Burgundsko vojvodstvo

Duché de Bourgogne Ducatus Burgundiae Burgundsko vojvodstvo
Zastava Grb
Teritorija Burgundije pod Karlom Smelim
Geografija
Kontinent		Evropa
Prestonica		Dižon
Društvo
Službeni jezik		latinski, stari francuski, stari holandski
Religija		katolicizam, judaizam
Politika
Vladari
— vojvoda		Robert I Burgundijski
		Filip III Burgundski
		Karlo Smeli
Istorija
Postojanje
— Osnivanje		1032.
— Ukidanje		1477.

Burgundsko vojvodstvo (fr. Duché de Bourgogne) bila je vazalna francuska država koja je postojala u periodu od 1032. do 1477. godine. Ovo vojvodstvo francuskog kraljevstva je nastalo na delu teritorija bivše Kraljevine Burgundije 890. godine. Vojvodstvo je u srednjem veku bilo kulturna meka i uzor brojnim drugim evropskim kneževskim dvorovima. Burgundsko vojvodstvo je sredinom 15. veka postalo središte evropske ranorenesansne umetničke muzike.

Na teritoriji Burgundskog vojvodstva nekada se prostirala Kraljevina Burgundija koju su 534. godine Franci priključili svojoj državi. Područje burgundije podeljeno je 932. godine između Burgundskog vojvodstva i kratkotrajnog Drugog burgundskog kraljevstva. Drugo burgundsko kraljevstvo je aneksirano u 11. veku od strane Svetog rimskog carstva. Francuski kralj Robert II aneksirao je Burgundsko vojvodstvo 1014. godine, ali je njegov naslednik Anri I prisiljen da obnovi nezavisnost Burgundije 1032. godine. Henri je vojvodstvo poverio svome bratu Robertu I Burgundijskom kako bi sprečio njegovu pobunu. Tokom 12. veka, burgundske vojvode stajale su na stranu francuskog kralja ili na stranu njegovih protivnika, u zavisnosti od sopstvenih interesa. Nakon izbijanja sukoba između francuskog kralja Filipa sa jedne i engleskog kralja Jovana bez Zemlje i svetorimskog cara Otona IV sa druge strane, Burgundija staje na stranu francuskog kralja.

Početkom 14. veka, Burgundija je doživela vrhunac moći. Vojvoda Luj Burgundijski postao je i knez Ahaje. Njegov naslednik prisiljen je da se 1320. godine odrekne titule vladara Ahaje i Solunskog kraljevstva. Nezavisnost Burgundija gubi na početku Stogodišnjeg rata (1361. godine), kada je, smrću poslednjeg vojvode, izumrla vladarska dinastija. Titulu vladara Burgundije preuzima francuska dinastija Valoa. Nakon završetka Stogodišnjeg rata, sukob između Francuske i Burgundije postao je neminovan. Burgundijski vojvoda bio je najmoćniji od vazala koji se nisu pokoravali francuskoj kruni. Posedi burgundijskog vojvode (od kojih je najznačajnija bila Holandija), koji su samo formalno bili pod nemačkim sizerenstvom, činili su Burgundiju moćnom. Burgundski vojvoda Karlo Smeli, u svojoj želji za ekspanzijom Burgundije, izazvao je protiv sebe koaliciju Francuske, Nemačke, Švajcarske konfederacije, Donjeg saveza (saveza carskih gradova Bazela, Strazbura, Kolmara i Selesta), austro-tirolskog vojvode Sigimunda i lorenskog vojvode Renea II. Na strani Burgundije učestvovale su Savoja i Milano. Engleski kralj Edvard IV sklopio je sa Karlom Smelim savez 1474. godine.

Do rata sa Francuskom došlo je u tri maha: 1465, 1468. i 1470. godine. Sva tri rata završena su primirjem. Smrt Karla Smelog označila je kraj nezavisnosti Burgundije. U narednih 16 godina vođeni su ratovi za burgundijsko nasleđe između Francuske i Austrije. Završeni su pobedom Francuske i pripajanjem Burgundije.

Uvod

Već 932. godine područje Burgundije biva podeljeno između ovog vojvodstva i novoproglašenog kratkovečnog Drugog burgundskog Kraljevstva koje biva pripojeno Svetom rimskom carstvu u 11. veku. Francuski kralj Robert II uspeo je 1014. godine da pripoji burgundsko vojvodstvo, ali već 1032. godine njegov sin Anri I prisiljen je obnovi vojvodstvo, koje potom traje do 11. novembra 1361. godine kada mu posljednji naslednik umire, a onda se vraća francuskoj kruni. Manje od dve godine kasnije francuski kralj Žan II Dobri ponovno obnavlja vojvodstvo darujući ga svom najmlađem sinu Filipu. Pod njegovim potomcima burgundsko vojvodstvo postaje nezavisna moćna država koja se prostire od granice Švajcarske pa sve do Lamanša. Iznenadna smrt Karla Smelog postaje za razvoj Europe jedan od najvažnijih iako najčešće zaboravljenih događaja kojim defakto nestaje ovo vojvodstvo, a iz njegovih severnih slobodnih ostataka nastaje Holandija.

