Đomon period

Najranija džomonska keramika

Džomon predstavlja japanski naziv za period neolita, mlađeg kamenog doba. Zbog nepotpunosti materijala, trajanje neolitske epohe nije moguće precizno odrediti, osim u regionalnim okvirima. U Japanu je mlađe kameno doba trajalo od 8000. p. n. e. do 300-ih godina n.e., ali je razvoj bio neravnomeran; dok je na jugu počinjalo bronzano doba na drugim delovima japanske teritorije neolit još nije dostigao svoj puni razvoj. Stvaranjem Japanskih ostrva ljudi kamenog doba ostali su van uticaja kontinentalne kulture i kulture kamenog doba, razvijajući se unutar izolovanih zajednica. Džomonski period je tradicionalno datiran između oko 14,000–300. p. n. e. Naziv „označen konopcem“ prvi je primenio američki zoolog i orijentalist Edvard S. Mors, koji je otkrio komade grnčarije 1877. godine i kasnije je to prevedeno na japanski kao džomon. Stil grnčarije karakterističan za prve faze džomonske kulture ukrašen je utiskivanjem konopca u površinu vlažne gline i opšte je prihvaćeno da je među najstarijima na svetu.

Vodeću ulogu u formiranju neolitske kulture džomonskog perioda imali su, po pretpostavkama stručnjaka, protoainska plemena koja su, verovatno, bili najstariji stanovnici Japanskih ostrva. Ali, uporedo sa njima, u ovom procesu učestvovala su i plemena južnomongolskog porekla, koja su na Japanska ostrva stigla preko Filipina ili neposredno iz oblasti Jugoistočne Kine koja je bila naseljena precima plemena Jue. Lingvistički podaci omogućuju pretpostavku da je pretežni deo stanovništva migrirao u Japan sa ostrva Polinezije, preko Filipina i ostrva Rjukju, a ne direktno sa kontinenta.

Džomonski period je bio bogat alatima i nakitom napravljenim od kostiju, kamena, školjki i rogova; grnčarskim figuricama i lakiranim posudama; i lak. To se često upoređuje sa pretkolumbijskim kulturama severozapada Pacifika Severne Amerike, a posebno sa kulturom Valdivije u Ekvadoru, jer se u ovim okruženjima kulturna složenost razvila u kontekstu prvenstveno lova i sakupljanja sa ograničenom upotrebom hortikulture.

Podela unutar džomonskog perioda

Glavna podela unutar džomonskog perioda zasniva se na tipovima keramike koji formiraju inicijalni period i pet faza razvoja.

1. Inicijalni džomon (10.750 - 7.500 god. p. n. e.)
2. Najraniji džomon (7.500 - 5.000 god. p. n. e.)
3. Rani džomon (5.000 - 3.500 god. p. n. e.)
4. Srednji džomon (3.500 - 2.400 god. p. n. e.)
5. Kasni džomon (2.400 - 1.000 god. p. n. e.)
6. Završni džomon (1.000 - 300 god. p. n. e.)

Približno 14.000 godina džomonskog perioda se konvencionalno deli na nekoliko faza: početna (13.750-8.500. p. n. e.), inicijalna (8.500–5.000), rana (5.000–3.520), srednja (3.520–2.470), kasna (2.470–1.250) i finalna (1.250–500), pri čemu je svaka faza progresivno kraća od prethodne faze. Činjenica da su arheolozi celom ovom periodu dali isti naziv ne treba da se shvatiti kao da nije bilo značajne regionalne i vremenske raznolikosti; vreme između najranije džomonske grnčarije i one iz poznatijeg srednjeg džomonskog perioda je oko dva puta duže od raspona koji odvaja izzgradnju Velike piramide u Gizi od 21. veka.

Datiranje džomonskih podfaza zasniva se prvenstveno na keramičkoj tipologiji, i u manjoj meri radiokarbonskom datiranju.

Nedavna otkrića su rafinirala završnu fazu džomonskog perioda na 300. p. n. e. Period jajoi je počeo između 500. i 300. godine pre nove ere, prema radiougljeničnim dokazima, dok je keramika u jajoiskog stila pronađena na lokalitetu Džomon u severnom Kjušuu već iz 800. godine pre nove ere.

