Портал:Ujedinjeno Kraljevstvo/Izabrani
Izabrani članci [uredi izvor]
Januar[uredi izvor]
.svg)
Vels (engl. Wales; vel. Cymru) je jedna od četiri konstitutivne zemlje Ujedinjenog Kraljevstva. Nalazi se na jugozapadu Velike Britanije i graniči se sa Engleskom na istoku. To je keltska regija u kojoj se govori i velškim jezikom iako su keltski elementi u Engleskoj i Škotskoj gotovo iščezli.
Termin Kneževina Vels (engl. Principality of Wales; vel. Tywysogaeth Cymru) se ponekad koristi, iako Princ od Velsa nema nikakvu ulogu u vlasti Velsa. Vels nikad nije bio suverena država iako je kralj Grifid ap Luelin bio na vlasti na današnjoj teritoriji Velsa i 1056. godine Engleska je priznala suverenitet Velsa. 1282. godine kralj Engleske, Edvard I, pobedio Luelina II tako da je Vels do danas pod engleskom suverenitetom, ali je zadržana tradicionalna titula nezavisne kraljevine. Velški zakoni su tek zamenjeni engleskim 1535-1542. godine. Godine 1999. osnovan je Velški parlament (engl. National Assembly for Wales; vel. Cynulliad Cenedlaethol Cymru) sa ograničenim pravima u odlučivanju na lokalnom nivou. Glavni grad Velsa od 1955. je Kardif.
Februar[uredi izvor]
Mućke (engl. Only Fools and Horses) su britanska komična TV serija koju je napisao i kreirao Džon Salivan i koja je emitovana na Bi-Bi-Si-ju. Od 1981. do 1991 snimljeno je sedam sezona a povremeni božićni specijali su emitovani do 2003.
Naslov serije je zasnovan na staroj engleskoj poslovici: „Samo budale i konji rade“ (engl. Only fools and horses work for a living) kojom se aludira na stalna nastojanja glavnih likova u seriji da izbegavaju posao i plaćanje poreza. Naslovnu pesmu napisao je i otpevao Džon Salivan. U prvoj sezoni korišćena je druga pesma, ali je ona zamenjena da bi se pomoglo gledaocima da shvate naslov serije.
U anketi Bi-Bi-Sija iz 2004. Mućke su proglašene za najbolju komediju situacije svih vremena.
Mart[uredi izvor]
Ajron mejden (engl. Iron Maiden, prevod: Železna devica) je engleski hevi metal bend iz Lejtona (Istočni London). Bend je osnovao 1975. godine njegov basista i glavni tekstopisac Stiv Haris. Od njegovog osnivanja, bend je izdao trideset četiri albuma: petnaest studijskih albuma; jedanaest živih albuma; četiri EP-a i šest kompilacija.
Kao pioniri Novog talasa britanskog hevi metala, Ajron mejden je postigao svetski uspeh tokom osamdesetih godina dvadesetog veka. Posle nekoliko promena postava, bend je počeo da prodaje seriju platininastih i zlatnih albuma. Ovo uključuje i albume The Number of the Beast iz 1982., Piece of Mind iz 1983, Powerslave iz 1984, video album Live After Death iz 1985, Somewhere in Time iz 1986, i Seventh Son of a Seventh Son iz 1988. koji su u SAD dobili platinasti tiraž. Bend je trenutno u procesu oživljavanja popularnosti, sa njihovim albumom A Matter of Life and Death iz 2006. koji je dostigao deveto mesto na Billboard 200 listi i četvrto mesto na listi UK-a. Njihov najnoviji album The Final Frontier je izdat širom sveta 16. i 17. avgusta 2010. godine, dostignuvši prvo mesto u 40 različitih zemalja i dobivši uglavnom pozitivne kritike. Druga pesma sa tog albuma „El Dorado“ pobedila je u kategoriji Najbolja metal izvedba na 53. dodeli Gremi nagrada.
Smatraju ga za jednog od najboljih hevi metal bendova, jer je navodno prodao preko 85 miliona ploča širom sveta sa malom radijskom i televizijsom podrškom. Bend je dobio Ajvor Novelo nagradu za internacionalno dostignuće 2002. godine i takođe su primljeni u Holivudskom rok šetalištu na Sanset bulevaru, tokom turneje po Sjedinjenim Državama 2005. godine. Od oktobra 2009. godine, bend je odsvirao više od 2000 koncerta.