Prvo vojvodsto

Tri Burgundije oko 900. godine. Donja i Gornja Burgundija ujedinjena u Kraljevini Burgundiji (933. – 1032/1378)

---

   Gornja Burgundija

   Donja Burgundija

   Burgundsko vojvodstvo

Do stvaranja burgundskoga Vojvodstva dolazi krajem 9. veka u doba anarhije koja zahvata zapadnofranačko kraljevstvo koje počinje nakon smrti kralja Luja II, 879. godine. Odbivši da prizna novu kraljevu braću Karlomana i Luja III Boso Provansalski se pobunio i proglasio neovisnost, nakon čega ga je izdao brat Rikard Burgundski koji će zajedno s kraljevskom vojskom osvojiti deo bratske države. Za to biva nagrađen osvojenim područjem i titulom grofa Otena 880. godine. To početno područje će kasnije biti prošireno, nakon čega se od 890. godine Rikard naziva vojvodom Burgundije. Kombinacijom diplomatije i bogatstva burgundskog vojvodstva Rikardov sin Rudolf će postati kralj–uzurpator zapadnofranačke države 923. godine, a svoje će vojvodstvo biti prisiljen da prepustiti bratu crnom Hugu. Nakon bratove smrti, bez naslednika, Hugo odbija da prizna Luja IV za francuskog kralja što dovodi do rata koji uništava autonomiju burgundskog vojvodstva tako da u njoj na vlast 956. godine dolaze braća Iga Kapeta koji je postao francuski kralj 987. godine. Nakon smrti Henrika Velikog vojvode od Burgundije 1002. godine njegov nećak francuski kralj Robert Pobožni je napao Otona-Vilijama poslednjeg vojvodu prvog vojvodstva. Rat završava pobjedom Roberta II 1004. godine i ujedinjavanjem titule francuskog kralja i vojvode Burgundije. Sledećih 28 godina Burgundsko vojvodstvo postoji samo dejure ili kao vojvodstvo kojim upravlja prestolonasljednik i koje se gotovo neprekidno nalazi u pobuni protiv kraljevske vlasti.

Drugo vojvodstvo

Do obnove vojvodstva dolazi 1032. godine kada francuski kralj Anri I daruje Burgundiju svom bratu Robertu kako bi zaustavio njegovu pobunu. Nova dinastija vojvoda se u prvom razdoblju više ponašala kao baroni razbojnici koji sve koji mogu pljačkaju nego kao vojvode. Primer takvog ponašanja bio je Odo Crveni zbog njegove pljačke engleskog arhiepiskopa koji je prolazio kroz vojvodstvo. Dvanaesti vek je stoga doba barona razbojnika koji nekada podržavaju francuskog kralja, kao što je to učinio vojvoda Hugo II boreći se zajedno s Lujem Debelim protiv Engleske, ili se bore protiv njih kao što je to učinio Odo II koji javno odbija da prizna Luja VII za francuskog kralja. Vladavina Oda III, na prelazu iz 12. u 13. vek postaje doba promene kada Burgundija napokon počinje da funkcioniše kao lojalno feudalno vojvodstvo s svim što proizlazi iz toga. Završetak razdoblja barona razbojnika i uvođenje unutrašnjeg reda ima za posledicu prvu pojavu drugog vojvodstva na evropskoj sceni kada pomaže francuskom kralju u ratu protiv engleskog kralja Jovana bez zemlje i svetog rimskog cara Otona IV.

Tokom duge vladavine Huga IV koja počinje 1218. godine nastavljena je ta tendencija jačanja vojvodstva čiji vladar uspeva da kupi titularnu krunu Solunskog kraljevstva, ali do nove promene dolazi u doba Roberta II. koji kombinacijom pripajanja grofovija i jačanjem centralizma u vojvodstvu postaje priznati moćni čovek koji stupa na najvišu državnu dužnost francuskog kraljevstva. Početak 14. veka predstavlja vrhunac međunarodne moći ovoga burgundskog vojvodstva. To je doba kada Luj od Burgundije, sin gore pomenutog Roberta, postaje jedan od knezova Ahaje kombinacijom venčanja i vojnoga osvajanja, ali je potom 1316. godine bio je otrovan. Iako je vojvoda Odo IV bio prisiljen 1320. godine da odrekne krune Ahaje i Solunskog kraljevstva on igra u prvoj polovini 14. veka veoma važnu ulogu u Francuskoj, tako što se 1318. godine venčao s kćerkom francuskog kralja Filipa V. Tadašnja važnost Burgundije postaje jedan od mnogih razloga za početak Stogodišnjeg rata kada francuski kralj Filip VI iskorištava engleski azil dat prevarantu koji je htio da preuzme burgundsku grofoviju (u sklopu vojvodstva) kako bi legalno pripojio engleske posede u Francuskoj čime je istodobno kupio lojalnost Oda IV. Nakon izbijanja Stogodišnjeg rata burgundska vojska se bori na području današnje Holandije (1340), Bretanje (1341) i Akvitanije (1346) na strani Francuske protiv Engleske. Smrt Oda IV od posledica kuge je 1350. godine na prestolje vojvodstva dovela njegovog maloljetnog unuka Filipa od Burgundije koji će venčanjem sa Margaret od Flandrije 1357. godine postati vladar i današnje Belgije. Smrću Filipa od Burgundije 1361. godine takođe od posledica kuge dolazi do izumiranja vladajuće burgundske dinastije nakon čega je vojvodstvo pripojeno kraljevskoj vlasti.

