Pijemont

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Pijemont (višeznačna odrednica).

„Piemonte” preusmerava ovde. Za naselje u Italiji pogledajte stranicu Piemonte (Perugia).

Pijemont Piemonte Piemont
Zastava Grb
Država	Italija
Admin. centar	Torino
Službeni jezik	pijemontski, oksitanski
Predsednik	Serđo Kjamparino
Površina	25.399 km2
— broj st.	4.404.185
— gustina st.	173,4 st./km2
Zvanični veb-sajt

Pijemont (ital. Piemonte, pijemontski Piemont, oksitanski Piemont), jedna od 20 regija Italije. Nalazi se u severozapadnom delu zemlje. Glavni grad je Torino, a poznati gradovi su i Novara, Alesandrija i Asti.

Pijemont se smatra jednom od najrazvijenijih pokrajina Italije.

Poreklo naziva

Italijanski naziv Pijemonte (Piemonte) u doslovnom prevodu znači u „podnožju planina“, što u potpunosti odgovara ovoj pokrajini, koja je u središnjem delu ravnica, ali je sa severa, zapada i juga okružena visokim Alpima.

Položaj

Pijemont je severozapadna pokrajina Italije sa državnom granicom ka Francuskoj na zapadu i ka Švajcarskoj na severu. Sa ostalih strana nalaze se druge italijanske pokrajine:

• severozapad - Dolina Aoste
• istok - Lombardija, Emilija-Romanja
• jug - Ligurija

Prirodne odlike

Torino, prestonica i najveći grad Pijemonta

Površina pokrajine je 25.399 km² i po ovome je Pijemont druga po prostranstvu među italijanskim pokrajinama.

Reljef

U okviru Pijemonta razlikuje se nekoliko prirodnih celina. Istočni i središnje deo (27% pokrajine) je ravničarsko područje uz reku Po. To je zapadni deo Padske nizije, žitnice Italije. Ovaj deo zauzima polovinu površine pokrajine i to je razvijeno poljoprivredno područje (žito, pirinač, kukuruz). Celina predalpskog pobrđa (30% pokrajine) je srednja celina. To je oblast vinograda i voćnjaka. Obodni i najveći deo (43% pokrajine) na zapadu, jugu i severu je izrazito planinski u okviru sistema Alpa sa nekoliko naseljenijih dolina. To je stočarsko područje, jedino su u dolinama su razvijene ostale vrste poljoprivrede. Na krajnjem jugoistoku nalazi se mala oblast Apeninskih planina.

Klima

Klima u većem delu Pijemonta je kontinentalna klima sa značajnih uticajem sa sredozemne sa mora. Stoga su zime nešto blaže, a leta toplija i suvlja nego kod uobičajene klime ovog tipa. U višim krajevima klima je oštrija, a na planinama vlada planinska klima.

Vode

Pijemont je unutarkopnena pokrajina, ali ima veoma razvijen sistema voda. U severnom delu pokrajine nalazi se nekoliko jezera ledničkog porekla, od kojih je značajno jezero Mađore, delom i granica ka Švajcarskoj. Rečnim sistemom dominira reka Po, koja izvire na planini Monte Vizo (Monte Viso) u krajnje zapadnom delu Pijemonta i teče uporednički, deleći pokrajinu na južnu i severnu polovinu. U Po se uliva većina reka meridijanskog pravca - Tičino, Dora Baltea, Orko, Dora Riparija, Maira, Tanaro, Bormida, Skrivija. Ove reke se koriste obilato za navodnjavanje, a u vezi sa tim postoji i veoma razvijen sistem veštačkih kanala.

Upravna podela

Okruzi Pijemonta

Pijemont je podeljen u 8 okruga, odn. provincija sa istoimenim gradovima kao upravnim središtima:

• Alesandrija
• Asti
• Bijela
• Verbano-Kuzio-Osola
• Verčeli
• Kuneo
• Novara
• Torino

Istorija

Predeo Monferat u jugoistočnom delu Pijemonta

Alpski vrh Monte Roza sa pijemontske strane

Izvor reke Po

Alpski Ibeks u Nacionalnom parku“ Grand Paradizo“

Palata Stupiniđi blizu Torina je deo baštine UNESKOa

Područje Pijemonta bilo je naseljeno još u vreme praistorije Prvi poznati stanovnici bili su Kelti. Rimljani zaposedaju ovo područje u 3. veku p. n. e.. Područje je naseljeno i urbanizovano. Tokom nekoliko vekova vladavine starog Rima stanovništvo je romanizovano, a oblast se razvila u jednu od najrazvijenijih u carstvu.