Skoro od osnivanja, bend prati njihova maskota Edi. Edi se pojavio na skoro svim njihovim omotima albuma i singlova, kao i na koncertima.
April[uredi izvor]
Bitka za Britaniju je jedno od najvećih bojišta u ranoj fazi Drugog svetskog rata. Ovo je ime kojim se obično naziva pokušaj nemačkog Luftvafea da stekne vazdušnu premoć nad britanskim RAF-om, pre planirane pomorske i vazdušne invazije na Ujedinjeno Kraljevstvo (operacija Morski lav). Ni Hitler, niti nemački Vermaht nisu verovali da je moguće izvršiti uspešan amfibijski napad na britanska ostrva dok britanska avijacija ne bude neutralisana. Sekundarni ciljevi su bili uništavanje proizvodnje aviona, i zemljišne infrastrukture, kao i terorisanje britanskog naroda, sa namerom da se on zaplaši i navede da zatraži primirje, ili se preda.
Ova operacija je predstavljala Hitlerov poraz. Britanci su pokazali velike napore, snalažljivost, hrabrost i odlučnost da se ne predaju. Činjenice govore da su Nemci napali Britaniju sa 2.600 aviona Luftvafea, 1.200 bombardera, 280 obrušivača, 760 jednomotornih lovaca, 220 dvomotornih lovaca, 140 izviđačkih aviona, zajedno sa Petom vazdušnom flotom u Norveškoj koja je brojala 190 aviona. Nasuprot njih stajao je RAF (Kraljevske vazduhoplovne snage), koji je raspolagao sa 1.171 avionom, što lovcima, što bombarderima.
Bitka za Britaniju uvela je u rečnike sveta novi glagol „koventrirati“. Dolazi od naziva grada Koventrija, koji je Luftvafe sravnio sa zemljom, zajedno sa 12 fabrika avio-industrije u njegovoj blizini.
Prevlast u vazduhu nad svojom teritorijom RAF duguje izuzetnom zalaganju ljudstva, kvalitetnom i umešnom upotrebom lovačke avijacije, kao i primenom radarske tehnike u protivvazdušnoj odbrani. Uz sve to, može se zaključiti da su Britanci dobili ovu bitku zbog inteligentnih rešenja članova Saveta za ratno vazduhoplovstvo, koji su pobili teoriju „bombarderi će se uvek probiti“. Uverili su se da postoji odbrana od bombardera, pa su se usredsredili na gradnju jeftinijih i fleksibilnijih lovaca za čiju je proizvodnju bilo potrebno mnogo manje vremena. Iako se ne može sa sigurnošću reći da je bitka za Britaniju bila prekretnica Drugog svetskog rata, činjenica je da je imala političku i vojnu težinu, jer je kasnije uveliko doprinela ukupnoj savezničkoj pobedi na Atlantiku i u zapadnoj Evropi.
Maj[uredi izvor]
Engleska (engl. England) je najveća konstitutivna država Ujedinjenog Kraljevstva i obuhvata centralni i južni deo ostrva Velika Britanija. Prostire se na površini od 130.395 km² između Škotske na severu, Velsa na zapadu, Irskog mora na severozapadu i Keltskog mora na jugozapadu. Od kontinentalnog dela Evrope kom se na krajnjem jugoistoku približila na 32 km odvojena je na istoku Severnim morem i kanalom Lamanšem. Sa ostatkom Evrope Engleska je povezana podvodnim tunelom koji ide ispod Lamanša. Engleskoj pored teritorije na glavnom ostrvu pripada još oko stotinjak manjih ostrva uglavnom uz obalu, od kojih su površinom najveća ostrvo Vajt i arhipelag Sili.
Reljefom Engleske u južnim i centralnim delovima dominiraju pobrđa i nizije, dok nešto višim severnim delovima dominiraju Peninske planine. Prema rezultatima popisa iz 2011. u Engleskoj živi nešto preko 53 miliona stanovnika što čini 84% celokupne populacije Ujedinjenog Kraljevstva. Najveća koncentracija stanovništva je oko glavnog grada Londona koji je ujedno i prestonica Ujedinjenog Kraljevstva. London je glavnim gradom Engleske postao davne 1066. godine kada je prestonica izmeštena iz Vinčestera.
