Etno-selo Tiganjica
Etno-selo Tiganjica nalazi se u Srbiji, u selu Stajićevo, u srednjo-banatskom okrugu, na periferiji grada Zrenjanin. Izgrađeno je 1994. godine, i pretstavlja tvorevinu Ljubiše Ostojina u lalinskom stilu (pripada prečanskoj arhitekturi).
Etno selo Tiganjica nalazi se na samom ulazu u rezervat prirode Stari Begej - Carska bara, pripada Stajićevu (selu koje pripada opštini Grad Zrenjanin). Udaljeno je 60 km od Beograda.
Položaj[uredi | uredi izvor]
Etno selo Tiganjica nalazi se na samom ulazu u rezervat prirode Stari Begej - Carska bara, pripada Stajićevu (selu čija je opština Grad Zrenjanin). Nalazi se 60 km od Beograda na prostoru Republike Srbije.
Nedaleko od etno sela Tiganjica nalazi se specijalni rezervat prirode Carska bara, u međurečju Tise i Begeja. Od Zrenjanina udaljen 17 km, putem ka Beogradu. Zamak Kaštel Ečka, nalazi se takođe u blizini, i važi za jedan od najpoznatijih dvoraca u Srbiji građen u engleskom stilu 1816. godine. Takođe u blizini etno sela nalazi se Belo jezero koje je smešteno između dveju reka Begeja i Tise.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Tvorac Ljubiša Ostojin je otvorio svoj prvi restoran, seosku kafanu „Lovac”, nedaleko od rezervata Carska bara u selu Belo Blato, da bi 1993. zakupio znatno veći prostor pored glavnog puta.[1] Restoran Trofej otvoren je 1994. godine u Stajićevu nadomak Zrenjanina.[2] Otvaranje restorana uslovilo je nastanak i razvitak celokupnog etno-sela. Iza celog ugostiteljskog koncepta stoji porodica Ostojin, oca su nasledila braća Darko i Zoran. Ostojin Ljubiša (1950—2007) bio je majstor po zanimanju, nije se bavio ugostiteljstvom, ali je imao jaku želju da osnuje mesto koje će imati doživljaj Banatske kulture.
Sadržaj kompleksa[uredi | uredi izvor]
Replika vetrenjače[uredi | uredi izvor]
Replika vetrenjače nalazi se ispred samog ulaska u etno-selo. Vetrenjača predstavlja repliku Bošnjakove vetrenjače koja se i danas nalazi u selu Melenci koja pripada opštini Grad Zrenjanin.
Bošnjakova vetrenjača ili mlin na vetar podignuta je na periferiji sela, kraj puta za Bašaid, 1899.g. Zidana je u kombinaciji opeke i čerpića u obliku zarubljene kupe na kojoj je kupasti krov od šindre. Kroz pokretni krov, koji se može „virati“ je nekada prolazila masivna osovina sa krilima za hvatanje vetra, koji je ujedno bio i pogon za pokretanje mehanizma. Krila sada nedostaju, a drveni mehanizam je u velikoj meri oštećen. Unutrašnji prostor je podeljen na prizemlje, dva sprata i potkrovlje, a povezan je unutrašnjim stepeništem. U tavanskom prostoru i gornjem spratu nalazila se konstrukcija, dok su na prvom spratu tri para kamena za mlevenje žita. U prizemlju je bilo isto toliko sanduka u koje je olucima dospevalo brašno. Predstavlja redak primer nekada mnogobrojnih objekata ove vrste. Bošnjakova vetrenječa u Melencima pod zaštitom je države, kao kulturno istorijski spomenik.[3]
Banatska kuća[uredi | uredi izvor]
Banatska kuća odnosno Ljubišin etno-muzej predstavlja zaostavštinu Ljubiše Ostojina. Kuća je sagradjena od prirodnih materijala: blata, peska, slame i čerpića. Muzej ima stalnu postavku materijalnih dokaza banatske kulture. Predmete vlasnici sakupljaju godinama (otkupljuju, dobijaju) i to sve u svrhu dokaza o kulturi i istoriji naroda Banatskog podnevlja. Predmeti upotpunjavaju eksterijer i enterijer same kuće čineći je da izgleda što tipičnijom lalačkom kućom. Paorska peć iz 1949. godine jedna je od najvažnijih simbola enterijera koja i dalje zagreva prostoriju, kao i grede i lusteri stari više od sto godina. Predmeti kao što su stare potkovice, registarske tablice Petrovgrada (odnosno Zrenjanina) iz 1568. godine, zidni satovi sa klatnom, slike od kojih se izdvaja „slika Bace” odnosno slika tipičnog banaćanina koji jednom rukom vadi duvan iz unutrašnjeg džepa dok ga okružuje pejzaž ravnice, sedla, točkovi za zapregu, tanjiri, oruđe, tamburice...