Keramika

Glavni članak: Džomonska keramika

Najranija grnčarija u Japanu napravljena je tokom ili pre početka džomonskog perioda. Mali fragmenti, datirani na 14.500 godinu pre nove ere, pronađeni su na lokalitetu Odaj Jamamoto I 1998. godine. Keramika približno iste starosti kasnije je pronađena na drugim lokacijama kao što su Kamikuroiva i pećina Fukui.

Džomonska keramika u Jamanaši muzeju.

Arheolog Junko Habu tvrdi da je „većina japanskih naučnika verovala, i još uvek veruje, da je proizvodnja grnčarije prvo izmišljena u kontinentalnoj Aziji, a zatim uvedena u Japanski arhipelag.“ref name="habu" /> Čini se da ovo potvrđuju nedavni arheološki nalazi. Do sada, najranije grnčarske posude na svetu datiraju od 20 000 godina pre sadašnjosti i otkrivene su u pećini Sjenren u Đangsi, Kina. Grnčarija je možda korišćena kao posuđe. Drugi rani grnčarski sudovi uključuju one iskopane iz pećine Jučanjan u južnoj Kini, datiraju iz 16.000 pre nove ere, a trenutno se smata da se grnčarija pojavila otprilike u isto vreme u Japanu i u basenu reke Amur na ruskom dalekom Istoku.

Opšte karakteristike

Dok su staro i srednje kameno doba, paleolit i mezolit, vezani za korišćenje izlomljenih komada kamena, kao jednoručnog oruđa, nepoznavanje izrade keramičkih predmeta i nepostojanje zemljoradnje, mlađe kameno doba, neolit, karakteriše se početkom obrade oruđa, izradom i korišćenjem keramičkih predmeta i pojavom zemljoradnje i stočarstva. Javljaju se dvoručna kamena oruđa, pre svega u obliku ribarskog pribora, luk i strela, kao i kamenih i koštanih oruđa za lov i hvatanje životinja. Počinje pravljenje čamaca, pri čemu se koriste cela debla drveća dubljena kamenim oruđem. Osnovne privredne grane su lov, ribolov, sakupljanje jestivog bilja i morskih proizvoda i pojava obrade zemlje. Počinje takođe i porast razmene dobara.

Japan je u neolit stupio relativno kasno. Razvoj tehnike izrade keramike i obrade kamenih oruđa nije u Japanu praćen odgovarajućim napretkom materijalne proizvodnje.

Osnovni proizvodni odnosi bili su vezani za udruživanje i podelu rada, pošto su se lov, ribolov, pravljenje čamaca, mogli vršiti samo u zajednici pri odgovarajućoj podeli rada: u lovu zajedničkim, kolektivnim, radom muškaraca - lovaca, a kod prikupljanja mekušaca i jestivih biljaka - radom žena i dece. takođe, osnovnu ulogu u razvoju poljoprivrede odigrale su žene.

Zemljoradnja je dovela do pojave poljoprivrednih oruđa - kamenih motika, srpova, drobilica zrna, kamenih tanjira, kao i mesta i posuda za odlaganje žrtve. Počela je izrada keramičkih predmeta i razvoj umetnosti ukrašavanja keramičkih posuda. Javlja se specifična keramika sa karakterističnim ornamentima, dobijena kao rezultat utiskivanja u vlažnu glinu „užeta“ - upletenih stabljika biljaka.

Simboli i običaji

Želja i potreba da se telo ukrašava postojala je i u najranijem periodu džomona, kada su od rogova divljeg vepra i od školjki pravljene minđuše. Za potrebe ukrašavanja korišćeni su i materijali poput gline, kamenja i zuba životinja.

Ukosnice i češljevi ukrašavali su kosu. Amajlije, ukrasi za odeću i telo imali su različite oblike, a oni koji su pronalaženi na lokalitetima severnih oblasti i datirali iz kasnog perioda džomon, često su bili obojeni u crveno. Najraniji oblik religioznog saznanja (svesti) bio je fetišizam koji se u Japanu pojavio u obliku fetiša kamena, što je verovatno bilo uslovljeno osnovnom proizvodnom delatnošću - pravljenjem kamenih oruđa. Zato je običan kamen-šljunak postao pravi fetiš. U japanskim hramovima nađeno je kamenje-šljunak oslikano crvenim okerom, nazvano „kamenjem dečjih duša“.

Što se tiče ukrašavanja tela, ako je moguće suditi po ukrasima koji se mogu zapaziti na figurama, tetoviranje je bilo česta praksa ljudi u neolitskom periodu. Sa druge strane, u doba dostizanja zrelosti, tačnije negde oko sedamnaeste ili devetnaeste godine života, u nekim plemenima postojao je običaj vađenja određenih zuba.

