Pređi na sadržaj

Sofija Nadžede

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Sofija Nadežde
Sofija Bančila Nadežde,
Lični podaci
Datum rođenja(1856-09-14)14. septembar 1856.
Mesto rođenjaBotošani, Rumunija
Datum smrti11. jun 1946.(1946-06-11) (89 god.)
Mesto smrtiBukurešt, Rumunija
ReligijaPravoslavlje
Zanimanjeprevodilac, novinar, pisac

Sofija Nadežde (rum. Sofia Nădejde, rođ. Bančila; 14. septembar 1856 – 11. jun 1946) je bila rumunski romanopisac, dramaturg, prevodilac i novinar. Njena politička orijentacija bila je marksistička, pošto je bila član socijaldemokratske radničke partije u Rumuniji, ali i pristalica feminizma. Bila je sestra slikara Oktava Bančile i supruga novinara Jona Nadežde.


Život i rad[uredi | uredi izvor]

Rođena u Botošanu, kao ćerka trgovca Vasilea Bančile Georgija i Pluherije-Porfire Nekulče. Osnovnu školu i ženski internat je pohađala u Botošanu, dok je maturu završila u Jašiju. Za supruga Jona (1854 – 1928), udala se 1874. sa kojim je imala šestoro dece. Godine 1876. se nastanjuju u Jašiju, gde Sofija pristupa socijalističkom pokretu i započinje svoju intenzivnu kampanju za društvenu i političku emancipaciju žena. Kao novinar je debitovala sa svojim publikacijama u književnom časopisu, ,Savremenik" ( na rum. „Contemporanul”), koji je osnovan 1881. godine u Jašiju, čiji je bila i urednik. Neke od njenih publikacija su: Rumunska žena ( Femeia română), Novi naučni i književni svet ( Lumea nouă științifică și literară), Albina ( Albina), Universul ( Universul), Istina ( Adevărul), Jutro ( Dimineața), Umetnost( Arta), Ljudska prava( Drepturile omului), Novi rumunski magazin ( Noua revistă română Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. april 2019)). [1][2][3]

Časopis „Istina" čiji je urednik bila Sofija


Od 1884. vodi i časopis ,,Književni događaj" ( na rum. Evenimentul literar) sa sedištem u Jašiju. Iste godine počinje da radi u Bukureštu gde održava brojne konferencije u Klubu Radnika Bukurešta, kao i u ostalim rumunskim gradovima. Godine 1897. je postala predsednica IV Kongresa SDPR ( rum. PSDR). U tom periodu je napisala svoje prve pozorišne predstave, romane i pripovetke. Sofija se tokom svog političkog zalaganja ustalila kao lider feminističkog pokreta u Rumuniji. [4][5]

Njeno prvo objavljeno delo fikcije bila je novela ,,Dve mame" ( na rum. Două mame), koja se pojavila prvo u časopisu, ,Savremenik" ( rum. Contemporanul ) 1884. i 1886. godine. Prva objavljena knjiga bila je zbirka priča iz 1893. koja je nosila naziv ,,Novele" ( rum. Nuvele).

U njen rad uvršćeni su sledeći skečevi, pripovetke i drame:

Iz muka života ( na rum. Din chinurile vieții Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. novembar 2021))

Svaki iz svog reda, 1895.( na rum. Fiecare la rândul său)

Iz sveta u svet – Priče iz naroda, 1909.( na rum. Din lume pentru lume – Povestiri din popor )

Patnje, 1903.( na rum. Patimi)[6]

Ropstvo novca, 1906. ( na rum. Robia banului)

Roditelji i deca, 1907.( na rum. Părinți și copii)

Ljubav na selu, drama,1881. ( na rum. O iubire la țară)

Bez sreće, drama, 1898. ( na rum. Fără noroc)

Đika Voda, gospodar Moldavije, drama[7], 1899. ( na rum. Ghica Vodă, domnul Moldovei)


Prevodila je dela Žila Verna, Henrika Sjenkijeviča, Edmonda De Amicisa, Prospera Merimea, Matilde Serao, Karla Meja, Kamila Flamariona, Leonida Andrejeva, Maksima Gorkog, Andrea Terijeta, Ivana Turgenjeva, Čarlsa Dikensa i Andreja Nekrasova. Glavna tema njenog pisanja bila je opresija žena, a njeni romani su prožeti feminističkim senzibilitetom. U godinama pre Prvog svetskog rata pisala je i članke koji su se bavili sposobnošću žena da funkcionišu u modernom društvu i ekonomiji. [8]