Vidi još

• Spisak burgundskih vojvoda
• Kraljevstvo Burgunda
• Burgundski ratovi
• Renesansa

Literatura

• Vojna enciklopedija, tom 2
• Vaughan, Richard (1973), Charles the Bold: The Last Valois Duke of Burgundy, London: Longman Group, ISBN 0-582-50251-9 .
• Deuchler, Florens (1963), Die Burgunderbeute: Inventar der Beutestücke aus den Schlachten von Grandson, Murten und Nancy 1476/1477 (na jeziku: nemački), Bern: Verlag Stämpfli & Cie .
• Dalton, O.M. The History of the Franks, by Gregory of Tours. Oxford: The Clarendon Press, 1927.
• Drew, Katherine Fischer. The Burgundian Code. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1972.
• Gordon, C.D. The Age of Attila. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1961.
• Guichard, Rene, Essai sur l'histoire du peuple burgonde, de Bornholm (Burgundarholm) vers la Bourgogne et les Bourguignons, 1965, published by A. et J. Picard et Cie.
• Murray, Alexander Callander. From Roman to Merovingian Gaul. Broadview Press, 2000.
• Musset, Lucien. The Germanic Invasions: The Making of Europe AD 400-600. University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press, 1975.
• Nerman, Birger. Det svenska rikets uppkomst. Generalstabens litagrafiska anstalt: Stockholm. 1925.
• Rivers, Theodore John. Laws of the Salian and Ripuarian Franks. New York: AMS Press, 1986.
• Rolfe, J.C., trans, Ammianus Marcellinus. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1950.
• Shanzer, Danuta. ‘Dating the Baptism of Clovis.’ In Early Medieval Europe, volume 7, pages 29–57. Oxford: Blackwell Publishers Ltd, 1998.
• Shanzer, D. and I. Wood. Avitus of Vienne: Letters and Selected Prose. Translated with an Introduction and Notes. Liverpool: Liverpool University Press, 2002.
• Werner, J. (1953). "Beiträge zur Archäologie des Attila-Reiches", Die Bayerische Akademie der Wissenschaft. Abhandlungen. N.F. XXXVIII A Philosophische-philologische und historische Klasse. Münche
• Wood, Ian N. ‘Ethnicity and the Ethnogenesis of the Burgundians’. In Herwig Wolfram and Walter Pohl, editors, Typen der Ethnogenese unter besonderer Berücksichtigung der Bayern, volume 1, pages 53–69. Vienna: Denkschriften der Österreichische Akademie der Wissenschaften, 1990.
• Wood, Ian N. The Merovingian Kingdoms. Harlow, England: The Longman Group, 1994.
• Lecuppre-Desjardin, Élodie (2016). Le Royaume inachevé des ducs de Bourgogne (XIVe–XVe siècles). Paris: Belin. ISBN 978-2-7011-9666-4. 
• Pirenne, Henri (1909). „The Formation and Constitution of the Burgundian State (Fifteenth and Sixteenth Centuries)”. American Historical Review. 14 (3): 477—502. JSTOR 1836443. doi:10.1086/ahr/14.3.477. 
• Schnerb, Bertrand (1999). L'État bourguignon 1363–1477. Paris: Perrin. ISBN 2-262-01126-5. 
• Stein, Robert (2017). Magnanimous Dukes and Rising States: The Unification of the Burgundian Netherlands, 1380–1480. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198757108. 
• Vaughan, Richard (1975). Valois Burgundy. London: Allen Lane. ISBN 0-7139-0924-2. 
• Vaughan, Richard (2002a) [1962]. Philip the Bold: The Formation of the Burgundian State (new izd.). Woodbridge: Boydell Press. ISBN 0-85115-915-X. 
• Vaughan, Richard (2002b) [1966]. John the Fearless: The Growth of Burgundian Power (new izd.). Woodbridge: Boydell Press. ISBN 0-85115-916-8. 
• Vaughan, Richard (2002c) [1970]. Philip the Good: The Apogee of Burgundy (new izd.). Woodbridge: Boydell Press. ISBN 0-85115-917-6. 
• Vaughan, Richard (2002d) [1973]. Charles the Bold: The Last Valois Duke of Burgundy (new izd.). Woodbridge: Boydell Press. ISBN 0-85115-918-4.