Neonacizam

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Neki od simbola neonacista: Zastava neonacista sa keltskim krstom, zastava nacističke partije, Borbena zastava Konfederacije i zastava Esesovaca.

Neonacizam je politička ideologija i pokreti koji reafirmišu ideje i praksu Nacionalsocijalističke partije nemačkog Trećeg rajha u novim okolnostima, identifikujući je sa idejama lokalnog nacionalizma. U Nemačkoj i drugim zemljama, iskazivanje ove ideologije je zabranjeno. Veliki deo svojih aktivnosti neonacisti obavljaju kroz neformalne i tajne grupe.[1]

Političke grupe koje pokušavaju da ožive taj pokret se zajednički nazivaju neonacističke ili neofašističke grupe. Ideali ovih grupa variraju, ali skoro sve imaju neke zajedničke tačke: veličanje Hitlera i nacista, umanjivanje ili potpuno negiranje Holokausta, borba protiv multikulturalizma, nacionalizam, netolerancija prema određenim grupama (Jevrejima, muslimanima, ne-belcima, homoseksualcima).

Neke od tih partija su Nacionalni front (Francuska), Britanska nacionalna partija (Ujedinjeno Kraljevstvo), Slobodarska partija Austrije (Austrija), Zlatna zora (Grčka), Svoboda (Ukrajina) i mnoge druge.

Definicija[uredi | uredi izvor]

Termin neonacizam opisuje sve militantne, društvene ili političke pokrete posle Drugog svetskog rata koji nastoje da ožive ideologiju nacizma u celini ili delimično.[2]

Termin 'neonacizam' se takođe može odnositi na ideologiju ovih pokreta, koji mogu pozajmiti elemente iz nacističke doktrine, uključujući ultranacionalizam, antikomunizam, rasizam, sposobanizam, ksenofobiju, homofobiju, antisemitizam, sve do pokretanja Četvrtog Rajha. Poricanje holokausta je uobičajena karakteristika, kao i ugrađivanje nacističkih simbola i divljenje Adolfu Hitleru.

Neonacizam se smatra posebnim oblikom krajnje desničarske politike i desnog ekstremizma.

Hiperborejska rasna doktrina[uredi | uredi izvor]

Za više informacija pogledajte: Ezoterični nacizam

Neonacistički pisci su postavili duhovnu, ezoteričnu doktrinu rase, koja ide dalje od materijalističkog naučnog rasizma inspirisanog prvenstveno Darvinom, popularnog uglavnom u anglosferi tokom 20. veka. Uticajne ličnosti u razvoju neonacističkog rasizma, kao što su Migel Serano i Julijus Evola, tvrde da su hiperborejski preci Arijaca bili u dalekoj prošlosti, daleko viša bića od njihovog sadašnjeg stanja, koja su patila od „involucije“ zbog mešanja sa „telurskim“ narodima; navodne tvorevine Demijurga.[3] U okviru ove teorije, da bi se „Arijevci“ vratili u zlatno doba daleke prošlosti, treba da probude sećanje na krv. Često se tvrdi da su Hiperborejci bili vanzemaljski. Ove teorije crpe uticaj iz gnosticizma i tantrizma, nadovezujući se na rad Ahnenerbea. U okviru ove rasističke teorije, Jevreji se smatraju antitezom plemenitosti, čistote i lepote.

Ekologija i zaštita životne sredine[uredi | uredi izvor]

Neonacizam se generalno povezuje sa varijacijom zaštite životne sredine u krvi i tlu, koja ima zajedničke teme sa dubokom ekologijom, organskim pokretom i protekcionizmom životinja. Ovu tendenciju, koja se ponekad naziva i „ekofašizam“, u originalnom nemačkom nacizmu je predstavljao Ričard Valter Dare, koji je bio Rajhsministar hrane od 1933. do 1942. godine.[4]

Analogni evropski pokreti[uredi | uredi izvor]

Simbol neonacista u Srbiji, stilizovani grb koji je korišćen na novcu Vlade narodnog spasa.

Izvan Nemačke, u drugim zemljama koje su bile uključene u sile Osovine i imale svoje domaće ultranacionalističke pokrete, koji su ponekad sarađivali sa Trećim rajhom, ali tehnički nisu bili nacionalsocijalisti nemačkog stila, revivalistički i nostalgični pokreti su se pojavili u postratni period koji, kao što je to učinio neonacizam u Nemačkoj, nastoji da rehabilituje svoje različite labavo povezane ideologije. Ovi pokreti uključuju neofašiste i postfašiste u Italiji; Višijevci, petinisti i „nacionalni Evropljani“ u Francuskoj; simpatizeri ustaša u Hrvatskoj; neočetnici u Srbiji; preporoditelji Gvozdene garde u Rumuniji; Ugaristi i hortisti u Mađarskoj i drugi.[5]

Srbija[uredi | uredi izvor]

