Saša Božović

saša božović
Dr Saša Božović 1944. godine u Ribarskoj Banji
Lični podaci
Datum rođenja	(1912-08-04)4. avgust 1912.
Mesto rođenja	Beograd, Kraljevina Srbija
Datum smrti	10. decembar 1995.(1995-12-10) (83 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija, SR Jugoslavija
Profesija	lekarka
Porodica
Supružnik	Borislav Božović
Delovanje
Član KPJ od	novembra 1944.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Čin	pukovnik u rezervi
Odlikovanja

Saša Božović (rođ. Magazinović; Beograd, 4. avgust 1912 — Beograd, 10. decembar 1995) bila je lekarka, književnica i učesnica Narodnooslobodilačke borbe Jugoslavije. Autorka je književnog djela „Tebi moja Dolores“ koje je doživjelo sedam izdanja i proglašeno za najčitaniju knjigu u SFRJ 1980. godine.

Biografija

Rođena je 4. avgusta 1912. godine u Beogradu. Potiče iz poznate srpske svešteničko-oficirske porodice Magazinović. Njen otac se zvao Savo.

Medicinski fakultet je završila 1937. godine u Beogradu. Nakon bombardovanja Beograda, 6. aprila 1941. godine, kao trudnica zajedno sa suprugom dr Borislavom Božovićem otišla je u Podgoricu, rodno mjesto njenog supruga. Pošto je njen muž bio jedan od glavnih organizatora ustanka u Crnoj Gori, jula 1941. godine, poslije njegovog odlaska u partizane, nju Italijani hapse i odvode u zatvor, a potom je šalju u logor u gradu Kavaji u Albaniji. Pošto je bila pred porođajem početkom novembra je bila prebačena u bolnicu u Tirani, gdje se 9. novembra porodila i dobila ćerku. Dala joj je ime Dolores, po učesnici Španskog građanskog rata i revolucionarki Dolores Ibaruri čuvenoj „La Pasionariji“. Krajem 1941. godine, zajedno sa ćerkicom je razmijenjena za italijanske oficire koje su zarobili partizani.

Potom je prešla na oslobođenu teritoriju Crne Gore u Pipere, gdje je kao ljekarka formirala prve seoske partizanske bolnice u Crnoj Gori. Najprije je bila rukovodilac bolnice, a kasnije i saniteta, prvo u Drugoj proleterskoj udarnoj brigadi, a zatim u Drugoj proleterskoj diviziji. Kćerka Dolores „Mala partizanka“ (kako je jednom prilikom od milja nazvao narodni heroj Sava Kovačević), jedna od mnogih nevinih fašističkih žrtava. Umrla je 7. marta 1943. godine, kada joj je bilo svega godinu i po dana, od posledica smrzavanja, iscrpljenosti i gladi, za vrijeme marša, tokom Četvrte neprijateljske ofanzive poznatije kao Bitka na Neretvi. Umrla je neposredno prije prelaska Centralne bolnice i ranjenika preko Neretve, u selu Šćitu, kod Prozora gde je u blizini zidina franjevačkog samostana i sahranjena (samostan je jedna od građevina nekadašnjeg sela Šćit koja nije potopljena formiranjem akumulacije Jablaničkog jezera poslije oslobođenja Jugoslavije).

Dana 28. septembra 1943. godine, u Srbiji, vozeći se kamionom putem od Pljevalja ka Prijepolju, ispred sela Jabuka biva ranjena u noge, jedina preživjevši četničku zasedu u kojoj su između ostalih poginuli — Bogdan Radan, politički komesar bolnice i Boško Buha, narodni heroj. Zasedom je komandovao major Đorđije Lašić, komandant limskih četničkih odreda, koji je igrom sudbine, ranjenoj ljekarki poštedeo život, jer je tokom njenog isleđivanja na licu mesta, slučajno prisutni lokalni paroh shvatio da se radi o potomku čuvene svešteničke porodice Magazinović, čije je članove lično poznavao. Akcijom svojih saboraca biva oslobođena i kao ranjenik nastavlja da rukovodi radom bolnice. Po oslobođenju Beograda, oktobra 1944. godine postavljena je za vojnog delegata pri Crvenom krstu Jugoslavije. U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljena je novembra 1944. godine. Iz rata je izašla sa činom pukovnika.

Po završetku rata postala je član Glavnog odbora Crvenog krsta Jugoslavije, bila je zamjenik načelnika vojne bolnice u Beogradu a potom je kao specijalista pulmologije bila dugogodišnji načelnik Antituberkuloznog instituta. Kasnije se ostvarila i kao pisac — svoje prvo književno djelo „Tebi moja Dolores“ je posvetila svojoj preminuloj ćerci Dolores čiji gubitak nikada nije mogla da prežali. Ovo djelo je štampano sedam puta u ukupnom tiražu od 70.000 primjeraka i bila je najčitanije djelo u SFRJ 1980. godine.

Njen suprug akademik prof. dr Borislav Božović (1913—1987) iz rata je izašao sa činom general-majora i profesionalnu karijeru nastavio je kao predsednik medicinskog odeljenja SANU, internista-endokrinolog, direktor Interne B klinike i profesor na Medicinskom fakultetu u Beogradu čiji je dekan bio u više mandata i lični lekar predsednika SFRJ Josipa Broza Tita.

Potomci - sinovi Ivan i Slavko (članovi prve postave rok grupe Crni Biseri) i ćerka Iva (danas ginekolog u Arapskim Emiratima- Kataru). Od sina Ivana i snaje Nataše dobila je unuku Dolores (danas svi članovi porodice Ivana Božovića žive i rade u SAD).

Umrla je 10. decembra 1995. godine u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više drugih jugoslovenskih odlikovanja.

Djela

Dr Saša Božović govori na promociji knjige "Tebi moja Dolores" 1978. godine. Pored nje su, s leva na desno: Jara Ribnikar, Desanka Maksimović, Andrija Čolak (izdavač i glavni i odgovorni urednik knjige) i Mira Alečković.

• Tebi moja Dolores, Beograd (1978)
• Sve naše Dolores, Beograd (1983)
• Ratne ljubavi, Beograd (1985)
• Kosovka devojka, Beograd (1989)

Spoljašnje veze

• Glas javnosti: Pomozimo i setimo se dr Saše Božović (jezik: srpski)
• Viktor Kučan „Borci Sutjeske“. „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“, Beograd 1996. godina.
• Saša Božović „Tebi moja Dolores“, Beograd 1978
• Politika-Magazin: Ivan je iz Beograda pošao u svet
• Dr Saša Božović, Kosovka devojka Drugog svetskog rata („Politika”, 23. april 2021)
• NEMA ZABORAVA ZA VELIKA DELA: Porodica dr Saše Božović obnovila grob, a Barajevo joj namenilo sokače („Večernje novosti”, 22. mart 2023)