Dimitrije Stojković
| Dimitrije Z. Stojković | |
|---|---|
 Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan |
| Datum rođenja | 1882. |
| Mesto rođenja | Vranje, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 1954. (71/72 god.) |
| Mesto smrti | Vranje, FNR Jugoslavija |
Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan (Vranje, 1882 — Vranje, 1954) je bio trgovac, jedan od osnivača Četničkog pokreta u Vranju 1903, obaveštajac u pokretu u vreme Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, prvi predsednik podružnice Udruženja oficira i ratnika, jedan od tri rezervna potpukovnika srpske vojske iz Vranja, u dva mandata predsednik Vranjske opštine a u trećem načelnik Pčinjskog sreza.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Po sećanju njegovih rođaka, Dimitrije je stanovao u donjem delu grada, kuća mu se graničila sa rodnom kućom Bore Stankovića običaj je bio da ujutru pandur dođe po njega da zajedno prošetaju čaršijom. I to ne samo centrom već i sporednim ulicama. Kažu da je Mita Atan posebno gledo da li je ispred radnji pometeno i počišćeno. Ukoliko nije, posao pandura je bio da zapiše gazdu dućana i da mu naplati kaznu. Tako su sve zelene površine i trotoari u čaršiji bili uredni i čisti. U slobodno vreme voleo je da igra karte i igru Darde koja je bila popularna u to vreme.
Imao je ženu i dvoje dece, kasnije je dobio i trojicu unuka.
Dimitrije Z. Stojković je održavao trgovačke veze sa Solunom, Bitoljem, Skopljem što znači da je često putovao.[1]
Balkanski ratovi[uredi | uredi izvor]
Mita Atan je 1912. g. pošao u Balkanski rat kao rezervni oficir. Bio je u Kumanovu kao oficir Prvog pešadijskog puka - prvog poziva, a zatim učestvuje u Bitoljskoj borbi. Zadnju borbu u Prvom balkanskom ratu dobili su pripadnici Prvog pešadijskog vranjskog puka kod reke Škumbe u Albaniji. Dakle, prvi Balkanski rat su započeli i završili Albanci. Vojnici Prvog pešadijskog vranjskog puka prvog i drugog poziva prvi su ušli u Bujanovac, Preševo, Skoplje, Bitolj, Prištinu, Elbasan, dakle kao prethodnica srpske vojske. U svim tim borbama, učestvovao je kao oficir i Mita Atan.[1]
Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Prvi svetski rat Mita Atan je počeo kao rezervni potpukovnik da bi tokom rata dobio velike činove.
Zanimljiv je način kako su se unapređenja, odnosno činovi tada dobijali: Komandant postroji puk i glasno kaže "Gospodo, taj i taj je predložen za unapređenje, medalju ili orden. Ako smatrate da zaslužuje - iskoračite korak napred" ako puk ne iskorači - nema unapređenja. To samo pokazuje koliko su vojnici verovali svojim oficirima ali i obrnuto.
U Cerskoj bici i Kolubarskoj bici Mita Atan je bio oficir.
Godine 1916. na položaju "Okrugla čuka" na Solunskom frontu, Mita Atan je ranjen u grudi. U tom trenutku bio je pripadnik 16. niškog puka "Car Nikolaj drugi". Nakon oporavka vraća se u svoju jedinicu i u Vranje.[1]
Četnička spomenica - darovnica[uredi | uredi izvor]
Mnogi pripadnici četničkog pokreta dobitnici su četničke spomenice - darovnice. Među njima je i Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan. Ova spomenica je karakteristična po tome što se u centralnom delu nalazi slika kralja Petra kao borca u srpsom ustanku u Hercegovini, centralno mesto zauzima lovorov list sa ukrštenom kamom i revolverom. Na tom znaku su se zaklinjali srpski četnici. Tu je i mrtvačka glava o kojoj postoje različita tumačenja.[1]
Ordenje[uredi | uredi izvor]
Dimitrije Z. Stojkoivć - Mita Atan je imao 8 odlikovanja - ordena: 2 ordena Obilića, 2 medalje francuske legije časti i možda engleski krst - medalju. Postoji podatak da je imao 4 naša i 4 strana odlikovanja za hrabrost.
Ordenje Mite Atana nije *preživelo" krizu 90-ih godina prošlog veka i inflaciju.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Društvena istorija Vranja : Vranje : Istorijski arhiv "31. januar" : Simonović, Rista M.