Restoran Trofej[uredi | uredi izvor]
Restoran Trofej predstavlja jedan od najbitnijih elemenata kompleksa etno-sela. Bez obzira na sezonalnost koja je izražena u prolećnom i letnjem periodu, restoran neprestano radi čitave godine. Pored gastronomskih specijaliteta banatskog podnevlja, restoran predstavlja socijološki fenomen kad je u pitanju kultura banatske kafane, upotpunjen zvukom tamburaša, originalnim izgledom enterijera i manirima 19. i 20. veka. Fotografije iz kolekcije novinara Politike Đorđa Berara, posebno značajne u restoranu jesu: fotografija Prestolonaslednik princ Franc Ferdinand (s puškom), sa svojim domaćinom Ečanskim grofom Feliksom Harnonskurom posle lova na lisice 1907. godine u Ečki; fotografija „Četr’ konja debela prešla preko Begeja, tera lola ‘aj četir riđe, pa ne mož’ da priđe, šalaj...", to je fotografija koja prikazuje stari Ajfelov most u Zrenjaninu. Činjenice govore da je ovaj most podignut 1904. godine, kada su njegovi izliveni delovi Begejom dopremljeni iz velike željezare u rumunskim Rešicama. Preživeo je ratove i postao simbol Zrenjanina, ali ga je sudbina zadesila 1969. godine. Veliki most je rasklopljen 1969. godine i isečen na komade o čemu je sačuvan i filmski zapis, a jedino što je od njega sačuvano je nekoliko gvozdenih ukrasa s portala mosta, nazvanih fijale, koji se danas nalaze na ulazu u zrenjaninsko brodogadilište „Begej“. Zamenjen je novim pešačkim mostom spajajući centar grada sa Žitnim trgom.
Legendi o ćupriji koja je opevana u čuvenoj pesmi o riđanima koji prelaze Begej, posebno je doprineo i zrenjaninski novinar Đorđe Berar (1932—2010) koji je početkom šezdesetih, fotografskim aparatom slikao lokalnog paora Jocu Nićetina kako tera konje preko mosta.[4]
Dečiji kutak[uredi | uredi izvor]
Dečiji kutak predstavlja ograđeno dečije igralište na samom ulazu u etno-selo. U letnjoj sezoni dečiji kutak upotpunjavaju stolovi i stolice, pored dečijeg kutka na otvorenom, namenjen roditeljima. Pored toga etno-selo Tiganjica domaćin je dečijih manifestacija i radionica kao što su: „Velika dečija Uskršnja radionica“ i „Tiganjica – Vašarica“.
Bekrijarška brvnara[uredi | uredi izvor]
Bekrijarska brvnara predstavlja objekat u komleksu, banatskog stila, namenjen za proizvodnju rakije i njenog služenja, u letnjoj sezoni predstavlja poslastičarnicu sa banatskim tradicionalnim receptima slatkiša. Bekrijarska brvnara ima kapacitet od deset sedećih mesta.
Rekreacija[uredi | uredi izvor]
Etno-selo Tiganjica nudi i rekreativnu aktivnost posetiocima svih uzrasta a naročito najmlađim, i to jesu: rekreativno jahanje konja, iznajmljivanje džipova i kvadova. Vlasnici smatraju da konji predstavljaju životinjski simbol odnosno nezaostavnost u predstavljanju Banata. Ponuda iznajmljivanja kvadova i džipova prati rutu obilaska specijalnog rezervata prirode Carska bara kroz njene pejzaže. Braća Ostojin predstavljaju začetnike rekreativnog turizma u vidu vožnje kvadom u Vojvodini. Posebno se izdvaja oblik turizma Panonski safari, koji spada u ponudu izleta koji vodi kroz etno-selo, Carsku baru, Belo Blato, do ušća Begeja u Tisu i salaša Saračica. Selo Belo Blato kod Zrenjanina je u „Jadransko-jonskoj mreži autentičnih sela” sa sličnim sredinama Italije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Slovenije, Albanije i Grčke. Ovakva sela suočavaju se sa depopulacijom, a opstaju zbog seoskog turizma. Panonski safari ekskurzija kvadom obilazi mesto, koje po legendi predstavlja mesto Gde je Atila Bič Božji sahranjen. Legenda kaže da je sahranjen u reci Tisi, a beloblatski hroničari smatraju da je to upravo na ušću Begeja u Tisu nedaleko od sela. Belo blato odlikuju i pejzaži 900 stabala sibirskog bresta. [5]
Mali zoo vrt[uredi | uredi izvor]
Mali zoo vrt koji predstavlja farmu i stanište domaćih životinja kao sto su: kokoške, petlovi, paunovi, konji, koze, zečevi, guske i jedna ženka emu vrste.