Primer neonacizma u Srbiji je grupa Nacionalni stroj. 2006. godine podignute su optužnice protiv 18 vodećih članova.[6][7][8] Druga organizacija je Obraz koji je 12. juna 2012. zabranjen od strane Ustavnog suda Srbije.[9] Pored političkih partija, u Srbiji postoji nekoliko militantnih neonacističkih organizacija, poput Krv i čast Srbija i Kombat 18.[10] Više desetina pristalica neonacističke grupe „Zentropa Srbija” okupilo se 4. februara 2023. godine u centru Beograda povodom godišnjice smrti Milana Nedića, predsednika kvislinške Vlade za vreme nacističke okupacije Srbije u Drugom svetskom ratu.[11][12][13]

Bosna i Hercegovina[uredi | uredi izvor]

Neonacistička bela nacionalistička organizacija Bosanski pokret nacionalnog ponosa osnovana je u Bosni i Hercegovini u julu 2009. godine. Njen model je 13. SS brdska divizija Handžar (1. hrvatska), koju su činili bošnjački dobrovoljci.[14] Za svoje glavne neprijatelje proglašavala je „Jevreje, Rome, srpske četnike, hrvatske separatiste, Josipa Broza Tita, komuniste, homoseksualce i crnce“.[15] Njegova ideologija je mešavina bosanskog nacionalizma, nacionalsocijalizma i belog nacionalizma. "Ideologije koje nisu dobrodošle u Bosni su: cionizam, islamizam, komunizam, kapitalizam. Jedina ideologija dobra za nas je bosanski nacionalizam jer osigurava nacionalni prosperitet i socijalnu pravdu..."[16] Grupu predvodi osoba sa nadimkom Zaubercvajg, po komandantu 13. SS Handžara. Najjače područje delovanja grupe je na području Tuzle.

Hrvatska[uredi | uredi izvor]

Za više informacija pogledajte: Politika krajnje desnice u Hrvatskoj
Ustaški grafiti.
Dečak u majici sa grbom Crne legije na Tompsonovom koncertu.

Neonacisti u Hrvatskoj svoju ideologiju zasnivaju na pisanju Ante Pavelića i ustaša, fašističkog antijugoslovenskog separatističkog pokreta.[17] Ustaški režim je izvršio genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima. Na kraju Drugog svetskog rata, mnogi ustaški pripadnici pobegli su na Zapad, gde su našli utočište i nastavili svoje političke i terorističke aktivnosti (koje su tolerisane zbog hladnoratovskih neprijateljstava).[18][19]

Zagrebački Trg žrtava fašizma je 1999. godine preimenovan u Trg hrvatskih plemića, što je izazvalo široke kritike odnosa Hrvatske prema holokaustu. Godine 2000. Gradsko veće Zagreba ponovo je preimenovalo trg u Trg žrtava fašizma. Mnoge ulice u Hrvatskoj preimenovane su po

istaknutom ustaškom liku Milu Budaku, što je izazvalo negodovanje srpske manjine. Od 2002. godine dolazi do preokreta ovog razvoja, a ulice sa imenom Mile Budak ili drugih osoba povezanih sa ustaštvom su malobrojne ili ih nema. U Slunju je postavljena ploča sa natpisom "Hrvatski vitez Jure Francetić" u čast Francetića, ozloglašenog ustaškog vođe Crne legije. Ploča je tu ostala četiri godine, sve dok je vlasti nisu uklonile.[20]

Hrvatski krivični zakon je 2003. godine izmenjen odredbama koje zabranjuju javno isticanje nacističkih simbola, propagiranje nacističke ideologije, istorijski revizionizam i negiranje holokausta, ali su izmene poništene 2004. jer nisu donete u skladu sa ustavom propisanom procedurom.[21] Ipak, od 2006. godine hrvatski krivični zakon izričito zabranjuje svaku vrstu zločina iz mržnje na osnovu rase, boje kože, pola, seksualne orijentacije, vere ili nacionalnog porekla.[22]

