VTC Delfin
| VTC Delfin 3 | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Opšti podaci | ||
| Namena | takmičarska jedrilica | |
| Posada | 1 | |
| Poreklo |  SFR Jugoslavija
| |
| Proizvođač | Vazduhoplovni tehnički centar Vršac | |
| Probni let | 29. jul 1968. | |
| Prvi operater | Vazduhoplovni savez Jugoslavije | |
| Dimenzije | ||
| Masa | ||
| Pogon | ||
| Fizičke osobine | ||
| Performanse | ||
 Portal Vazduhoplovstvo
| ||
Delfin 3 je jednoseda takmičarska jedrilica kategorije Standard, drvene konstrukcije sa neuvlačećim točkom za sletanje ispod trupa. Proizvodila se u VTC (Vazduhoplovno tehničkom centru) iz Vršca.
Projektovanje i razvoj[uredi | uredi izvor]
Jedrilicu Delfin 1 su projektovala dva mlada inženjera sa Mašinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu Zdravko Gabrijel i Tomislav Dragović[1] a prototip je napravljen u VTC iz Vršca. Prvi put je poleteo 7. decembra 1963. godine. Paralelno sa opitovanjem prototipa pristupilo se poboljšanju jedrilice koja je sada dobila oznaku Delfin 2.
Delfin 2 se razlikovao od prototipa (Delfin 1) što mu je kompletan trup ukljjučujući kljun prekriven drvenom lepenkom (šperpločom), smanjen mu je poklopac kabine koji se otvara na stranu a metalni eleroni su zamenjeni drvenim. Prvi put je poletela 26. aprila 1965. Ukupno je proizvedeno 27 jedrilica ove verzije, od kojih su četiri kasnije prepravljene u Delfin 3.
Delfin 3 je prvi put poleteo 29. jula 1968., ima konvencionalno izveden rep aviona i povećanu površinu kormila u odnosu na svoje prethodnike a na vertikalnom stabilizatoru je ugrađen fiksni horizontalni stabilizator sa kormilom visine. Na krajevima krila bili su postavljeni usmerivači koji su eliminisali vrtložno strujanje i štitile krilo kada je jedrilica prizemljena jer se oslanjala na te usmerivače a ne na površinu krila. Napadna ivica krila i krajevi su obloženi šperpločom a ostatak impregniranim platnom. Na krilima su ugrađene metalne vazdušne kočnice tipa Šemp-Hirth iznad i ispod krila. Trup letilice je monokok struktura sa malim presekom. Položaj pilota u kabini je poluležeći a kabina je pokrivena pleksiglas poklopcem koji se otvara u stranu što omogućava ulazak i izlazak iz jedrilice. Stajni trap se sastoji od jednog neuvlačećeg točka sa mehaničkom kočnicom ugrađenog u trup jedrilice i jednog repnog klavirskog točka malih dimenzija.
Varijante jedrilica[uredi | uredi izvor]
- Delfin 1 - Prototipska verzija iz 1963. godine
- Delfin 2 - Poboljšana verzija iz 1965. godine
- Delfin 3 - Verzije iz 1968. godine
Karakteristike[uredi | uredi izvor]
Karakteristike navedene ovde se odnose na jedrilicu VTC Delfin 3 a prema izvorima[2]
| Finesa | 1 : 31 pri brzini 87 km/h |
|---|---|
| Performanse |
|
| Dimenzije |
|
| Masa |
|
Operativno korišćenje[uredi | uredi izvor]
Delfin 1 je prvi put javno nastupio na Svetskom prvenstvu u 1965. godine, koje je održano u Velikoj Britaniji. Njime je leteo V. Stepanovićem, zauzeo je tek 37. mesto od 45 u kategoriji Standard. Modifikovana jedrilica Delfin 1 koja je dobila naziv Delfin 2 bila je mnogo uspešnija od svoje prethodnica, jer je već sledeće 1966. godine u veoma konkurentnom poljskom državnom prvenstvu, zauzela prva dva mesta.
Ukupno je napravljeno 29 jedrilice ovog tipa a koristile su se u Aeroklubovima širom Jugoslavije.[3]
Sačuvani primerci[uredi | uredi izvor]
Jedan primerak jedrilice VTC Delfin 2 (registracije YU-4138) se čuva u depou Muzeja vazduhoplovstva na aerodromu "Nikola Tesla" u Beogradu ali nažalost nije dostupan javnosti. Dve jedrilice Delfin su još u letnom stanju jedna je Delfin 2 sa hrvatskom registracijom 9A-GHS na aerodromu Zagreb-Lučko[4] a druga je Delfin 3 sa slovenačkom registracijom S5-1035 sa aerodroma Lesce Bled.[5]
Zemlje koje su koristile ovu jedrilicu[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Ikarus Meteor
- Ikarus Košava
- Libis 18
- Spisak vazduhoplovnih jedrilica jugoslovenske proizvodnje
- Muzej vazduhoplovstva — Beograd
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Jovičić, Milenko-urednik (2017). Zbornik biografija nastavnog osoblja (1948. do 1973) (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Univerzitet u Beogradu Mašinski fakultet. ISBN 978-86-7083-958-8.
- ^ Coates, Andrew (1980). Jane’s World Sailplanes and Motor Gliders (na jeziku: (jezik: engleski)). London: Jane’s Publishin Company. ISBN 978-0-7106-0017-2.
- ^ Letilice sa oznakom YU
- ^ VTC Delfin 2
- ^ VTC Delfin 3
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Coates, Andrew (1980). Jane’s World Sailplanes and Motor Gliders (na jeziku: (jezik: engleski)). London: Jane’s Publishin Company. ISBN 978-0-7106-0017-2.
- Hardy, Michel (1982). Gliders & Sailplanes of The World (na jeziku: (jezik: engleski)). London: IAN ALLAN Ltd. ISBN 978-07110-11526.
- Janić, Čedomir; Petrović Ognjan (2011). Kratka istorija vazduhoplovstva u Srbiji (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Aerokomunikacije. ISBN 978-86-913973-1-9.
- Janić, Čedomir; Petrović Ognjan (2011). The Century of Sport Aviation in Serbia (na jeziku: (jezik: engleski)). Beograd: Aerokomunikacije.
- Jovičić, Milenko-urednik (2017). Zbornik biografija nastavnog osoblja (1948. do 1973) (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Univerzitet u Beogradu Mašinski fakultet. ISBN 978-86-7083-958-8.