Asos

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Asos
Ruševine hrama Atine u Asosu
MestoČanakale
 Turska
RegijaTroada
Istorija
GraditeljAristotel
Osnovan10. vek p. n. e.
Periodgrčka, rimska, vizantijska

Asos (tur. Assos, grč. Άσσος, lat. Assus) je mali istorijski grad u provinciji Čanakale u Turskoj. Tokom Plinija Starijeg (1. vek) grad je nosio ime Apolonija (grč. Απολλωνια).[1]

Po napuštanju Platonove Akademije u Atini, Aristotel (kome se pridružio Ksenokrat) otišao je u Asos, gde ga je dočekao kralj Hermija, i otvorio akademiju u ovom gradu.[2] Aristotel se oženio Pitijom, usvojenom Hermijinom ćerkom.[2] Na akademiji u Asosu, Aristotel je postao šef grupe filozofa i zajedno sa njima je izvršio inovativna zapažanja o zoologiji i biologiji.[2] Kada je Ahemenidsko carstvo napalo Asos, kralj Hermija je uhvaćen i ubijen. Aristotel je pobegao u Antičku Makedoniju, kojom je vladao njegov prijatelj Filip II Makedonski.[2] Tamo je podučavao Filipovog sina Aleksandra Velikog.[2] Na ulazu u grad nalazi se savremena Aristotelova statua.[3]

Dela apostolska odnose se na posete Luke Jevanđelista i apostola Pavla.[4]

Od 2017. upisan je na okvirnu listu mesta svetske baštine u Turskoj.[5]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Hram Atine u Asosu, sa obližnjeg ostrva Lezbos levo.
Ruševine Asosa.

Iako je grad zvanično nazvan Behramkale (izgovor [behˈɾamkale]), većina ljudi je još uvek naziva drevnim imenom Asos. Grad se nalazi na južnoj strani poluostrva Biga, poznatijeg pod drevnim imenom Troada. Asos se nalazi na obali Adramitskog zaliva.[6]

Veći deo okoline je vidljiv iz drevnog hrama Atine, izgrađen na vrhu trahit grebena. Pogled iz ovog hrama pruža se na obližnji Lezbos na jugu, Pergam na jugoistoku i planinu Ida u Frigiji na istoku. Na severu teče reka Tuzla.[6]

Asos je imao jedinu luku na 80km severne obale Adramitskog zaliva. Ovo je Asos učinilo ključnom brodarskom stanicom kroz Troad.[6]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Hram Atine u Asosu, sa pogledom na Egejsko more.
Drevno pozorište Asos sa pogledom na Egejsko more, sa obližnjim ostrvom Lezbos na horizontu, desno.

Grad je osnovan od 1000 do 900 pre nove ere od Eolci kolonista iz Lezbosa, koji izričito se kaže da su došli iz Metimna.[7] Doseljenici su sagradili dorski hram Atina na vrhu grebena 530. p. n. e..[8] Iz ovog hrama Hermija iz Atarneja, učenik Platona, vladao je Asosom, Troadom i Lezbosom neko vreme, pod kojim je grad doživeo svoj najveći procvat.[9] Pod njegovom vlašću podsticao je filozofe da se presele u grad. Pod ovim uticajem, 348 pre nove ere Aristotel je došao ovde i oženio se usvojenom Hermijinom ćerkom Pitijom, pre nego što je 345. p. n. e. otišao u Lezbos. Ovaj „zlatni period” Asosa završio se nekoliko godina kasnije kada je Ahemenidsko carstvo mučilo Hermija do smrti.[8]

Persijance je oterao Aleksandar Veliki 334. p. n. e.. Između 241. i 133. p. n. e., Gradomom su vladali Pergamonski kraljevi. Međutim, 133 pre nove ere, Pergamoni su izgubili kontrolu nad gradom dok ga je apsorbiralo Rimsko carstvo.[6]

Prema hrišćanskoj tradiciji, apostol Pavle je takođe posetio grad tokom svog trećeg misionarskog putovanja kroz Malu Aziju, između 53—57. nove ere, na putu za Mitilenu na ostrvu Lezbos.[10]

Od ovog perioda nadalje, Asos se pretvorio u malo selo, kakvo je ostalo i od tada. Ruševine oko Asosa i dalje se iskopavaju.[8]

Stubovi drevne luke postojali su više milenijuma.

Početkom 1900-ih pokušan je premeštaj Atenskog hrama. Veliki deo umetnosti preseljen je u muzeje poput Luvra.[6] Pronađene uključuje slike mitskih bića i heraldičkih događaja.

