Đoko Mazalić

Đoko Mazalić
Lični podaci
Datum rođenja	(1888-05-05)5. maj 1888.
Mesto rođenja	Bosanska Kostajnica, Austrougarska
Datum smrti	28. februar 1975.(1975-02-28) (86 god.)
Mesto smrti	Sarajevo, SFR Jugoslavija

Đorđo Đoko Mazalić (Kostajnica, 5. maj 1888 — Sarajevo, 28. februar 1975) bio je srpski slikar, jedan od začetnika impresionizma na prostorima Bosne i Hercegovine i majstor pejzaža i porteta.

Život i stvaralaštvo

Djetinjstvo, školovanje i rat

Iako mu je porodično prezime bilo Mazalica, kasnije ga je promijenio u Mazalić. Osnovnu školu završio je u Prijedoru 1898, a nakon toga odlazi u Dubrovnik gdje je krenuo u gimnaziju, a zatim ponovo preselio u Sarajevo gdje je upisao Veliku gimnaziju u kojoj je 1909. i maturirao. Veoma rano, još u osnovnoj školi je pokazao sklonost ka slikarstvu. Prvi učitelj slikarske umjetnosti bio mu je Ferninand Velc, poznati češki slikar, koji mu je bio nastavnik u Sarajevskoj gimnaziji. Nakon završetka srednje škole, i stečenog osnovnog znanja o slikarskoj umjetnosti, odlazi u Beč, kako bi obišao lokalne muzeje i galerije. Brzo je napredovao u savladavanju slikarske veštine, pa je već naredne 1912. godine u okviru Društva "Medulić" izlagao na 4. jugoslovenskoj izložbi u Beogradu, te na zajedničkoj izložbi sa Jovanom Bijelićem i Petrom Tiješićem u Sarajevu.

Iste godine, nakon uspješnih početnih izložbi odlazi u Budimpeštu, gdje upisuje Visoku školu likovnih umjetnosti, a 1914. godine završava drugi semestar druge godine. Iako veoma nadaren slikar, i dobar student, nije mogao nastaviti dalje školovanje, jer je ga je u tome omeo Prvi svjetski rat, kada je 1914. godine prvo interniran u Arad, a zatim upućen i na razna ratišta. Za vrijeme rata bio je poručnik u Austrougarskoj vojsci. Najduže se zadržao na italijanskom ratištu, gdje je crtao i slikao kad god bi mu se ukazala prilika za to. Iako je na italijanskom ratištu dočekao sam kraj rata, tokom 1917. godine dopušten mu je dolazak u Sarajevo, radi učestvovanja na izložbi umetnika iz Bosne i Hercegovine u organizaciji Zemaljske vlade.

Profesionalna karijera

Nakon završetka Prvog svjetskog rata, vratio se u Sarajevo, gdje se uključio u rad Društva umjetnika Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. U Zagrebu je bio član sekcije Saveza jugoslovenskih umjetnika "Lada", gdje je u periodu od 1919. do 1922. imao četiri samostalne izložbe. Nakon ženidbe sa Marijom Fišer, definitivno se vratio u Sarajevo, gdje je proceo skoro sve godine svoga daljeg života. Vršio je dužnost učitelja vještina, prvo u Drugoj muškoj gimnaziji, a zatim do kraja Drugog svjetskog rata u ženskoj gimnaziji. Odlukom Ministarstva prosvjete odobreno mu je odsustvo bez prava na prinadležnosti u periodu od 1. oktobra 1927. do 30. decembra 1928. Godinu dana provedenih u Beogradu, u kući svoje sestre, balerine Olge Tores Grbić, slikao je i pripremao ispit za učitelja crtanja u srednjim školama, koji je položio 1928. godine. Sudjelovao je u radu grupa Četvorica u periodu od 1929. do 1930. i Krug, od 1935. do 1937. 1930. godine, sa grupom slikara, ponio je zasluge za osnivanje Galerije slika pri Zemaljskom muzeju u Sarajevu, kojom je rukovodio do 1943. Atelje koji je imao u Beogradu izgorio je sa svim slikama za vrijeme bombardovanja. Posle Drugog svetskog rata bio je profesor gimnazije u Travniku, do 1953. godine, a potom je radio u Zavodu za zaštitu spomenika kulture, gde je penzionisan kao viši naučni saradnik. Umro je 1975. godine u Sarajevu.

Slikarski radovi

Đoko Mazalić je spadao u onu grupu umjetnika, koja je tokom svog života mijenjala stilove slikanja, pa se u njegovom slikarskom radu mogu se razlikovati četiri faze. U prvoj fazi, koja je trajala od 1913. kada je uradio sliku "Branje" do 1922. i slike "Putnici" je slikao pejzaže i žanr-prizore pod uticajem akademizma, simbolizma, secesije, plenerizma i elemenata ekspresionizma . U drugoj fazi, koja je trajala od 1925. do 1930. godine slikao je portrete, kompozicije, aktove i pejzaže u duhu magičnog realizma. Oko 1930. usredsređuje se na boju i omekšava formu, kada počinje treća faza, koja bi se mogla nazvati fazom poetskog realizma. U ovoj fazi se uočavaju dva tipa pejzaža: jedan čvršćih oblika, planinski pejzaž Bosne, i drugi, treperav, ravničarski pejzaž Posavine. U četvrtoj, posljeratnoj fazi, uglavnom crta pejzaže, koji načinom slikanja podsjećaju na impresionizam, ekspresionizam i apstrakciju.

Između dva svjetska rata pisao je likovne kritike, bavio se restauriranjem i konzervisanjem slika i umjetničkih predmeta, pisao članke i studije o ikonama, o tehnologiji starih ikonopisaca i o starim bosanskim gradovima. Dobitnik je 27-julske nagrade Bosne i Hercegovine, koju je za knjigu "Slikarska umjetnost u Bosni i Hercegovini u tursko doba", dobio 1966. godine. Pored ove knjige, 1967. godine napisao je i "Leksikon umjetnika slikara, vajara, graditelja, zlatara, kaligrafa i drugih koji su radili u Bosni i Hercegovini". Njegova djela se nalaze u Umetničkoj galeriji BiH, Muzeju grada Sarajeva, Etnografskom muzeju u Beogradu i drugim mjestima.

Slike

Prva faza:

• Branje, 1913;
• Kopači, 1918;
• Mesečina, 1919;
• Ovnovi, 1919;
• Kockari, 1920;
• Osuđeni, oko 1920;
• Predeo s bijelom kućom, oko 1920;
• Prodavač ćilima, sa autoportretom u prisutnoj ličnosti u žirado šeširu,
• 1921;
• Rano proleće, oko 1921;
• Putnici, 1922.

Druga faza:

• Bijeg u Egipat, 1926;
• Herojski kraj, 1927;
• Autoportret sa psom, 1927.

Treća faza:

• Selo u Bosni, oko 1931;
• Motiv sa starim gradom, oko 1931;
• Na stijeni, 1932—33;
• Suton, oko 1933;
• Portret supruge, oko 1937.

Četvrta faza:

• Razgovor s cvijećem, 1965.

Literatura

• Begić, Azra (1970). Đoko Mazalić. Sarajevo.