Ime države potiče od germanskog plemena Angli koji su zajedno sa drugim germanskim plemenima naselili britanska ostrva tokom 5. i 6. veka. Iako tragovi naselja sežu još u kameno doba, prva ujedinjena engleska država formirana je u 10. veku a njen uticaj i moć naglo su porasli za veme Velikih geografskih otkrića u 15. veku. Industrijska revolucija koja je zahvatila Englesku tokom 18. veka u potpunosti je izmenila Englesku, a docnije i svetsku privrednu i političku scenu.
Juni[uredi izvor]
Ajron mejden (engl. Iron Maiden, prevod: Železna devica) je engleski hevi metal bend iz Lejtona (Istočni London). Bend je osnovao 1975. godine njegov basista i glavni tekstopisac Stiv Haris. Od njegovog osnivanja, bend je izdao trideset četiri albuma: petnaest studijskih albuma; jedanaest živih albuma; četiri EP-a i šest kompilacija.
Kao pioniri Novog talasa britanskog hevi metala, Ajron mejden je postigao svetski uspeh tokom osamdesetih godina dvadesetog veka. Posle nekoliko promena postava, bend je počeo da prodaje seriju platininastih i zlatnih albuma. Ovo uključuje i albume The Number of the Beast iz 1982., Piece of Mind iz 1983, Powerslave iz 1984, video album Live After Death iz 1985, Somewhere in Time iz 1986, i Seventh Son of a Seventh Son iz 1988. koji su u SAD dobili platinasti tiraž. Bend je trenutno u procesu oživljavanja popularnosti, sa njihovim albumom A Matter of Life and Death iz 2006. koji je dostigao deveto mesto na Billboard 200 listi i četvrto mesto na listi UK-a. Njihov najnoviji album The Final Frontier je izdat širom sveta 16. i 17. avgusta 2010. godine, dostignuvši prvo mesto u 40 različitih zemalja i dobivši uglavnom pozitivne kritike. Druga pesma toga albuma „El Dorado“ pobedila je u kategoriji Najbolja metal izvedba na 53. dodeli Gremi nagrada.
Smatraju ga za jednog od najboljih hevi metal bendova, jer je navodno prodao preko 100 miliona ploča širom sveta sa malom radijskom i televizijskom podrškom. Bend je dobio Ajvor Novelo nagradu za internacionalno dostignuće 2002. godine i takođe su primljeni u Holivudskom rok šetalištu na Sanset bulevaru, tokom turneje po Sjedinjenim Državama 2005. godine. Od oktobra 2009. godine, bend je odsvirao više od 2000 koncerta.
Skoro od osnivanja, bend prati njihova maskota Edi. Edi se pojavio na skoro svim njihovim omotima albuma i singlova, kao i na koncertima.
...dalje...
Juli[uredi izvor]
London (engl. London; /ˈlʌndən/) je glavni i najveći grad Engleske i Ujedinjenog Kraljevstva i središte regije Širi London, te površinom najveća urbana zona u Evropskoj uniji. Antički Londinium (lat. Londinium) su osnovali Rimljani 43. godine nove ere u močvarnom području na estuaru reke Temze na čijem mestu danas leži najuže poslovno jezgro modernog grada, takozvani Siti. Od XIX veka ime London se odnosi i na sva naselja koja su se razvila oko prvobitnog gradskog jezgra, odnosno na područje takjozvanog Šireg Londona.
Sa preko 300 različitih nacionalnosti koje žive na području današnjeg grada, London važi za jednu od najkosmopolitskijih sredina u Evropi. Prema popisu iz 2011. na području Šireg Londona živelo je 8.278.251 stanovnika, ili 12,5% celokupne populacije Ujedinjenog Kraljevstva. U najužem delu grada, u Sitiju živi svega 7.400 stanovnika. U širem metropolitanskom području 2011. živelo je 13.709.000 stanovnika. London je u periodu između 1831. do 1925. po broju stanovnika predstavljao najveću gradsku površinu na svetu.