Njena rasprava sa Tituom Majoreskuom oko intelektualnih sposobnosti žena, privukla je veliku pažnju javnosti. Majoresku je tvrdio da je ženski mozak manji od muškog, i stoga su i ženske intelektualne sposobnosti manje, i da odatle potiče volja i sposobnost muškaraca da stvaraju. Sofija Nadežde je osporila Majoreskuovu tezu, potkrepljujući svoja istraživanja dokazima naučnih studija tog vremena.[1][9]

Posle muževljeve smrti 1928. preselila se kod ćerke Amelije, gde je živela od male penzije koju je primala od Društva rumunskih pisaca. Umrla je u kući svoje ćerke u Bukureštu 1946.[10][11]

Značaj u društvu[uredi | uredi izvor]

,,Kontemporanul" 1882. godina; časopis u kom je Sofija Nadežde bila jedan od urednika

1880-ih godina, Nadežde je okupila žene iz različitih grupa i klubova kako bi prikupila sredstva za fond za obrazovanje i zapošljavanje žena u Rumuniji. Počevši od 1886. i pod uticajem marksizma, počela je da se fokusira na društvenu nejednakost, uočavajući status žena kao nusproizvod kapitalizma i privatnog vlasništva. Do sredine 1890-ih, njen marksizam je ustupio mesto demokratskom liberalizmu. Privukle su je ideje poporizma koje je propagirao vođa pokreta Konstantin Stere. Godine 1899, zajedno sa svojim mužem, napustila je socijalistički pokret, ubeđena da on nema osnova da zavlada u agrarnoj Rumuniji i izgubila je interesovanje za politički angažman, preusmerivši se umesto toga na književnost.

Godine 1918. pomogla je u osnivanju organizacije za građansku i političku emancipaciju žena, a 1930-ih, usred uspona totalitarizma u Evropi, zagovarala je demokratiju i građanska prava. [12][13][14][15]






Literatura[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Marcu, George (2013). Personalităţi feminine contemporane din România : dicţionar biografic. Eugen Simion. Bucureşti: Meronia. ISBN 978-973-7839-94-7. OCLC 967962996. 
  2. ^ USA, RCI (2021-03-08). „Meet Our Heroines: Sofia Nădejde”. Mysite (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-11-07. 
  3. ^ „Colectia "Dimineața" - Marele Război”. marelerazboi.ro. Pristupljeno 2021-12-02. 
  4. ^ Samoilă*, Magda-Elena (2019-12-18). „Romanian Women’s Education And Social Activism At The End Of 19th Century”. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences (na jeziku: engleski). Volume 41 - ERD 2017. ISSN 2357-1330. doi:10.15405/epsbs.2018.06.103. 
  5. ^ Sofia Nădejde, carte, feminism, discuții la Muzeul Literaturii - Curaj.TV (na jeziku: srpski), Pristupljeno 2021-11-30 
  6. ^ NĂDEJDE, Sofia (1903). Patimi. Roman, etc. OCLC 563545308. 
  7. ^ „Dictionar politic - Sofia Nadejde”. www.marxists.org. Pristupljeno 2021-11-07. 
  8. ^ Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi (2006). Biographical dictionary of women's movements and feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe : 19th and 20th centuries (1st ed izd.). New York: Central European University Press. ISBN 1-4237-4938-3. OCLC 63197522. 
  9. ^ author., Nădejde, Sofia,. Despre creierul femeii și alți demoni : antologia textelor publicistice. ISBN 978-973-47-3117-6. OCLC 1202295135. 
  10. ^ Cosma, Iulia (2020-04-23). „Passion, Duty, and Fame: Women Translators of Cuore into Romanian (1893-1936)”. Belas Infiéis. 9 (3): 59—72. ISSN 2316-6614. doi:10.26512/belasinfieis.v9.n3.2020.30834. 
  11. ^ Maria Cernat şi Elena Vlădăreanu despre Sofia Nădejde şi feminismul românesc (na jeziku: srpski), Pristupljeno 2021-11-30 
  12. ^ Sasu, Aurel (2006). Dicționarul biografic al literaturii române : DBLR. Pitești: Paralela 45. ISBN 978-973-697-758-9. OCLC 166327908. 
  13. ^ Mary Fleming Zirin, Association for Women in Slavic Studies (2007). Women & gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia : a comprehensive bibliography. Armonk, N.Y.: M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-2444-4. OCLC 430927548. 
  14. ^ Dragomir, Otilia; Miroiu, Mihaela (2002). Lexicon feminist. Polirom. ISBN 973-683-981-8. OCLC 758038021. 
  15. ^ Miroiu, Mihaela (1995). Gandul umbrei : abordari feministe în filozofia contemporana. Editura Alternative. ISBN 973-96996-0-X. OCLC 263617922. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Софија_Наджеде&oldid=27824217”