Celebesko more

Koordinate: 3° S; 122° I / 3° S; 122° I / 3; 122
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Celebesko more
Celebesko more
LokacijaJugoistočna Azija
Koordinate3° S; 122° I / 3° S; 122° I / 3; 122
3° S; 122° I / 3° S; 122° I / 3; 122
Maks. dužina420 ft (130 m) km
Maks. širina520 ft (160 m) km
Površina110.000 sq mi (280.000 km2) km2
Ostrva
Naselja
Celebesko more na karti Southeast Asia
Celebesko more
Celebesko more
Vodena površina na Vikimedijinoj ostavi

Celebesko more ili Sulavesi more[1] je deo Tihog okeana. Nalazi se između Sulu arhipelaga i ostrva Mindanao na severu, Sangihe ostrva na istoku, ostrva Sulavesi na jugu i ostrva Borneo na zapadu. Na jugozapadu je povezano sa Javanskim morem preko Makasarskog prolaza. Ima maksimalnu dubinu od 6.200 m, dugo je 837 km u pravcu istok-zapad i 675 km u pravcu sever-jug, i ukupnu površinu od 280.000 km².[2] Celebsko more ima veliku raznovrsnost riba i morskih životinja. Topla i bistra voda omogućuju da u njemu živi 580 od 793 svetskih vrsta korala, delfina, kitova, morskih kornjača, barakuda i druge vrste. More je takođe bogato tunom i žutom tunom. Celebsko more je značajan transportni put za trgovinu u regionu. Takođe je vrlo popularno mesto za duboko ronjenje i luksuzna krstarenja. More je poznato u svetu po pirateriji koja pogađa kako male ribarske brodove tako i velike brodove koji prevoze kontejnere.

Celebesko more je deo drevnog okeanskog basena koji je nastao pre 42 miliona godina na mestu udaljenom od bilo koje kopnene mase. Do pre 20 miliona godina, kretanje zemljine kore je pomerilo basen dovoljno blizu indonežanskih i filipinskih vulkana da primi ispuštene krhotine.[3] Pre 10 miliona godina Celebesko more je bilo preplavljeno kontinentalnim ostacima, uključujući ugalj, koji je rasut iz rastuće mlade planine na Borneu i basen je pristao uz Evroaziju.

Granica između Celebesa i Sulskog mora je na grebenu Sibutu-Basilan. Jake okeanske struje, duboki morski rovovi i podvodne planine, u kombinaciji sa aktivnim vulkanskim ostrvima, rezultiraju složenim okeanografskim karakteristikama.

Razgraničenje granice isključive ekonomske zone[uredi | uredi izvor]

Dana 23. maja 2013. godine, Vlada Republike Filipina i Vlada Republike Indonezije potpisale su sporazum o uspostavljanju granične linije koja ograničava preklapajuću ekskluzivnu ekonomsku zonu (EEZ) između dve zemlje. Dogovoreno je da će severno od granične linije biti pod jurisdikcijom Filipina (nazvano Mindanao more), a južno od granične linije Indonezije (nazvano Celebesovo more).[4][5][6]

Tačka Latituda Longituda
1 3° 06’ 41 N 119° 55’ 34 E
2 3° 26’ 36 N 121° 21′ 31 E
3 3° 48′ 58 N 122° 56′ 03 E
4 4° 57′ 42 N 124° 51′ 17 E
5 5° 02′ 48 N 125° 28’ 20 E
6 6° 25′ 21 N 127° 11′ 42 E
7 6° 24′ 25 N 128° 39′ 02″ E
8 6° 24′ 20 N 129° 31’ 31 E

Opseg[uredi | uredi izvor]

Međunarodna hidrografska organizacija (IHO) definiše Celebesko more kao jedno od voda Istočnoindijskog arhipelaga. IHO definiše svoje granice na sledeći način:[7]

Na severu. Južna granica Sulskog mora [od Tagolo Pojnta, niz zapadnu obalu ostrva Mindanao do jugozapadnog ekstremiteta odatle do severne obale ostrva Basilan (6° 45′ N 122° 04′ E / 6.750° S; 122.067° I / 6.750; 122.067), preko ovog ostrva do njegovog južnog ekstremiteta, odatle linija do ostrva Bitinan (6° 04′ N 121° 27′ E / 6.067° S; 121.450° I / 6.067; 121.450) od istočnog kraja ostrva Džolo, preko Džoloa do tačke u longitudi 121°04'E na njegovoj južnoj obali, odatle preko ostrva Tapul i Lugus i duž severne obale ostrva Tavitavi do ostrva Bongao sa njegovog zapadnog kraja (5° 01′ N 119° 45′ E / 5.017° S; 119.750° I / 5.017; 119.750), a odatle do Tandžong Labijana, severoistočni kraj Bornea] i jugozapadna obala Mindanaa.

Na Istoku. Linija od Tinaka Pojnta, južne tačke Mindanaoa, do severne tačke Sangihe Besara (3° 45′ N 125° 26′ E / 3.750° S; 125.433° I / 3.750; 125.433) odatle kroz Sangiška ostrva do Tanjung Puisana, severoistočnog kraja Celebesa [Sulavesi[8][9]].

