Soja Jovanović
Soja Jovanović | |
|---|---|
 | |
| Puno ime | Sofija Jovanović |
| Datum rođenja | 1. februar 1922. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 22. april 2002. (80 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, SR Jugoslavija |
Sofija Soja Jovanović (Beograd, 1. februar 1922 — Beograd, 22. april 2002) bila je prva srpska pozorišna i filmska režiserka.[1]
Rođena je 1. februara 1922. godine u Beogradu. Otac joj je bio po profesiji hemičar, a majka diplomirani filozof. Uticaj na njen život su imali deda po ocu, čuveni dvorski fotograf Milan Jovanović i njegov rođeni brat, slikar Paja Jovanović. Milanov sin je bio Dušan Jovanović Đukin, poznati srpski vajar, a njegova supruga glumica Nevenka Urbanova.[2]
Soja je osnovnu i srednju školu pohađala na francuskom jeziku, a išla je i na časove klavira i baleta kod Mage Magazinović. Kad je došlo vreme za studije upisala se na dramski odsek Muzičke akademije, gde je od 1941. godine studirala glumu. Tri godine kasnije sa još nekoliko kolega i nastavnika osnovala je Akademsko pozorište, prvi studentski teatar u zemlji.[3]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Najpoznatija je po tome što je režirala prvi jugoslovenski dugometražni film u boji Pop Ćira i pop Spira,[4] po romanu Stevana Sremca, a njena režija Sumnjivog lica u Akademskom pozorištu 1947. bila je prvi pokušaj modernog tumačenja Nušića. Zaslužna je za procvat Beogradskog dramskog pozorišta od 1951. Njene glavne pozorišne režije su: Labiš Florentinski šešir, Breht Dobri čovek iz Sečuana, Anuj Bal lopova, Friš Andora, Miler Pripovest o dva ponedeljka i Mir-Jam 'Ranjeni orao. Režirala je i prvi jugoslovenski dugometražni film u boji Pop Ćira i pop Spira, Diližansa snova, Put oko sveta, Dr, Sumnjivo lice. Orlovi rano lete, Običan čovek.[5]
Njeno prvo delo, Nušićeva komedija Sumnjivo lice je u komunističko vreme ocenjeno kao predstava koja širi opasnu, zapadnjački orjentisanu poruku i zbog ovog komada su bili ubrzo rasformirani.
Za grupu je urgirao Dobrica Ćosić, koji je u to vreme bio agitprop, odnosno član Agitacije-propaganda, organa za propagandne aktivnosti koje su postojale u komunističkim partijama. Zahvaljujući njemu Akademsko pozorište je 1950. godine postalo Beogradsko dramsko pozorište.
Tokom karijere koja je trajala pola veka postavila je ukupno 50 predstava, kao i 23 igrana filma i serija.
Soja Jovanović je preminula u Beogradu 22. aprila 2002. godine, a 2014. godine grad postavlja spomen-ploču najvećoj srpskoj režiserki na uglu Njegoševe i ulice Maksima Gorkog.
Za svoja ostvarenja dobila je najveća priznanja među kojima su Zlatna arena u Puli (1975.), Specijalna diploma Kinoteke za izuzetan doprinos razvoju filmske umetnosti, nagrada Bojan Stupica i mnoge druge.[6]
U Muzeju pozorišne umetnosti Srbije u Beogradu priređena je izložba posvećena Soji Jovanović januara 2023. godine i umetnički skup 27. februara 2023.[7][8]
Filmovi[uredi | uredi izvor]
| God. | Naziv | Žanr | Nagrada |
|---|---|---|---|
| 1954. | Sumnjivo lice[5] | ||
| 1957. | Pop Ćira i pop Spira[5] | ||
| 1960. | Diližansa snova | ||
| 1962. | Dr[5] | ||
| 1964. | Put oko sveta | ||
| 1966. | Orlovi rano lete[9] | ||
| 1968. | Pusti snovi | ||
| 1969. | Silom otac |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Između Nušića i Diznija: Sofija Soja Jovanović | Beograđani”. 011info - najbolji vodič kroz Beograd (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-01-28.
- ^ „Prva žena režiser u Srbiji Soja Jovanović |” (na jeziku: srpski). 2020-08-18. Arhivirano iz originala 02. 02. 2021. g. Pristupljeno 2021-01-28.
- ^ „011.info”.
- ^ „Ona”.
- ^ a b v g „Soja Jovanović - Filmografija”. mojtv.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-01-28.
- ^ „Velikan srpske režije”.
- ^ S., V. V. (19. 1. 2023). „IZLOŽBA O SOJI JOVANOVIĆ: U Muzeju pozorišne umetnosti Srbije sećanje na veliku rediteljku”. Večernje novosti. Pristupljeno 20. 1. 2023.
- ^ Golubović Trebješanin, Borka (25. 2. 2023). „Veče posvećeno Soji Jovanović”. Politika. Pristupljeno 25. 2. 2023.
- ^ „Soja Jovanović - Filmografija”. mojtv.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-01-28.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Soja Jovanović na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Soja Jovanović na sajtu PORT.rs
- Soja Jovanović (www.filmovi.com)
- Intervju za „Glas javnosti“ (29. decembar 1999.)
- Soja Jovanović - 90 godina od rođenja („Politika“)
- Soja - kraljica jugoslovenske režije („Večernje novosti“, 19. avgust 2015)
- „Znamenite ličnosti koje NEMAJU ULICU U BEOGRADU! Zvuči ludo, ali među njima je i JEDAN SRPSKI KRALJ”. DNEVNO.rs. Pristupljeno 20. 2. 2017.
- VEK OD ROĐENjA PRVE SRPSKE REDITELjKE: Izložba "Soja Jovanović - snovi u boji" u Jugoslovenskoj kinoteci („Večernje novosti”, 21. februar 2022)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