Predmeti iz srednjeg perioda džomon su prepuni aluzija na plodnost, ali tek posle srednjeg perioda džomon figurine postaju nedvosmisleno ženskog pola. Pored toga, na lokalitetima su počeli da se pronalaze falusni predmeti od kamena kao i od drveta.

Drugi oblik izražavanja prvobitne religije bila je magija, koja se delila na magiju fetiša (talisman), imitativnu magiju, magiju pokreta, zvuka, reči i boja.

Poštovanje (kult) lisica, majmuna, kornjača i zmija u savremenom Japanu, takođe se može smatrati ostatkom totemizma.

Literatura

• Birmingham Museum of Art (2010). Birmingham Museum of Art : Guide to the Collection. Birmingham, AL: Birmingham Museum of Art. str. 40. ISBN 978-1-904832-77-5. 
• Imamura, Keiji (1996). Prehistoric Japan. University of Hawai Press. ISBN 978-0-8248-1852-4. 
• Aikens, C. Melvin, and Takayasu Higuchi. Prehistory of Japan. Studies in Archaeology. New York: Academic Press. (main text 337 pages; Jomon text 92 pages). 1982. ISBN 978-0-12-045280-4.
• Habu, Junko (29. 7. 2004), Ancient Jomon of Japan, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-77670-7 
• Habu, Junko, "Subsistence-Settlement systems in intersite variability in the Moroiso Phase of the Early Jomon Period of Japan"
• Hudson, Mark J., Ruins of Identity: Ethnogenesis in the Japanese Islands, University of Hawai`i Press. 1999. ISBN 978-0-8248-2156-2.
• Kobayashi, Tatsuo. Jomon Reflections: Forager Life and Culture in the Prehistoric Japanese Archipelago. Ed. Simon Kaner with Oki Nakamura. Oxford, England: Oxbow Books. (main text 186 pages, all on Jomon). 2004. ISBN 978-1-84217-088-5.
• Koyama, Shuzo, and David Hurst Thomas (eds.). (1979). Affluent Foragers: Pacific Coasts East and West. Senri Ethnological Studies No. 9. Osaka: National Museum of Ethnology.
• Mason, Penelope E. (2005). History of Japanese Art. Donald Dinwiddie (2nd izd.). Pearson Prentice Hall. ISBN 978-0-13-117602-7. 
• Michael, Henry N., Henry N. Michael (1958). „The Neolithic Age in Eastern Siberia.”. Transactions of the American Philosophical Society. 48 (2): 1—108. JSTOR 1005699. S2CID 36624391. doi:10.2307/1005699. hdl:2027/mdp.39015018658560. CS1 održavanje: Višestruka imena: spisak autora (veza)
• Mizoguchi, Koji (2002). An Archaeological History of Japan: 10,000 B.C. to A.D. 700. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3651-4. 
• Pearson, Richard J., Gina Lee Barnes, and Karl L. Hutterer (eds.). (1986). Windows on the Japanese Past: Studies in Archaeology and Prehistory. Ann Arbor, Michigan: Center for Japanese Studies, The University of Michigan. (main text 496 pages; Jomon text 92 pages)
• Temple, DH (2007). „Stress and dietary variation among prehistoric Jomon foragers”. American Journal of Physical Anthropology. 133 (4): 1035—1046. PMID 17554758. doi:10.1002/ajpa.20645. 
• Temple, DH (2008). „What can stature variation reveal about environmental differences between prehistoric Jomon foragers? Understanding the impact of developmental stress on environmental stability”. American Journal of Human Biology. 20 (4): 431—439. PMID 18348169. S2CID 8905568. doi:10.1002/ajhb.20756. 

Spoljašnje veze

• BBC audio file (15 minutes). Discussion of Jomon pots. A History of the World in 100 Objects.
• Department of Asian Art. "Jomon Culture (ca. 10,500–ca. 300 B.C.)". In Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000–. (October 2002)
• Comprehensive Database of Archaeological Site Reports in Japan, the Nara National Research Institute for Cultural Properties.
• Memory of the Jomon Period by The University Museum, The University of Tokyo
• The Prehistoric Archaeology of Japan by the Niigata Prefectural Museum of History
• Chronologies of the Jomon Period
• Jomon Culture by Professor Charles T Keally
• Yayoi Culture by Professor Charles T Keally