Ledena kapa
Ledena kapa (engl. ice cap), takođe poznata i kao platoski glečer ili visoravanski glečer (nem. Plateaugletscher), ledena je masa koja prekriva manje od 50.000 km2 površine zemljišta (uglavnom visijskog). Za veće ledene mase koje prekrivaju preko 50.000 km2 koristi se termin ledeni štit/ploča.[1][2][3]
Ledene kape nisu ograničene topografskim odlikama (npr. da moraju ležati na vrhovima planina). Za razliku od ovoga, ledene mase približne veličine koje jesu ograničene topografskim odlikama zovu se ledena polja. Kupola ledene kape je uglavnom smeštena u centralnoj tački masiva. Led teče od te najviše tačke (ledodelnica) prema perifernim delovima ledene kape.[1][3]
Ledene kape imaju značajne efekte na geomorfologiju područja koje zauzimaju. Rubovi, žlebovi i druge glacijalne erozijske odlike postaju vidljive nakon povlačenja glečera. Mnoga jezera, kao što su Velika jezera u Severnoj Americi — ali i brojne doline — formirani su delovanjem glečera tokom stotina hiljada godina.
Na Zemlji ukupno ima oko 30 miliona km3 ledene mase. Prosečna temperatura ledene mase kreće se između −20°C i −30°C. Jezgro ledene kape ima konstantnu temperaturu koja može da bude od −15°C do −20°C.
Regioni visokih geografskih širina prekriveni ledom, ne nužno ledenim kapama (pošto prelaze maksimalnu površinu određenu definicijom iznad), nazivaju se polarne ledene kape; upotreba ovog termina je veoma česta u mas-medijima,[4] a koristi se i u naučnim krugovima.[5] Vatnajekidl je primer ledene kape na Islandu.[6]
Zbog svog položaja (većinom blizu polova), širine odnosno velike površine koju zauzimaju, te albeda — ledene kape igraju značajnu ulogu u stabilizaciji klime na Zemlji.
Primeri[uredi | uredi izvor]
- Stikin (Aljaska i Kanada) — 21.876 km2
- Agasi (Elsmir, Kanada) — 21.000 km2
- Severnoostrvska (Nova Zemlja, Rusija) — 19.800 km2
- Južnopatagonijska (Patagonija, Čile i Argentina) — 16.800 km2
- Austfona (Severna istočna zemlja / Špicbergen, Norveška) — 8.120 km2
- Vatnajekidl (Island) — 8.100 km2
- Peni (Bafininsel, Kanada) — 6.000 km2
- Severnopatagonijska (Patagonija, Čile i Argentina) — 4.200 km2
- Hans Tauzen (Piri, severni Grenland) — 4.000—4.200 km2
- Langjekidl (Island) — 953 km2
- Hofsjekidl (Island) — 925 km2
- Mirdalsjekidl (Island) — 596 km2
- Kuk (Kergelen / Francuske južne zemlje, južni Indijski okean) — 403 km2
- Kolumbija (Stenjak, Kanada) — 325 km2
Takozvana Arktička ledena kapa nije ledena kapa u ovom smislu, nego više ledena gromada Arktičkog okeana.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Severnoostrvska ledena kapa -
-
Vatnajekidl (Nasin satelitski snimak) -
Piri sa ledenom kapom Hans Tauzen -
Ledena kapa Peni na Bafininselu -
Južnopatagonijsko ledeno polje (ISS) -
Severnopatagonijsko ledeno polje -
-
Ledena kapa Stikin -
-
Langjekidl na Islandu -
Hofsjekidl na Islandu -
Mirdalsjekidl na Islandu
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Benn, Douglas; Evans, David (1998). Glaciers and Glaciation. London: Arnold. ISBN 0-340-58431-9.
- ^ Bennett, Matthew; Glasser, Neil (1996). Glacial Geology: Ice Sheets and Landforms. Chichester, England: John Wiley and Sons Ltd. ISBN 0-471-96345-3.
- ^ a b Greve, R.; Blatter, H. (2009). Dynamics of Ice Sheets and Glaciers. Springer. ISBN 978-3-642-03414-5. doi:10.1007/978-3-642-03415-2.
- ^ „TIME Magazine Online: Arctic Ice Explorers”. CNN. 11. 3. 2009. Pristupljeno 22. 10. 2016.
- ^ The National Snow and Ice Data Center Glossary. nsidc.org. Pristupljeno 22. 10. 2016.
- ^ Flowers, Gwenn E.; Marshall, Shawn J.; Bjŏrnsson, Helgi; Clarke, Garry K. C. (2005). „Sensitivity of Vatnajŏkull ice cap hydrology and dynamics to climate warming over the next 2 centuries” (PDF). Journal of Geophysical Research. 110: F02011. Bibcode:2005JGRF..11002011F. doi:10.1029/2004JF000200. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 9. 2007. g. Pristupljeno 22. 10. 2016.
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
