Jefrem II Jerusalimski
| Jefrem II Jerusalimski | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 18. vek |
| Mesto rođenja | Atina, |
| Datum smrti | 1770. |
| Mesto smrti | Jeruslim, |
| patrijarh Jeruslima i sve Palestine. | |
| Godine | 1766-1770 |
| Prethodnik | Partenije |
| Naslednik | Sofronije |
Patrijarh Jefrem II (grč. Πατριαρχης Εφραιμ Β΄; rođ. Evtimije Atinjanin, u. 15. april 1770. Jerusalim) i episkop Jerusalimske patrijaršije, patrijarh Jeruslima i sve Palestine[1].
Biografija[uredi | uredi izvor]
Grk poreklom, rodom iz Atine. Osnovno obrazovanje stekao je u Atini, potom ga nastavio na Patmoskoj akademiji kod najvećeg grčkog prosvetitelja, svetog Makarija Patmoskog, gde je postao učenik svetog Gerasima Vizantijskog i zamonašio se. Prema drugim izvorima, učio je sa Makarijevim učenikom, Jakovom sa Patmosa, koji je otvorio sličnu obrazovnu ustanovu u Jerusalimu 1736. godine[2].
Jevtimije je bio čuven po svom obrazovanju; Grčki i arapski autori 18. veka dodali su njegovom imenu počasnu titulu "didaskal" - "učitelj".
1741. ili 1742. godine, pošto je već postao čuveni propovednik, Jefrem je stigao na Kipar na poziv arhiepiskopa Filoteja da preuzme rukovodstvo Grčkom školom, takođe nazvanom Ellinomusion (Grčki muzej). Na Kipru je Jefrem bio aktivan u prosvetnoj i nastavnoj delatnosti, bio je i savetnik arhiepiskopa.
Godine 1760. otputovao je na Atos i doneo iz Velike lavre na Kipar deo glave svetog Mihaila Sinadskog. Iste godine, zajedno sa mitropolitom kitijskim Makarijem, odlazi u Istanbul radi prikupljanja sredstava za potrebe Kiparske crkve. Oni su takođe molili osmanske vlasti da smanje poreze zbog kuge, ali njihov zahtev nije ispunjen. U Istanbulu je Jefrem dobio počasnu titulu Jerokiriksa Velike Crkve.
Godine 1759, posle smrti arhiepiskopa Filoteja, najverovatnije po povratku Jefrema iz Istanbula, ponuđeno mu je da preuzme upražnjeno mesto, ali je on to odbio i napustio ostrvo.
Godine 1761. bio je u Bejrutu i Damasku, glavnim centrima Antiohijske patrijaršije, gde je nastavljena žestoka ideološka konfrontacija između pravoslavne i unijatske melkitske katoličke crkve, koje su se od nje odvojile. Na zahtev jednog od pravoslavnih arapskih pisaca, sveštenika Jusufa Marka, Jefrem je sastavio antikatoličku raspravu „Kodeks jeretičkih novotarija koje su uveli Latini“, u kojoj je dao spisak od 170 odstupanja katolika od pravoslavne doktrine od vreme Velikog raskola.
Ubrzo nakon toga, Jefrem se preselio u Palestinu, gde se podvizavao u lavri Svetog Save, zatim služio kao pomoćnik Jakovu Patmoskom u njegovoj akademiji i, moguće, njome rukovodio posle njegove smrti 1765. godine.
U Palestini je napravio brzu karijeru, što mu je olakšalo široko obrazovanje. Ruski hodočasnik jeromonah Leontij, koji se sastao sa Jefremom u proleće 1765. godine, govorio je o njemu kao o uticajnom članu Jerusalimskog sinoda.
Jefrem je 6. septembra 1766. godine uzdignut u čin vitlejemskog mitropolita.
Jerusalimski patrijarh Partenije, koji je živeo u Istanbulu, 17. oktobra 1766. uručio je carigradskom patrijarhu Samuilu akt abdikacije u korist Jefrema.
Pošto je obezbedio saglasnost palestinskog sveštenstva, carigradski patrijarh i sinod su decembra 1766. uzveli mitropolita Jefrema na jerusalimski patrijaršijski tron.
Prema ustaljenom predanju, tokom svoje Patrijaršije Jefrem je boravio uglavnom u Istanbulu.
1757. godine, posle skoro 70 godina katoličke dominacije, osmanske vlasti su prenele preferencijalna prava na posedovanje palestinskih svetih mesta na Grke. Oko 1767. Jefrem je morao da se odupre pokušajima franjevaca da povrati kontrolu nad bazilikom Rođenja u Vitlejemu i Grobom Blažene Djevice Marije u Getsimaniji. U pravnoj borbi, Grci su pobedili uz veliku cenu.
Da bi prikupio sredstva za pokrivanje troškova, Jefrem je otišao u Moldaviju i Vlašku, ali je u to vreme počeo rusko-turski rat 1768-1774. U strahu od progona hrišćana u podunavskim kneževinama, patrijarh se žurno vratio u Istanbul.
Franjevci su ponovo pokušali, uz podršku diplomata katoličkih sila, da postave turske vlasti protiv pravoslavnih i povrate svetinje. Ipak, patrijaršijski guverner, mitropolit Ptolemejski Sofronije al-Kilizi, uspeo je da pridobije šeik-ul-islama, šefa osmanskog pravosudnog sistema, a fermanom sultana Mustafe III potvrđene su privilegije pravoslavnih.
Napisao je mnoga dela na duhovne teme, ali je većina njegovih dela objavljena tek posle njegove smrti.
Većina izvora navodi da je patrijarh Jefrem umro u Istanbulu 1771. godine. Sačuvano je, međutim, pismo prema kome se upokojio 15. aprila 1770. godine, a 17. istog meseca mitropolit Ptolemejski Sofronije je uzdignut na patrijaršijski tron[3].
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Apostolic Succession”. Jerusalem Patriarchate News Gate (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-02-12.
- ^ Spyridōn Paulou Lampros (1902). Athēaioi bibliographoi kai ktētores kōdikōn kata tous mesous aiōnas kai epi tourkokratias ... Harvard University.
- ^ „EFREM II”. www.pravenc.ru. Pristupljeno 2024-02-12.