Posle propasti starog Rima kroz ovu oblast je tokom par vekova prošlo je mnogo varvarskih plemena i stranih vojski (Burgundi, Goti, Vizantinci, Langobardi, Franci, Ugri, Saraceni). Potom je sledila vlast stranih država, Franačke, Bavarske. U 10. vek Pijemont ulazi u sastav Svetog rimskog carstva pod nemačkim okriljem. Godine 1046. g., grofovi Savojske dinastije pripojili su Pijemont Savoji. Savojska dinastija prerasla je 1416. g. u vojvodstvo, a vojvoda Emanuele Filiberto premestio je 1563. g. svoje sedište u Torino. Vojvode Savoje su, počevši od 1720. g. bili i kraljevi Kraljevine Sardinije. Kraljevina Sardinija je bila poznata kao Pijemont-Sardinija. U Pijemontu je započet proces ujedinjenja Italije, u periodu 1859-1861, nakon neuspešnih ratova protiv Habzburške monarhije 1820—1821. g. i 1848-1849. g.

1861. g. došlo je do stvaranja Italije kao kraljevine sa vladarskom lozom Savoja. Pijemont postaje pokrajina. Nova vladavina je ubrzo oživela privredu. Tokom nekoliko narednih decenija Pijemont sa Torinom na čelu je postao je važno ekonomsko središte Italije. U 20. veku pokrajina nije pretrpela znatno štete u svetskim ratovima i do kraja veka postala je jedno od razvijenijih područja Evrope.

Stanovništvo

Danas Pijemont ima preko 4,4 miliona stanovnika i to je 6 po redu najmnogoljudnija pokrajina Italije. To je svega 25% više stanovnika nego pre jednog veka.

Gustina naseljenosti je preko 170 st./km², što je manje od državnog proseka (200 st./km²). Ravničarski deo u središnjem delu pokrajine je znatno gušće naseljen nego obodno, alpsko područje. Posebno je gusto naseljena oblast "Velikog Torina" i njeno produženje ka Milanu preko Novare i Verćelija.

U pokrajini dominira italijansko stanovništvo. U nekoliko manjih dolina na zapadu pokrajine živi stanovništvo koje koristi oksitanski jezik. Uticaj naglog razvoja pokrajine ogleda se i u velikom udelu stanovništva sa privremenim boravkom (7,0%).

Jezik

Lokalni jezik ili lokalni dijalekat italijanskog jezika (koji je službeni jezik cele Italije) je Pijemonteze, a okaitanski se govori u Utsitanskim dolinama.

Privreda

Poljoprivreda

Pijemont je područje sa veoma razvijenom poljoprivredom. Treba istaći da je pokrajina jedna od najpoznatiji vinorodnih krajeva u Italiji. Od ukupno 700 km² pod vinogradima, na više od polovine se proizvodi vino s „oznakom kontrolisanog porekla“. Vina Pijemonta su nadaleko poznate dubine. Najznačajnija su Barbera, Barolo i Barbaresko, kao i pristupačniji Dolćeto.

Industrija

Pijemont je prva industrijalizovani deo Italije, pa savremena industrija ima dugu tradiciju. U Pijemontu postoje jaki industrijski centri, posebno grad Torino, dom automobila "Fijat".

Turizam

Turizam je visoko razvijen, ali je Pijemont ipak manje značajan na ovom polju nego obližnje pokrajine poput svetski poznatih Lombardije ili Veneta. Značajna su posebno zimska turistička odredišta, poput Sestrijerea.

Galerija slika

• 
  Torino
• 
  Novara
• 
  Asti
• 
  Alesandrija

Spoljašnje veze

Verbanija

Vladine ustanove

• Službene stranice regije Pijemont
• Regionalni konzilijum
• Agencija za zaštitu okoline Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. maj 2006)
• Obrazovanje

Specijalne stranice

• Dnevna štampa
• Magazin Pijemonta Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. maj 2006)
• Udruženje
• Kuhinja Pijemonta
• Prognoza vremena

Turistički portali

• [1] | [2] | [3] | [4] | [5] | [6] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. decembar 2006) | [7]