Godine 2018. arheolozi su otkrili helinističku neoštećenu porodičnu grobnicu, na kojoj je ispisano ime Aristios. Grobnica je pripadala porodici 21 godinu. Jedan od članova porodice se obično sahrani, dok se preostalih 20 kremira i njihov pepeo se smesti unutar slične vaze urne. Poklopci su zapečaćeni cementom kako bi se sprečilo da bilo koja strana materija uđe.[11]

Sadašnjost[uredi | uredi izvor]

Mnoge stare zgrade Asosa danas su u ruševinama, ali Behramkale (moderno ime grada) i dalje je aktivno. I dalje služi kao luka za Troadu. Na Akropolju 238 metara nadmorske visine nalaze se ostaci dorskog hrama Atene, koji datiraju iz 530. p. n. e.. Preostalo je šest od prvobitnih 38 stubova. Zapadno se nalazi dobro očuvan bedem i glavna kapija čini 14 metara kule. Južnije prema morskoj obali nalazi se pozorište iz trećeg veka pre nove ere izgrađeno za 5000 gledalaca.[3]

Niz brda na ivici prema moru sada se nalaze pansioni, penzije i restorani.

Postoji mala šljunčana plaža. U ponudi su obilasci brodom i obilazak samog zaseoka. Iako je uski put do zaseoka strm, na morskoj obali neprestano struje automobili i minibusevi.

Godine 2018. arheolozi su otkrili mnoge Strigile. Neke pronađene pruge bile su od gvožđa, ali većina od bronze.[12]

Arheolozi u Asosu, u Turskoj, otkrili su 2200 godina staru skulpturu lava iz helenističke ere i 1500 godina staru kamenu peć koja datira iz Vizantije. Prema rečima profesora Nuretina Arslana, statua je iskopana iz konstrukcije koja je nekada bila gostionica tokom celog tog perioda, a jedan od nalaza vizantijskog perioda sadržavao je šporet sa tri lonca.[13][14][15]

Vajani arhitrav iz hrama Atine u Asosu (muzej Luvr, Pariz).

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Pliny. Naturalis Historia. 5.32.
  2. ^ a b v g d „Aristotle”. www.ancientgreece.com. Pristupljeno 2021-05-11. 
  3. ^ a b Tucker, Jack (2012). Innocents Return Abroad: Exploring Ancient Sites in Western Turkey. str. 17—18. ISBN 9781478343585. 
  4. ^ St. Paul's Routes: From Troas to Assos Arhivirano mart 24, 2012 na sajtu Wayback Machine
  5. ^ „Archaeological Site of Assos”. UNESCO World Heritage Centre. UNESCO. Pristupljeno 4. 6. 2018. 
  6. ^ a b v g d Chisholm, Hugh (1910). The Encyclopædia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information. str. 790. 
  7. ^  Jedna ili više prethodnih rečenica uključuje tekst iz publikacije koja je sada u javnom vlasništvu: Hogarth, David George (1911). „Assus”. Ur.: Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 2 (11 izd.). Cambridge University Press. str. 790. 
  8. ^ a b v Points from Turkey Arhivirano 2007-05-05 na sajtu Wayback Machine
  9. ^ Chisholm, Hugh (1910). The Encyclopædia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information. str. 790. 
  10. ^ Acts 20:13–14
  11. ^ „Family grave of 2,000 years discovered in Turkey's northwest”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-05-11. 
  12. ^ „2,000-year-old athletes' tools unearthed in Turkey's Assos”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-05-11. 
  13. ^ „Lion statue of Hellenistic period found”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). 20. 9. 2019. Pristupljeno 2019-10-30. 
  14. ^ „Lion statue of Hellenistic period unveiled in Turkeys Çanakkale - Sayfa 8 - Galeri - Life - 30 Ekim 2019 Çarşamba”. www.anews.com.tr (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-10-30. 
  15. ^ Val, Daniel; Archaeology, ovski · in (2019-09-20). „2nd Century BC Lion Statue from Hellenistic Era, Byzantine Oven Found in Ancient Assos in Turkey”. Archaeology in Bulgaria (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 30. 10. 2019. g. Pristupljeno 2019-10-30. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Nurettin Arslan - Beate Böhlendorf-Arslan, Living in the Rocks Assos an Archaeological Guide, Istanbul (2010) ISBN 978-9944-483-30-8.
  • Haiko Türk: Die Mauer als Spiegel der Stadt. Neue Forschungen zu den Befestigungsanlagen in Assos, in: A. Kuhrmann - L. Schmidt (Ed.), Forschen, Bauen & Erhalten. Jahrbuch 2009/2010 (Berlin/Bonn 2009) ISBN 978-3-939721-17-8. str. 30-41..

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Mediji vezani za članak Asos na Vikimedijinoj ostavi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Асос&oldid=26000462”