Manifestacije, izložbe i radionice[uredi | uredi izvor]
Međunarodna izložba pasa rase pudle[uredi | uredi izvor]
U organizaciji Kinološkog saveza Srbije i BKD na terenima Etno sela Tiganjica organizovana je međunarodna izložba pasa rase pudle. Izložba održana u maju 2019. godine brojala je 52 psa, uzgajivača iz gotovo svih krajeva Evrope kao i Srbije. Izložbu je sudila međunarodni sudija iz Estonije Inga Šil koja je izrazila zadovoljstvo prikazanim kvalitetom pasa koje su odgajivači ovom prilikom doveli na izložbu.[6]
Međunarodna izložba rotvajlera na Tiganjici[uredi | uredi izvor]
Međunarodna izložba pasa rase rotvajler održana u aprilu 2016. godine brojala je predstavnike osam zemalja sa 121 psom upisanim u katalog. Po brojnosti ove rase pasa učesnika, ovo je jedna od najvećih izložbi u Srbiji ali i u ovom delu Evrope. Koliko je ova manifestacija priznata govori i činjenica da je vrhovni sudija izložbe bio jedan je od najcenjenijih i najtraženijih sudija Evrope i sveta, nemac Edgar Helman koji je poslednji put u Srbiji boravio 2008., dok je delegat Kinološkog Saveza Srbije bio Radiša Stojadinović.[7]
„Velika dečija Uskršnja radionica“[uredi | uredi izvor]
Predstavlja dečiju manifestaciju koja uključuje farbanja uskršnjih jaja, pravljenja čestitki, korpi i ukrasa, čiji je kreator Dunja Ostojin, jedna od unuka tvorca etno-sela Tiganjica.[8]
„Tiganjica – Vašarica“[uredi | uredi izvor]
Predstavlja dečiji vašar, odnosno kreativnu radionicu pravljenja autentičnih predmeta, održava se u zimskom periodu, ideju vašara pokrenula je Dunja Ostojin.[9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Etno – selo Tiganjica: Sve u znaku Banata”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „O nama – Restoran Trofej i Etno Selo Tiganjica” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „Da li ste znali… da je u Vojvodini nekada bilo 280 vetrenjača - Visit Zrenjanin” (na jeziku: srpski). 2023-03-10. Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „Da li ste znali... da je jedan od simbola grada bio i tzv. Ajfelov most - Visit Zrenjanin” (na jeziku: srpski). 2023-05-10. Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „RTS :: Putujemo :: Krenite na „Panonski safari“ u Belo Blato, mesto gde počiva Atila Bič Božji”. www.rts.rs. Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „Na Međunarodnoj izložbi pudli na Tiganjici prikazana 52 psa (VIDEO)” (na jeziku: srpski). 2019-05-13. Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „Peta Međunarodna izložba rotvajlera na Tiganjici (VIDEO)” (na jeziku: srpski). 2016-04-10. Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „Etno selo "Tiganjica" deci priredilo veseo doček Vaskrsa (VIDEO)” (na jeziku: srpski). 2019-04-27. Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „Peta "Tiganjica - Vašarica" - kreativnost i radost dece u prvom planu (VIDEO)” (na jeziku: srpski). 2018-12-14. Pristupljeno 2023-12-18.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mr Košić T. Kristina (2009). Ruralni turizam Vojvodine i održivi razvoj. Novi Sad: Univerzitet u Novom sadu - Prirodno-matematički fakultet, departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo.
- Matić Branislav (2009). Edicija upoznajte Srbiju: Etno sela Srbije. Princip pres.