Natalija Munk
| Natalija Munk | |
|---|---|
 Natalija Munk | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Natalija Neti Munk (rođena Tajtacak) |
| Nadimak | Neti |
| Datum rođenja | 1864. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 8. april 1924. (59/60 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina SHS |
| Vojna karijera | |
| Kasniji rad | Članica upravnog odbora Saveza ratnih dobrovoljaca |
| Odlikovanja | Orden Karađorđeve Zvezde sa mačevima Zlatna i srebrna Medalja kraljice Natalije dva puta Orden Svetog Save Spomenica rata 1885 Spomenica na rat 1912 Spomenica na rat 1913 Spomenica rata za oslobođenje i ujedinjenje (1914—1918) Krst milosrđa |
Natalija Neti Munk, rođena Tajtacak (Beograd, 1864 — Beograd, 8. april 1924) bila je srpska humanitarna radnica dobrovoljna bolničarka. Učestvovala je u Srpsko-bugarskom ratu, oba Balkanska i u Prvom svetskom ratu. Za svoj humanitarni rad u ratu i u miru odlikovana je brojnim priznanjima.[1]
Život Natalije Munk[uredi | uredi izvor]
Natalija Neti Munk, rođena je 1864. godine u Beogradu, u porodici Natana Tajtacaka, siromašnog beogradskog zanatlije. Kao dete je zapamtila Srpsko-turske ratove (1876–1878) i možda je baš to preživljavanje opredelilo njen budući dobrovoljni rad.[1]
Kao dobrovoljna bolničarka prijavila se prvi put sa 20 godina, u vreme Srpsko-bugarskog rata 1885.[1] i kasnije učestvovala u svim ratovima koje je Srbija vodila za nezavisnost, oslobođenje i ujedinjenje.[2]
Po završetku Prvog svetskog rata nastavila je da se bavi humanitarnim radom. Bila je članica Upravnog odbora Jevrejskog ženskog društva, Saveza ratnih dobrovoljaca[3] i srpskog Crvenog krsta.[1] Za svoj humanitarni rad odlikovana je Medaljom Crvenog krsta i Krstom milosrđa.[3]
Bila je udata za Gutmana Munka, krojača koji se u Beograd doselio iz Austrije. Gutman je držao malu krojačku radnju u ulici Vuka Karadžića i kod njega su šili odela viđeniji beogradski trgovci grosisti.[4] Gutman i Natalija Munk imali su sedmoro dece.[1]
Natalija Munk umrla je u Beogradu, 8. aprila 1924. godine. Počev od 1885. godine, pa sve do do svoje smrti bila je jedan od najagilnijih članova srpskoga društva. Zato je njena sahrana bila vrlo svečana. Do večne kuće ispratili su je građani i vojska, mnogobrojne korporacije i dobrovoljci.[2] Povodom njene smrti Beogradskom dnevnom listu „Politika“ osvanula je sledeća objava:[1]
| „ | ...danas (u deset časova) Natalija Munk mirno će leći u toplu grudu one zemlje, koju je ona, ne samo iskreno ljubila, već kojoj se u punoj meri i odužila | ” |
Dobrovoljno angažovanje u ratovima[uredi | uredi izvor]
Natalija Munk prvi put se kao dobrovoljna bolničarka prijavila u vreme Srpsko-bugarskog rata 1885. godine, kada joj je bilo 20 godina.[1]
Srpsko-bugarski rat[uredi | uredi izvor]
Tokom svog prvog angažovanja kao dobrovoljne bolničarke, u vreme Srpsko-bugarskog rata (1885), Natalija Munk u bolnici u Donjem Gradu neguje ranjenike i bolesnike Zahvaljujući samopregornom radu i požrtvovanosti ubrzo je postala glavna nadzornica. Odlikovana je Srebrnom medaljom kraljice Natalije.[2]
Od toga doba ime Natalije Munk nije skidano sa pozornice dobrotvornoga i humanoga rada u svim pravcima društvenog života Kraljevine Srbije. Sva humana društva, Dobrovoljačko udruženje a naročito Srpski crveni krst imali su u njoj jednu saradnicu nenadmašne energije.[2]
Balkanski ratovi[uredi | uredi izvor]