Na jugu. Severna obala Celebesa između Tanjung Puisana i Tanjung Binara (rt Rivers) (1° 20′ N 120° 52′ E / 1.333° S; 120.867° I / 1.333; 120.867) i odatle linija do Tanjung Mangkalihata[10] na Borneu, severna granica Makasarskog moreuza[11] [linija koja spaja Tanjung Mangkalihat, Borneo (1° 02′ N 118° 57′ E / 1.033° S; 118.950° I / 1.033; 118.950) i Tanjung Binar (rt Rivers), Celebes (1° 20′ N 120° 52′ E / 1.333° S; 120.867° I / 1.333; 120.867)].

Na Zapadu. Istočna obala Bornea između Tanjung Mangkalihata i Tanjong Labijana, južne granice Suluskog mora.

Morski svet[uredi | uredi izvor]

Lignje roda Enoploteuthis[12][13][14] iz Celebeskog mora
Južna granica Celebesovog mora. Plaža Kalasi na ostrvu Bunaken, Severni Sulavesi.
Celebesko more na svojoj severnoj granici. Obalsko područje Majtum, Sarangani[15][16]

Celebesko more je dom za širok izbor riba i vodenih bića. Tropsko okruženje i topla bistra voda omogućavaju mu da bude utočište za oko 580 od 793 vrsta korala koji grade grebene, i koji rastu kao neki od najraznovrsnijih koralnih grebena na svetu. U ovom moru postoji impresivan opseg morskog života, uključujući kitove. i delfine, morske kornjače, mante, morske golubove, barakude, marline i druge grebenske i pelagične vrste. Tune i žutoperajne tune su takođe prisutne u izobilju. Pored velike količine ribe ulovljene u Celebesovom moru, ovo more daje i druge vodene proizvode kao što je morski tang.

Komercijalni značaj[uredi | uredi izvor]

The Celebes Sea is an important sea route for regional trade. The sea is also popular for scuba diving and luxury ocean cruising.

Geologija[uredi | uredi izvor]

The Celebes Sea is underlain by an oceanic plate with a mid oceanic spreading in the center part. This plate is subducted to the south and north. A number of seismic surveys and research drillings were done in this area to gather geological information.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Celebes”. Dictionary.com Unabridged. Random House. 
  2. ^ „Celebes Sea | sea, Pacific Ocean | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-10-04. 
  3. ^ C.Michael Hogan. 2011. Celebes Sea. Encyclopedia of Earth. Eds. P.Saundry & C.J.Cleveland. National Council for Science and the Environment. Washington DC
  4. ^ „Agreement between the Government of the Republic of the Philippines and the Government of the Republic Indonesia concerning the delimitation of the Exclusive Economic Zone boundary”. Official Gazette. Republic of the Philippines. 2014-05-23. Arhivirano iz originala 13. 06. 2017. g. Pristupljeno 2014-06-17. 
  5. ^ Department of Foreign Affairs (2014-05-23). „Q&A on the Philippine and Indonesian agreement on the Exclusive Economic Zone Boundary”. Republic of the Philippines. Arhivirano iz originala 2014-07-03. g. Pristupljeno 2014-06-17. 
  6. ^ „Philippines-Indonesia Exclusive Economic Zone Boundary”. Official Gazette. Republic of the Philippines. Arhivirano iz originala (png) 26. 03. 2023. g. Pristupljeno 2014-06-17. 
  7. ^ „Limits of Oceans and Seas” (PDF) (3rd izd.). International Hydrographic Organization. 1953. Pristupljeno 29. 12. 2020. 
  8. ^ Gursky, Sharon L. (2015). The Spectral Tarsier. Routledge. str. 8. ISBN 9781317343974. 
  9. ^ „Makassar Strait”. Encyclopedia Britannica. Encyclopedia Britannica, Inc. Pristupljeno 23. 8. 2017. 
  10. ^ Aubert, M.; Setiawan, P.; Oktaviana, A. A.; Brumm, A.; Sulistyarto, P. H.; Saptomo, E. W.; Istiawan, B.; Ma'Rifat, T. A.; Wahyuono, V. N.; Atmoko, F. T.; Zhao, J. -X.; Huntley, J.; Taçon, P. S. C.; Howard, D. L.; Brand, H. E. A. (2018). „Palaeolithic cave art in Borneo”. Nature. 564 (7735): 254. Bibcode:2018Natur.564..254A. S2CID 53208538. doi:10.1038/s41586-018-0679-9 — preko ResearchGate. 
  11. ^ „Limits of Oceans and Seas” (PDF) (3rd izd.). International Hydrographic Organization. 1953. Arhivirano iz originala (PDF) 8. 10. 2011. g. Pristupljeno 28. 12. 2020. 
  12. ^ Julian Finn (2016). „Enoploteuthis d'Orbigny [in Rüppell], 1844”. World Register of Marine Species. Flanders Marine Institute. Pristupljeno 4. 3. 2018. 
  13. ^ Tsuchiya, Kotaro (2015). „Enoploteuthis Orbigny in Rüppell 1844.”. Tree of Life Web Project. 
  14. ^ P. Jereb; C.F.E. Roper, ur. (2010). Cephalopods of the World an Annotated and Illustrated Catalogue of Cephalopod Species Known to Date Volume 2 Myopsid and Oegopsid Squids (PDF). Food and Agriculture Organization Rome. str. 184—188. ISBN 978-92-5-106720-8. 
  15. ^ Civil registration. Genealogical Society of Utah. 2002. OCLC 866172506. 
  16. ^ Dizon, E. (1996). Faces from Maitum: The archaeological excavation of Ayub Cave. Manila: National Museum of the Philippines. str. xi—xii, 51—53, 56—59, 73, 78—82. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Celebesko more na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Целебеско_море&oldid=27551258”