London se ubraja među najvažnije gradove u svetu u mnogim oblastima. Jedan je od najvažnijih političkih, obrazovnih, kulturnih, trgovačkih, turističkih, finansijskih, modnih, sportskih centara u svetu. Posle Njujorka, London je najvažniji finansijski centar na planeti a poznat je i po svojoj nezvaničnoj tituli svetske kulturne prestonice. Sa 6 londonskih međunarodnih aerodroma godišnje se preveze preko 120 miliona putnika, što London svrstava u najprometniji vazdušni centar na svetu. Londonski metro predstavlja najstariji sistem podzemne železnice u svetu i drugi na svetu po broju prevezenih putnika (posle Šangajskog). U gradu rade ukupno 43 univerzitetske ustanove, zbog čega je London i svetski obrazovni centar. London je jedini grad koji je tri puta ugostio najveće sportsko takmičenje na planeti Letnje olimpijske igre (1908, 1948 i 2012).
...dalje...
Avgust[uredi izvor]
Fudbalski klub Arsenal (engl. Arsenal F.C. ili Arsenal) je profesionalni engleski fudbalski klub iz Londona, koji se takmiči u Premijer ligi. Jedan je od najuspešnijih klubova u engleskom fudbalu, trinaest puta je bio šampion Engleske i jedanaest puta je osvojio FA kup. U sezoni 2003/04. Arsenal je postao jedini klub koji je uspeo da završi sezonu bez poraza u Premijer ligi, tako da sa 49 uzastopnih utakmica bez poraza drži rekord Premijer lige. Osnovan je 1886. godine, a 1893. je postao prvi klub sa juga Engleske koji se priključio fudbalskoj ligi Engleske.
Od 1913. do 2006. Arsenal je igrao na stadionu Hajberi, a od 2006. igra na Emirejts stadionu. Tridesetih godina dvadesetog veka klub je osvojio pet titula prvaka Engleske i dva FA kupa. U sezoni 1970/71. osvojena je dupla kruna, a devedesetih i u prvoj deceniji 21. veka osvojio je još dve duple krune i 2006. stigao do finala UEFA Lige šampiona.
Arsenal ima dugogodišnje rivalstvo sa Totenhemom sa kojim igraju derbi severnog Londona. Arsenal je treći najvredniji fudbalski klub na svetu prema podacima iz 2010. godine, sa procenjenom vrednošću od 1,2 milijarde dolara.
...dalje...
Septembar[uredi izvor]
Grb Škotske je nezvanični heraldički simbol jednog od četiri konstitutivna dijela Ujedinjenog kraljevstva, Škotske. Prve verzije grba potiču iz XIII vijeka, s tim da je grb često nadopunjivan. Aktom ujedinjenja Škotske sa Engleskom iz 1707., grb Škotske je pravno stavljen van upotrebe, međutim i dalje se koristi kao nezvanični simbol ovog dijela UK.
U zlatu, sa crvenom duplom unutrašnjom granicom, cvjetovi crvenih ljiljana. U unutrašnjam štitu crveni propeti lav, azurno plavim kandžama i jezikom.
Štit je krunisan zlatnim turnirskim šljemom (čelenka) krunisanom kraljevskom krunom. Zlatne boje je i plašt koji viri ispod čelenke. Na kruni sjedi direktno crveni krunisani lav sa azurno plavim kandžama i jezikom, držeći u desnoj šapi državni mač sa zlatnom drškom i srebrim sječivom, a u lijevoj - zlatno žezlo. Što bi trebalo da bude - moto „In My Defens God Me Defend”, skraćeno „IN Defens”, što znači - U svoju odbranu Bog me štiti, upisano na srebrnoj traci crvenim slovima.
Oko štita je ogrlica najstarijeg plemenitog poretka, sa znakom Svetog Andrija. Sa strana štit drže (čuvaju) dva jednoroga sa zlatnim rogovima, grivom i kopitima, vezani u zlatnim lancima. Držači stoje na zelenom travljaku obraslom čičkom, i drže i dva koplja sa stilizovanim zastavicama Škotske.
...dalje...
Oktobar[uredi izvor]
Portal:Ujedinjeno Kraljevstvo/Izabrani oktobar
Novembar[uredi izvor]
Portal:Ujedinjeno Kraljevstvo/Izabrani novembar