domaće i zbog toga su često znali da koriste i zarobljene sovjetske puške Mosin Nagan. Do početka Nastavljenog rata finska vojska je puške Karkano predala mornarici uključujući starije modele artiljerije i druge opreme.
Italija je 80.000 pušaka Karkano prodala i Japanu i to pod imenom „Type 1”. Ove puške su imale japanske kundake i koristile su municiju 6,5x50mm Arisaka.[6][7][8] Do 1941. Italijanska vojska uvodi dugačku pušku, nešto kraću od prvobitne M1891, a koja je bila poznata kao M91/41. Snajperske verzije nikad nisu zvanično postojale već su snajperi koristili improvizacije. Nemačka vojska je zarobila veliku količinu pušaka Karkano nakon kapitulacije Italije i kasnije su ih koristili pripadnici Folksšturma.[9]
Nakon Drugog svetskog rata italijanska armija je puške Karkano prvo zamenila puškama Li-Enfild, a kasnije i M1 Garand dok je italijanska policija i dalje koristila Karkano sve do 1981. Finska je prodala 74.000 pušaka Karkano na civilnom tržištu.
Puške Karkano su takođe korištene tokom Grčkog građanskog rata gde su neke bile prerađene na municiju 6,5x54mm. Tokom rata u Libiji (2011) pripadnici terorističkih formacija su koristili puške Karkano kao snajperske u borbama protiv Libijske vojske.
Kraljevina Jugoslavija je posedovala 11.000 pušaka Karkano M1891 koje su zaplenjene u magacinima bivše austrougarske vojske. Početkom 1920-ih je predloženo da Jugoslavija preda Italiji svih 11.000 ovih pušaka dok bi Italija zauzvrat predala 11.000 nemačkih Mauzera koje je zarobila tokom Prvog svetskog rata međutim predlog je odbijen i ove puške su ostale u jugoslovenskom posedu sve do Drugog svetskog rata. Tokom rata su ih koristili pripadnici JVuO pre svega u Hercegovini, Dalmaciji i Crnoj Gori. Nakon kapitulacije Italije 1943. veliki broj italijanskih pušaka dolazi u ruke partizana. Te puške su u srpskom narodu nazivane „talijanke”, ali nikada nisu bile toliko cenjene kao Mauzeri.
Korisnici[uredi | uredi izvor]
Kraljevina Italija
Austrougarska[10]
Albanija
Kraljevina Rumunija
Kraljevina Bugarska[11]
Japansko carstvo[12]
Španija
Kraljevina Jugoslavija[13]
Finska
Kraljevina Grčka
Libija[14]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Nikola Gažević, Vojna enciklopedija 7, Vojnoizdavački zavod, Beograd (1974), str. 549-550
- ^ Walter, John (2006). Rifles of the World. Krause Publications. str. 273. ISBN 978-0-89689-241-5.
- ^ Weeks, John, World War II Small Arms, New York. . Galahad Books. pp. 47.: the 6.5mm's blunt bullet and relatively low velocity also gave poor long range performance in machine guns, compared to the cartridges used by most other nations.
- ^ Dunlap, Roy F., Ordnance Went Up Front, Samworth Press (1948). str. 47-48: The 6.5mm Carcano had reportedly proved inadequate in stopping charges of native tribesmen for a number of years, prompting various stop-gap solutions such as brass-jacketed multiple projectile or frangible explosive bullets, apparently for use against tribesmen in colonial conflicts.
- ^ The Finnish Army 1918–1945: Rifles, Part 6 Three Mausers and One Terni Jaeger Platoon Website
- ^ „Private Museum”. World of Beretta. Fabbrica d'Armi Pietro Beretta S.p.A. Pristupljeno 9. 9. 2015. „A variation of this Model 91, denominated Arisaka, was produced in Italy (80,000; of which 40,000 were produced by Beretta) for Japan.”
- ^ Hudson, Mike. „6.5x50mm Arisaka Sporting Rifle”. chuckhawks.com. Pristupljeno 9. 9. 2015.
- ^ Markham, George (1977). Le armi della fanteria giapponese nella seconda guerra mondiale (na jeziku: Italian). Castel Bolognese: Ermanno Albertelli. ASIN B002SEB6XG. Pristupljeno 10. 9. 2015.
- ^ W. Darrin Weaver (2005). Desperate Measures: The Last-Ditch Weapons of the Nazi Volkssturm. Collector Grade Publications. str. 61. ISBN 978-0-88935-372-5.
- ^ „Italian Carcano Rifles Captured by Austro-Hungary”. hungariae.com. Manowar. 28. 12. 2010. Pristupljeno 21. 2. 2015.
- ^ Miller, David (2007). Fighting Men of World War II, Volume I: Axis Forces--Uniforms, Equipment, and Weapons (Fighting Men of World War II). Stackpole Books. str. 369. ISBN 978-0-8117-0277-5.
- ^ Liberatore, Gaetano. „The Japanese Type I rifle - a Carcano in Far Eastern costume”. Carcano Homepage. Pristupljeno 9. 9. 2015.
- ^ Bogdanović, Branko (1990). Puške: dva veka pušaka na teritoriji Jugloslavije. SPORTINVEST, Belgrade. str. 110—123. ISBN 978-86-7597-001-9.
- ^ Smith, David (12. 7. 2011). „Libyan rebels make gains against Gaddafi forces in western mountains”. The Guardian. Pristupljeno 26. 8. 2011.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- W. Darrin Weaver (2005). Desperate Measures: The Last-Ditch Weapons of the Nazi Volkssturm. Collector Grade Publications. str. 61. ISBN 978-0-88935-372-5.
- Markham, George (1977). Le armi della fanteria giapponese nella seconda guerra mondiale (na jeziku: Italian). Castel Bolognese: Ermanno Albertelli. ASIN B002SEB6XG. Pristupljeno 10. 9. 2015.
- Walter, John (2006). Rifles of the World. Krause Publications. str. 273. ISBN 978-0-89689-241-5.
