Vilijam Džejms

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Vilijam Džejms
Vilijam Džejms
Lični podaci
Datum rođenja(1842-01-11)11. januar 1842.
Mesto rođenjaNjujork, Njujork, SAD
Datum smrti26. avgust 1910.(1910-08-26) (68 god.)
Mesto smrtiČokorua, Nju Hempšir, SAD
ObrazovanjeHarvardska medicinska škola[1]
Filozofski rad
EpohaFilozofija 19./20. veka
RegijaZapadna psihologija i filozofija
Škola filozofijePragmatizam
InteresovanjaPragmatizam
Psihologija
Filozofija religije
Epistemologija
Značenje
Uticaji odBlez Paskal, Ralf Valdo Emerson

Vilijam Džejms (engl. William James; Njujork, 11. januar 1842 — Čokorua, 26. avgust 1910) je bio pionir američke filozofije i psihologije, i prvi obrazovni radnik koji je ponudio kurs psihologije u Sjedinjenim Državama.[2] Džejms se smatra vodećim misliocem s kraja devetnaestog veka, jednim od najuticajnijih filozofa Sjedinjenih Država i „ocem američke psihologije“.[3][4][5]

Zajedno sa Čarlsom Sandersom Pirsom, Džejms je osnovao filozofsku školu poznatu kao pragmatizam, a takođe se navodi i kao jedan od osnivača funkcionalne psihologije. Pregled analize opšte psihologije, objavljen 2002. godine, svrstao je Džejmsa kao 14. najeminentnijeg psihologa 20. veka.[6] Istraživanje objavljeno u časopisu Američki Psiholog 1991. godine rangiralo je Džejmsovu reputaciju na drugo mesto,[7] nakon Vilhelma Vundta, koji se smatra osnivačem eksperimentalne psihologije.[8][9] Džejms je takođe razvio filozofsku perspektivu poznatu kao radikalni empirizam. Džejmsov rad uticao je na filozofe i akademike kao što su Emil Dirkem, Vilijam Edvard Bergart, Edmund Huserl, Bertrand Rasel, Ludvig Vitgenštajn, Hilari Patnam, Ričard Rorti i Merilin Robinson.[10]

Džejms je rođen u bogatoj porodici, sin švedborgijskog teologa Henrija Džejmsa starijeg i brat istaknutog romanopisca Henrija Džejmsa i pisca dnevnika Alis Džejms. Džejms se školovao za lekara i predavao anatomiju na Harvardu, ali se nikada nije bavio medicinom. Umesto toga, on se bavio psihologijom, a zatim filozofijom. Džejms je široko pisao o mnogim temama, uključujući epistemologiju, obrazovanje, metafiziku, psihologiju, religiju i mistiku. Među njegovim najuticajnijim knjigama su Principi psihologije, revolucionarni tekst na polju psihologije; Eseji iz radikalnog empirizma, važan tekst u filozofiji; i Varijeteti religioznog iskustva, istraživanje različitih oblika religijskog iskustva, uključujući teorije o lečenju uma.[11]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je kao najstarije od petero dece. Njegov brat Henri postao je jedan od svetskih romanopisaca, a sestra Alis čuvena je po svojim dnevnicima.

Sa 18 godina, studirao je godinu dana umetnost, zatim hemiju, da bi dve godine posle prešao na medicinu i diplomirao 1869. godine.

Godine 1885. postao je profesor filozofije.

Predavao je fiziologiju, anatomiju, filozofiju i psihologiju na univerzitetu Harvard. Osnivač je pragmatizma, po kojem je osnovni kriterijum spoznaje njegova praktična vrednost. Psihički život posmatrao je kao neprekidan tok misli. Izneo je vlastite poglede o pamćenju i osećajima. Jedan je od utemeljitelja američke naučne psihologije. Njegova "Hačela psihologije" smatraju se još uvek najboljim udžbenikom, a osim te knjige najpoznatiji je po svojoj teoriji emocija.

Glavna dela[uredi | uredi izvor]

Kolekcije[uredi | uredi izvor]

Psychology: Briefer Course (rev. and condensed Principles of Psychology), The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy, Talks to Teachers and Students, Essays (nine others)
The Varieties of Religious Experience, Pragmatism, A Pluralistic Universe, The Meaning of Truth, Some Problems of Philosophy, Essays
  • The Writings of William James: A Comprehensive Edition (1978). University of Chicago Press, 912 pp., ISBN 0-226-39188-4
Pragmatism, Essays in Radical Empiricism, and A Pluralistic Universe complete; plus selections from other works
  • In 1975, Harvard University Press began publication of a standard edition of The Works of William James.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Goodman, Russell (20. 10. 2019). „William James”. Ur.: Zalta, Edward N. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Pristupljeno 2. 6. 2019. 
  2. ^ T.L. Brink (2008) Psychology: A Student Friendly Approach. "Unit One: The Definition and History of Psychology". p. 10
  3. ^ „William James: Writings 1878–1899”. The Library of America. 1. 6. 1992. Pristupljeno 21. 9. 2013. 
  4. ^ „William James: Writings 1902–1910”. The Library of America. 1. 2. 1987. Pristupljeno 21. 9. 2013. 
  5. ^ Dr. Megan E. Bradley. „William James”. PSYography. Faculty.frostburg.edu. Arhivirano iz originala 24. 11. 2014. g. Pristupljeno 21. 9. 2013. 
  6. ^ Haggbloom, Steven J.; Warnick, Renee; Warnick, Jason E.; Jones, Vinessa K.; et al. (2002). „The 100 most eminent psychologists of the 20th century”. Review of General Psychology. 6 (2): 139—152. S2CID 145668721. doi:10.1037/1089-2680.6.2.139. 
  7. ^ J. H. Korn, R. Davis, S. F. Davis: "Historians' and chairpersons' judgements of eminence among psychologists". American Psychologist, 1991, Volume 46, pp. 789–792.
  8. ^ "Wilhelm Maximilian Wundt" in Stanford Encyclopedia of Philosophy.
  9. ^ Tom Butler-Bowdon: 50 Psychology Classics. Nicholas Brealey Publishing 2007. Butler-Bowdon, Tom (7. 12. 2010). 50 Psychology Classics: Who We Are, How We Think, What We do: Insight and Inspiration from 50 Key Books. Nicholas Brealey. str. 2. ISBN 978-1857884739. .
  10. ^ „William James”. Stanford Encyclopedia of Philosophy. Center for the Study of Language and Information (CSLI), Stanford University. Pristupljeno 21. 9. 2013. 
  11. ^ James, William (2009). The Varieties of Religious Experience. The Library of America. str. 74—120. ISBN 978-1-59853-062-9. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Vilijam Džejms na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Вилијам_Џејмс&oldid=27557276”