U Hrvatskoj je bilo slučajeva govora mržnje, kao što je upotreba sintagme Srbe na vrbe! („[Obesiti] Srbe na vrbe!“). Pravoslavna crkva je 2004. godine sprejom ispisana proustaškim grafitima.[23][24] Tokom nekih protesta u Hrvatskoj, pristalice Ante Gotovine i drugih osumnjičenih ratnih zločinaca u to vreme (svi oslobođeni optužbi 2012. godine) nosili su nacionalističke simbole i slike Pavelića.[25] Dana 17. maja 2007. godine, koncertu u Zagrebu Tompsona, popularnog hrvatskog pevača, prisustvovalo je 60.000 ljudi, od kojih su neki bili u ustaškim uniformama. Neki su ustaški pozdravljali i uzvikivali ustašku parolu „Za dom spremni“. Ovaj događaj je podstakao Centar Simon Vizental da javno uputi protest hrvatskom predsedniku.[26][27] Na komemoraciji u Blajburgu koja se svake godine održava u Austriji zabeleženi su slučajevi izlaganja ustaških memorabilija.[28]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Ovaj članak ili njegov deo izvorno je preuzet iz Rečnika socijalnog rada Ivana Vidanovića uz odobrenje autora.
  2. ^ McGowan, Lee (2002). The Radical Right in Germany: 1870 to the Present (na jeziku: engleski). Longman. ISBN 978-0-582-29193-5. 
  3. ^ „New Book, Black Sun, Looks at Fringes of National Socialism”. Southern Poverty Law Center (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  4. ^ „Ecofascism / Fascist Ideology: The Green Wing of the Nazi Party and its Historical Antecedents by Peter Staudenmaier”. www.spunk.org. Pristupljeno 2023-04-30. 
  5. ^ Löwy, Michael; Lowy, Michael (1998). Fatherland Or Mother Earth?: Essays on the National Question (na jeziku: engleski). Pluto Press. ISBN 978-0-7453-1343-6. 
  6. ^ „Embassy: Neo-Nazi leader received Italian visa”. B92.net (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  7. ^ „Serbian police arrest neo-Nazis” (na jeziku: engleski). 2007-10-08. Pristupljeno 2023-04-30. 
  8. ^ „BBCSerbian.com | News | "Nacionalni stroj" pred sudom”. www.bbc.com. Pristupljeno 2023-04-30. 
  9. ^ „B92 - Info - Constitutional Court bans right-wing organization”. web.archive.org. 2014-01-06. Arhivirano iz originala 06. 01. 2014. g. Pristupljeno 2023-04-30. 
  10. ^ Cvijić, Vuk Z. „Neonacisti formiraju borbene odrede”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  11. ^ Martinović, Iva (2023-02-04). „U Srbiji bez odgovora na pozive za zabranom veličanja Milana Nedića”. Radio Slobodna Evropa (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  12. ^ „Ko su desničari i neonacisti koji stoje iza plakata i kampanje protiv predavača FPN? - Politika - Dnevni list Danas” (na jeziku: srpski). 2023-03-16. Pristupljeno 2023-04-30. 
  13. ^ „Neonacisti slavili Nedića u centru Beograda”. www.021.rs (na jeziku: srpski). 2023-02-04. Pristupljeno 2023-04-30. 
  14. ^ Lepre, George (1997). Himmler's Bosnian Division: The Waffen-SS Handschar Division, 1943-1945 (na jeziku: engleski). Schiffer Military History. ISBN 978-0-7643-0134-6. 
  15. ^ Arnautović, Marija (2010-02-12). „Osnovan Bosanski pokret nacionalnog ponosa”. Radio Slobodna Evropa (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  16. ^ „Muslim Bosnian Neo-Nazi Group: Most Of the World's Problems Result From a Plot Aimed at "Letting the 'Chosen People' Control... the World"”. MEMRI (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  17. ^ Jonassohn, Kurt and Karin Solveig Björnson, Genocide and Gross Human Rights Violations (Transaction Publishers 1998), p. 279
  18. ^ „Jasenovac - Donja Gradina: Industry of Death 1941-45.”. web.archive.org. 2007-10-06. Arhivirano iz originala 06. 10. 2007. g. Pristupljeno 2023-04-30. 
  19. ^ „Taylor & Francis Online” (na jeziku: engleski). doi:10.1080/713677614#.vxci4oj7suk. 
  20. ^ „Nacional, Monument to Francetic in Slunj, 6/15/00”. web.archive.org. 2013-09-27. Arhivirano iz originala 27. 09. 2013. g. Pristupljeno 2023-04-30. 
  21. ^ „Ustavni sud ukinuo izmjene i dopune Kaznenog zakona”. www.index.hr (na jeziku: hrvatski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  22. ^ „Zakon o izmjenama i dopunama Kaznenog zakona”. narodne-novine.nn.hr. Pristupljeno 2023-04-30. 
  23. ^ „Zbog srpskih tablica vandali Mađarima uništili kuću”. www.index.hr (na jeziku: hrvatski). Pristupljeno 2023-04-30. 
  24. ^ „Serbian Orthodox Church”. web.archive.org. 2006-10-10. Arhivirano iz originala 10. 10. 2006. g. Pristupljeno 2023-04-30. 
  25. ^ „Novi list on line..”. web.archive.org. 2008-01-07. Arhivirano iz originala 07. 01. 2008. g. Pristupljeno 2023-04-30. 
  26. ^ „EJP | Jews slam Croatia's failure to condemn 'Nazi' concert”. web.archive.org. 2007-06-25. Arhivirano iz originala 25. 06. 2007. g. Pristupljeno 2023-04-30. 
  27. ^ „The Times - Article”. web.archive.org. 2007-09-27. Arhivirano iz originala 27. 09. 2007. g. Pristupljeno 2023-04-30. 
  28. ^ „Koruški župan: Skup u Bleiburgu treba zabraniti”. www.vecernji.hr (na jeziku: hrvatski). Pristupljeno 2023-04-30. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Неонацизам&oldid=27710841”