Jednostrano proglašenje nezavisnosti

Jednostrano proglašenje nezavisnosti je formalni proces koji vodi ka uspostavljanju nove države od strane subnacionalnog entiteta koji se proglašava nezavisnim i suverenim bez formalnog sporazuma sa državom od koje se otcepljuje. Termin je prvi put korišćen kada je Rodezija proglasila nezavisnost 1965. godine od Ujedinjenog Kraljevstva (UK) bez sporazuma sa UK.^[1] Prema međunarodnom pravu, čin jednostranog proglašenja nezavisnosti smatra se nelegalnim.

Primeri[uredi | uredi izvor]

Datum	Proglašena država	Država od koje se otcepljuje	Međunarodno priznanje	Napomene
1776.	SAD	Velika Britanija	Da
1777.	Vermont	Velika Britanija	Da	Vermont je potpisao odvojeno primirje sa Britanijom 1781. pre predaje Kornvolisa u Jorktaunu. Efektivno retroaktivno priznanje od strane SAD dato je 1791. kada je Vermont postao 14. država.
1816.	Rio de la Plata	Španija	Da, posle vojne pobede	Podela i rasparčavanje nezavisne zemlje. Secesija Paragvaja. Brazil vrši invaziju na Urugvaj. Španija priznaje nezavisnost Argentine 1859.
1821.	Grčka	Osmansko carstvo	Da	Intervencija Francuske, Rusije i Ujedinjenog Kraljevstva u korist Grčke u grčkom ratu za nezavisnost obezbedila je njenu nezavisnost 1832.
1830.	Belgija	Ujedinjena Holandija	Da	Jednostrano proglašenje nezavisnosti (4. oktobar 1830) priznato od strane velikih evropskih sila nakon Londonske konferencije 20. decembra 1830.
1898.	Filipini	Španija	Ne	Osvojene od strane SAD; postali nezavisni sporazumom 1946.
1912.	Albanija	Osmansko carstvo	Da
1919.	Irska	Ujedinjeno Kraljevstvo	Da
1922.	Kraljevstvo Egipat	Ujedinjeno Kraljevstvo	Da	Jednostrano davanje nezavisnosti od strane vlade UK
1931.	Kineska Sovjetska Republika	Kina	Ne
1945.	Indonezija	Holandija	Delimično
1960.	Katanga	Republika Kongo	Ne	Otcepljena pokrajina Kongo, secesija je nasilno okončana operacijom Ujedinjenih nacija u Kongu 1963.
1965.	Rodezija	Ujedinjeno Kraljevstvo	Ne	Samoupravna britanska kolonija, jednostrano se proglasila nezavisnom kao Rodezija 1965. godine, preimenovana u Zimbabve Rodezija 1979, a zatim stekla međunarodno priznanje kao Zimbabve 1980.
1967.	Republika Angvila	Ujedinjeno Kraljevstvo	Ne	Ponovo postao kolonija britanske monarhije 1969.
1967.	Bijafra	Nigerija	Delimično	Priznalo pet država. Danas deo Nigerije
1971.	Bangladeš	Pakistan	Da
1975.	Kabinda	Angola	Ne	Danas deo Angole
1975.	Istočni Timor	Portugalija	Ne	Ubrzo nakon proglašenja nezavisnosti, teritoriju je anektirala Indonezija.^[2]^[3] Referendum 1999. doveo je do konačne nezavisnosti 2002.^[4]
1983.	Severni Kipar	Kipar	Ne	Kipar i dalje polaže pravo
1988.	Palestina	Izrael	Delimično	Polaže pravo na teritorije koje je Izrael okupirao od 1967. Izraelsko-palestinski sukob i mirovni proces su još uvek u toku
1990.	Pridnjestrovlje	Moldavija	Ne	Moldavija i dalje polaže pravo
1990.	Karakalpakija	Uzbekistan	Ne	Inkorporiran u Uzbekistan 1993.^[5]
1991.	Somaliland	Somalija	Ne	Somalija i dalje polaže pravo
1991.	Hrvatska	Jugoslavija	Da	Uspostavljena posle rata u Hrvatskoj
1991.	Slovenija	Jugoslavija	Da	Uspostavljena posle rata u Sloveniji
1992.	Republika Bosna i Hercegovina	Jugoslavija	Da	Uspostavljena posle rata u Bosni i Hercegovini
1991.	Ičkerija	Rusija	Ne	Danas deo Republike Čečenije, deo Rusije
1991.	Arcah	Azerbejdžan	Ne	Azerbejdžan i dalje polaže pravo
1991.	Južna Osetija	Gruzija	Ne	Gruzija i dalje polaže pravo
1999.	Abhazija	Gruzija	Ne	Gruzija i dalje polaže pravo
2008.	Republika Kosovo	Srbija	Delimično	Srbija i dalje polaže pravo
2014.	Krim	Ukrajina	Ne	Anektirala Rusija; Ukrajina i dalje polaže pravo
2014.	Donjecka Narodna Republika Luganska Narodna Republika	Ukrajina	Ne	Anektirala Rusija; Ukrajina i dalje polaže pravo
2017.	Katalonija	Španija	Ne	Suverenitet Španije je ostao nepromenjen

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Douglas George Anglin. Zambian Crisis Behaviour: Confronting Rhodesia's Unilateral Declaration of Independence, 1965–1966. McGill-Queens, 1994.
^ Berlie, Jean A. (1. 10. 2017). East Timor's Independence, Indonesia and ASEAN. Springer. str. 17. ISBN 9783319626307. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Kammen, Douglas (20. 8. 2015). Three Centuries of Conflict in East Timor. Rutgers University Press. str. 130. ISBN 9780813574127. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Moxham, Ben (februar 2008). „State-Making and the Post-Conflict City: Integration in Dili, Disintegration in Timor-Leste” (PDF). London School of Economics and Political Science. str. 10—11. ISSN 1749-1800. Pristupljeno 25. 6. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Olmos, Francisco (28. 5. 2020). „The curious case of the Republic of Karakalpakstan”. Foreign Policy Centre. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1] Douglas George Anglin. Zambian Crisis Behaviour: Confronting Rhodesia's Unilateral Declaration of Independence, 1965–1966. McGill-Queens, 1994.

[2] Berlie, Jean A. (1. 10. 2017). East Timor's Independence, Indonesia and ASEAN. Springer. str. 17. ISBN 9783319626307. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[3] Kammen, Douglas (20. 8. 2015). Three Centuries of Conflict in East Timor. Rutgers University Press. str. 130. ISBN 9780813574127. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[4] Moxham, Ben (februar 2008). „State-Making and the Post-Conflict City: Integration in Dili, Disintegration in Timor-Leste” (PDF). London School of Economics and Political Science. str. 10—11. ISSN 1749-1800. Pristupljeno 25. 6. 2021. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[5] Olmos, Francisco (28. 5. 2020). „The curious case of the Republic of Karakalpakstan”. Foreign Policy Centre. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]