Manastir Jazak
| Manastir Jazak | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | SPC |
| Osnivanje | 15. vek |
| Osnivač | Jovan Branković |
| Upravnik | igumanija Paraskeva Drapšin |
| Mesto | Jazak |
| Država |  Srbija |
Manastir Jazak je ženski manastir pripada Eparhiji sremskoj Srpske pravoslavne crkve koji se nalazi na Fruškoj gori. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Starešina manastira je igumanija Paraskeva (Drapšin), sa sestrinstvom na selu od 1990. godine.[1]
Prošlost manastira[uredi | uredi izvor]
Osnovan je 1736. godine[2] na ravnom završetku male kotline, između dva proplanka, na južnoj padini Fruške gore, na potezu poznatom pod imenom Gradac. Manastirski kompleks se sastoji od crkve sa zvonikom, okruženoj sa tri strane konacima, dok je sa četvrte strane zid i zasvođeni ulaz u manastirsku portu. U sredini porte je manastirska crkva sa trospratne zvonikom.[3]
Neposredno uz manastir, na putu prema selu Jazak, nalazi se manastirski prnjavor, a na udaljenosti oko dva kilometra, severno od manastira, nalaze se ostaci manastira Stari Jazak, koji je prema predanju, osnovao je sv. Despot Jovan Branković, mlađi sin sv. Stefana Slepog i sv. Majke Angeline. Bio je posvećen Vavedenju Presvete Bogorodice (21. novembar/ 4. decembar).[4] Prvi pisani podatak potiče iz 1522. godine. Pominje se u rukopisnom Triodu koji je prepisivao jazački monah Lavrentije.[4]
S obzirom da iz 17. veka nisu sačuvana svedočanstva o manastiru, pretpostavlja da je zapusteo sve do Velike seobe Srba 1690. godine. Tako su 1705. prenete mošti cara Uroša iz Nerodimlja, zbog čega je manastir uživao veliki ugled. U vreme mitropolita Vićentija Jovanovića 1736. godine, doneta je odluka o izgradnji nove Crkve Sv. Trojice u baroknom stilu, koju je juna 1758. osveštao mitropolit Pavle Nenadović i u nju je prenet inventar starog manastira.
Stari Jazik je zatim pretvoren u ženski manastir, koji je uredbom Marije Terezije 1773 o redukciji manastira raseljen i brzo zatim pretvoren u ruševine[4], koje i danas stoje na istom mestu[3]. U novoj crkvi od 1759 do 1769 rađen je ikonostas sa 58 ikona,[3] delo Dimitrija Bačevića[2] i njegovih pomoćnika Teodora Kračuna i Dimitrija Popovića. Pošto je unutrašnjost crkve dugo stajala samo okrečena, 1899. godine slikar Pavle Čortanović (1830-1903)[5] je uradio uljane zidne slike s pojedinim likovima iz nacionalnog i opšte hrišćanskog svetiteljskog panteona.[4]
U agrarnoj reformi nakon Prvog svetskog rata, manastir je ostao bez 250 jutara zemlje, koja je vraćena 1928, zapuštena. Vođenje brige o manastirskom imanju je sa uspehom preuzela gca Temira Popović, po ugovoru sa nastojateljem Valerijanom Pribićevićem.[6]
Najveći i najdetaljniji radovi na manastirskom kompleksu urađeni su u periodu od 1926—1930. godine.[3]
Tokom Drugog svetskog rata manastir je pretrpeo veliku štetu. Tadašnji direktor zagrebačkog Muzeja za umetnost i obrt, Vladimir Tkalčić tada je odneo 79 predmeta. Partizani su ga zapalili u leto 1942, kada je izgoreo deo zgrade, Nemci uzimali građu od ostataka, a službenik NDH Anton Bauer odneo ostatak vrednih predmeta iz manastira. Posle rata manastir je obnovljen.[4] Prilikom poslednje obnove, u zapadnom krilu konaka smeštene su biblioteka, svečana trpezarija i riznica.[4]
Ženski manastir Jazak i danas je aktivan.[3]
Starešine manastira[uredi | uredi izvor]
| Portret | Ime i prezime | Vreme službe |
|---|---|---|
| igumanija Hristina (Golupska) | 1954—1964 | |
| igumanija Angelina (Drapšin) | 1964—1990 | |
| igumanija Paraskeva (Drapšin) | 1990— |
Galerija[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Monašenje u manastiru Jazak – Radio Srpski Sion” (na jeziku: srpski). 2016-10-28. Pristupljeno 2023-10-30.
- ^ a b Grlica, Mirko, ur. (2010). Koliko se poznajemo: iz istorije nacionalnih zajednica u Vojvodini. Novi Sad: Izvršno veće APV. str. 5.
- ^ a b v g d Manastiri: Jazak Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. avgust 2009), Pristupljeno 13. 2. 2013.
- ^ a b v g d đ PSD „Železničar“: Manastir Jazak Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. mart 2014), Pristupljeno 13. 2. 2013.
- ^ 19th Century Serbia as Seen through the Eyes of Its Contemporary Artists: Meet the Artists, Pristupljeno 13. 2. 2013. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. april 2014)(jezik: engleski)
- ^ "Politika", 21. jul 1940
