Antim Iverski

Antim Iverski
Lični podaci
Datum rođenja	1650
Datum smrti	1716

Arhimučenik Antim Iverski (rođ. Andrija 1650-1716.) je svetitelj i mitropolit Gruzijske pravoslavne crkve.

Pominje se 14. septembra, u Gruzijskoj crkvi 13. juna, u Ruskoj crkvi 10. oktobra.

Rođen je u Gruziji, ali je pao u ropstvo po povratku iz Rusije i otkupio ga je patrijarh jerusalimski Dositej. Postao je poznat kao iskusni umetnik i kaligraf. Otišao je u Vlašku na poziv svetog Konstantina Brankovića i ustoličen je za episkopa rimničkog 1705. godine, a kasnije je postao mitropolit vlaški 1709. godine.

Bio je jedan od najprosvećenijih naroda Vlaške svog vremena, govorio je mnoge jezike - gruzijski, grčki, rumunski, crkvenoslovenski, arapski, turski. Bio je upućen u teologiju, književnost i prirodnjačku istoriju. Bio je neobično darovit i briljantan poznavalac u svim oblastima umetnosti. Bio je poznat kao odličan kaligraf, drvorezbar i talentovani vajar. Bio je pisac i reformator književnog rumunskog jezika i priznati besednik.

Biografija

Rođen 1650. godine u Samtskheu (Južna Gruzija). Pratio je carevića Arčila II u Rusiji i pomogao u stvaranju gruzijske štamparije. Vrativši se iz Rusije, Antima su uhvatili dagestanski razbojnici i prodali u ropstvo.

Patrijarh jerusalimski Dositej II otkupio ga je iz ropstva na istanbulskoj pijaci roblja i ostavio kod sebe. Temeljno obrazovanje stekao je na Patrijaršijskom dvoru u Jerusalimu, gde je do savršenstva savladao grčki, turski i arapski jezik, postao prevodilac i majstor tipografije. Pretpostavlja se da je u to vreme položio monaški postrig sa imenom Antim i činom jeromonaha.

Godine 1689., na preporuku patrijarha Dositeja II, vlastelin Konstantin Brankovič je pozvao Antima u Bukurešt kao veštog tipografa. Godine 1691. postao je upravnik štamparije. Ovde je iste godine štampana i prva Antimova knjiga – prevod sa starogrčkog na novi grčki „Savet Vasilija Makedonca njegovom sinu Lavu“.

Godine 1694. postavljen je za igumana manastira Snagov, gde je osnovao sopstvenu štampariju i štampao Psaltir (1694), Jevanđelje (1697) i druge knjige.

1701-1705 ponovo je radio u štampariji u Bukureštu.

Dana 16. marta 1705. godine arhimandrit Antim, hirotonisan je za episkopa rimničkog.

Dana 28. januara 1708. godine premešten je na mesto mitropolita ugro-Vlaške.

1709. osnovao je štampariju u svojoj novoj rezidenciji u Trgovištu.

Godine 1713-1715, na inicijativu mitropolita Antima, u Bukureštu je osnovan manastir u ime Svih svetih, koji je postao poznat kao Antimov. Ovde je sastavio manastirsku povelju: „Uputstvo za osnivanje poštenog manastira Svih Svetih“ u 32 poglavlja, oslikao vrata i prozore manastira raskošnim ornamentima koji kombinuju gruzijske i rumunske crte, a stvorio je i nekoliko skulptura za ikonostas manastirske saborne crkve. Ukupno je u Vlaškoj podignuto više od dvadeset crkava i manastira pod neposrednim nadzorom mitropolita Antima.

Godine 1714. Turci su pogubili vladara Konstantina Brinkovića, a 1716. poslednjeg vladara Vlaške Stefana Kantakuzena i na presto postavili fanariota Nikolaja Mavrokordata. U ovim teškim vremenima, Antim Iverski je oko sebe okupio grupu vlaških bojara-patriota, čiji je cilj bio da oslobode svoju otadžbinu od dominacije Turaka i fanariota. Sumnjajući da nešto nije u redu, Nikolaj Mavrokordat je naredio Antimu da se dobrovoljno odrekne čina mitropolita. Kada Antim nije poslušao, Mavrokordat se požalio carigradskom patrijarhu Jeremiji III. Arhijerejski sabor, kome nije prisustvovao niko od rumunskog sveštenstva, odobrio je da se „zaverenik i revolucionarni pokretač ustanka“ anatemiše, ekskomunicira i proglasi nedostojnim monaškog dostojanstva.

Nikolaj Mavrokordat, ne zadovoljavajući se lišavanjem čina i monaštva, osudio ga je na doživotni zatvor u manastiru Svete Katarine na Sinaju. Plašeći se narodnog nezadovoljstva, izveden je iz grada kasno noću.

Dana 14. septembra 1716. godine, po tajnom naređenju turskih vlasti, nedaleko od Galipolja, na obalama reke Dulčije, koja protiče kroz Adrijanopolj, turski janičari su ga posekli na smrt i njegove iseckane ostatke bacili u reku.

Memorija

Rumunska crkva je 1992. godine kanonizovala Antima Iberijskog za sveca i proglasila 14. septembar, dan njegove mučeničke končine, kao dan njegovog sećanja. Gruzijska crkva obeležava pomen Antima Iverskog 13. juna.

O životu svetitelja u Gruziji snimljen je igrani film. Ulica u Starom gradu u Tbilisiju dobila je njegovo ime.

Dana 7. marta 2018. godine, odlukom Svetog Sinoda Ruske pravoslavne crkve, Antim Iverski je uvršten u kalendar Ruske pravoslavne crkve.