U vreme balkanskih oslobodilačkih ratova, 1912—1913. godine, Natalija Munk nastavlja svoj humanitarni rad. U Četrnaestoj rezervnoj bolnici, kao dobrovoljna bolničarka, negovala je obolele od tifusa i kolere. Tada je i sama dobila trbušni tifus.[3] Čim je malo prezdravila počela je sa prikupljanjem ratnog sanitetskog materijala i nastavila svoj humani posao dobrovoljne bolničarke.[1]
Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Po izbijanju Prvog svetskog rata Natalija Munk ponovo se angažuje kao dobrovoljna bolničarka i već 1914. ponovo se razboljeva, tokom epidemije pegavog tifusa,[3] što je ni ovoga puta nije sprečilo da nastavi sa radom čim je prezdravila. Već naredne godine, u vreme povlačenja srpske vojske, Neti je sama, bez ičije pomoći prikupila nešto materijala i sredstava i organizovala u Kruševcu vojnu bolnicu, gde je pokušala da se zadrži do povratka srpske vojske u zemlju. Međutim, za vreme okupacije, zbog prismotre i anonimnih dojava bila je privođena i zatvarana.[1] Dva puta je optuživana, da bi najzad bila izvedena i predsud pod optužbom da je „prikupljala priloge za snabdevanje srpskih komita”.[3]
Odlikovanja[uredi | uredi izvor]
Za svoj dobrovoljni rad milosrdne sestre bolničarke Natalija Neti Munk je dobila brojna priznanja i odlikovanja. za svoj predani rad odlikovana Zlatnom i Srebrnom medaljom kraljice Natalije, dva puta Ordenom Svetog Save, Spomenicama svih ratova od 1885. do 1918. godine, Medaljom Crvenog krsta i Krstom milosrđa.[1] Dobila je i najveće srpsko vojničko odlikovanje, Karađorđevu zvezdu s mačevima. Zahvaljujući svome radu, Neti je bez prethodne najave bila primana kod starog kralja Petra I Karađorđevića.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z i Savić, Maja (17. 1. 2012). „Srpske dobrovoljne bolničarke — sledbenice Florens Najtingejl”. Projekat Rastko. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ^ a b v g „Munk Neti”. EL MUNDO SEFARAD. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ^ a b v g d „Neimari srpsko-jevrejskog bratstva: Natalija Neti munk”. Kratka istorija jevrejskog naroda. Pristupljeno 13. 9. 2016.[mrtva veza]
- ^ Tajtacak, David. „BEOGRADSKI JEVREJI I NJIHOVA ZANIMANJA (OD KRAJA 19. VEKA DO II SV. RATA)”. makabijada.com/. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ^ Nikitović, Miroslav. „Neti Munk Prva Srpska Dobrovolna Bolnicarka”. PRVI SVETSKI RAT. Originalni tekst objavljen u "Politici", 8. 9. 1991.. Pristupljeno 13. 9. 2016.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Milošević, Mihailo B. (1995). Jevreji za slobodu Srbije : 1912-1918. Beograd: "Filip Višnjić". ISBN 978-86-7363-151-6.
- Jovanović, Nebojša (1992). „Pregled istorije beogradskih Jevreja do sticanja građanske ravnopravnosti”. Zbornik. Beograd: Savez jevrejskih opština Jugoslavije; Jevrejski istorijski muzej. 6. ISSN 0353-0612.
- „NOVI OMANUT 124 5 "Srbi Mojsijeve vjere" u ratovima za otadžbinu Lica iz spomenice” (PDF). NOVI OMANUT: Prilog židovskoj povijesti i kulturi. Godina XXI. br. 4 (124). Zagreb: Kulturno društvo “Miroslav Šalom Freiberger”: 5. 2014. Arhivirano iz originala (PDF) 30. 04. 2018. g. Pristupljeno 13. 9. 2016.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Bojković, Biljana. „Veliki rat iz kulisa - Srbi Mojsijeve vere u Velikom ratu”. Mansarda. Arhivirano iz originala 20. 03. 2017. g. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- Freidenreich, Harriet Freidenreich. „Yugoslavia”. ENCYCLOPEDIA. Jewish Women’s Archive. Pristupljeno 13. 9. 2016.
