Портал:Istorija/Izabrani 5 2010

Srpske kneževine na Balkanu i granice današnje Srbije

Istorija Srba u ranom srednjem veku obuhvata istoriju srpskog naroda tokom ranog srednjovekovnog perioda, počevši od migracije starih Srba iz slovenske prapostojbine (tokom 6. veka) i njihovog doseljavanja na prostore jugoistočne Evrope (prva polovina 7. veka), do dolaska na vlast dinastije Nemanjića u drugoj polovini 12. veka.

Nakon doseljavanja, Srbi su formirali nekoliko međusobno povezanih kneževina (središnja Srbija, Duklja, Travunija, Konavli, Zahumlje, Neretljanska kneževina), koje su obuhvatale prostor od Jadrana do Save, odnosno od Cetine i Vrbasa na zapadu, do Morave na istoku.

Sredinom 9. veka, formira se jako državno središte u tadašnjoj Srbiji pod knezom Vlastimirom, koji je tokom trogodišnjeg rata uspeo da odbije bugarske napade. Početkom osme decenije 9. veka, tokom vladavine njegovih potomaka, Srbi su primili hrišćanstvo. Tokom vladavine bugarskog vladara Simeona I Srbi su se aktivno uključili u vizantijsko-bugarski sukob. Poslednji Vlastimirović, knez Časlav je uz pomoć i podršku Vizantije obnovio i ojačao srpsku državu, tako da je ona mogla da parira tadašnjem Prvom bugarskom carstvu. Posle Časlavljeve smrti, njegova država se raspala, a njene istočne i središnje oblasti potpale su pod vlast Vizantije (oko 971. godine) i Samuilovog carstva (nakon 976. godine).

Novi državni centar stvoren je u prvoj polovini 11. veka u Duklji (Zeti), pod knezom Stefanom Vojislavom koji je u bici kod Bara 1042. godine do nogu potukao Vizantince i izborio nezavisnost svoje države. Njegov sin Mihailo, postao je 1077. godine prvi srpski kralj, dok je pod njegovim unukom Konstantinom Bodinom, ostvarena crkvena autokefalnost stvaranjem Barske nadbiskupije. Posle Bodinove smrti, Zetu su zahvatile unutrašnje borbe oko vlasti, a primat u borbi protiv Vizantije preuzela je Raška, na čelu sa velikim županom Vukanom. Prvu polovinu 12. veka karakterišu pokušaji raških župana da uz pomoć Mađara prošire svoju oblast i steknu nezavisnost od Vizantije. Dolaskom na vlast Stefana Nemanje nakon dinastičkih borbi u Raškoj između 1166. i 1168. godine, počinje nova epoha srpske istorije.

Tokom ovog perioda Srbi su primili hrišćanstvo i počela je da se razvija pismenost među njima, što će dovesti do stvaranja srpskoslovenskog jezika. Iz ovog perioda postoji relativno malo ostataka od istorijskog i kulturnog značaja. Među njima treba pomenuti: Pečat kneza Strojimira (iz druge polovine 9. veka), Temnićki natpis (s kraja 10. i početka 11. veka) i Marijinsko jevanđelje (s početka 11. veka).

…dalje…