Vasilij Aksjonov

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vasilij Aksjonov
Aksjonov 1980. godine
Datum rođenja(1932-08-20)20. avgust 1932.
Mesto rođenjaKazanj, Sovjetski Savez
Datum smrti6. jul 2009.(2009-07-06) (76 god.)
Mesto smrtiMoskva, Rusija

Vasilij Pavlovič Aksjonov (rus. Васи́лий Па́влович Аксёнов; Kazanj, 20. avgust 1932 — Moskva, 6. jul 2009) bio je sovjetski i ruski romanopisac. Na Zapadu je postao poznat kao autor (Opekotine iz 1975.) i Generacija zime (Moskovskaa saga iz 1992.), porodične sage koja prati tri generacije porodice Gradov između 1925. i 1953.

Detinjstvo[uredi | uredi izvor]

Vasilij Aksjonov je rođen u porodici Pavela Aksjonova i Jevgenije Ginzburg u Kazanju, 20. avgusta 1932. godine. Njegova majka, Jevgenija Ginzburg, bila je uspešan novinar i pedagog, a njegov otac Pavel Aksjonov je imao visok položaj u administraciji Kazanja. Oba roditelja „bili su istaknuti komunisti“.[2][3] Godine 1937, međutim, oboje su uhapšeni i suđeno im je zbog navodne veze sa trockistima. Oboje su poslati u Gulag, a zatim u progonstvo, i „svaki su služili po 18 godina, ali su izuzetno preživeli“.[2] „Kasnije je Jevgenija došla do izražaja kao autorka čuvenih memoara U vihoru, koji dokumentuju brutalnost staljinističke represije.[2]

Aksjonov je ostao u Kazanju sa svojom dadiljom i bakom sve dok ga NKVD nije uhapsio kao sina „narodnih neprijatelja“ i poslao u sirotište, a da porodici nije dao nikakve informacije o tome gde se nalazi. [4] Aksjonov je „ostao [tamo] sve dok ga 1938. nije spasio ujak, sa čijom porodicom je ostao sve dok mu majka nije puštena u izgnanstvo, pošto je odslužila 10 godina prinudnog rada.[4] Godine 1947. Vasilij joj se pridružio u egzilu u ozloglašenom Magadanu, zatvorskoj oblasti u oblasti Kolima, gde je završio srednju školu.[4] Vasilijev polubrat Aleksej (iz prvog braka Ginzburgove sa Dmitrijem Fedorovim) umro je od gladi u opkoljenom Lenjingradu 1941. godine.

Njegovi roditelji, videvši da lekari imaju najbolje šanse da prežive u logorima, odlučili su da Aksjonov pređe na medicinsku profesiju.[5] „Zato je upisao Kazanski univerzitet i diplomirao 1956. godine na Prvom državnom medicinskom univerzitetu Pavlova u Sankt Peterburgu“ i radio kao lekar naredne 3 godine.[5] Dok je bio student medicine, bio je pod prismotrom KGB-a, koji je počeo da priprema dosije protiv njega. Verovatno bi bio uhapšen da nije intervenisala liberalizacija koja je usledila posle Staljinove smrti 1953. godine.

Karijera[uredi | uredi izvor]

Navodno, „tokom liberalizacije koja je usledila posle Staljinove smrti 1953, Aksjonov je došao u kontakt sa prvim sovjetskim kontrakulturnim pokretom hipstera u zut odelima zvanim stiliagi (oni „sa stilom“)“.[6] Kao rezultat,

Zaljubio se u njihov žargon, modu, slobodoumni stil života, ples i posebno njihovu muziku. Od ovog trenutka počinje njegova doživotna romansa sa džezom. Pokazalo se da je interesovanje za njegov novi milje, zapadnu muziku, modu i književnost promenilo život Aksjonova, koji je odlučio da se posveti hronici svog vremena kroz književnost. Ostao je pažljiv posmatrač mladosti, sa njenim stilovima, pokretima i trendovima koji se stalno menjaju. Kao nijedan drugi sovjetski pisac, bio je usredsređen na razvoj i promene u popularnoj kulturi. [2]

Godine 1956. „otkrio” ga je i najavio sovjetski pisac Valentin Kataev za svoju prvu publikaciju, u liberalnom časopisu Omladina.[7] „Njegov prvi roman, Kolege (1961), zasnovan je na njegovim iskustvima kao lekara.[7] „Njegovo drugo delo, Ulaznica za zvezde (1961), koja prikazuje život sovjetskih mladih hipstera, učinila ga je slavnom ličnošću preko noći.[7]

Tokom 1960-ih Aksjonov je bio čest saradnik popularnog časopisa Junost („Omladina“) i na kraju je postao pisac. Aksjonov je tako navodno postao „vodeća figura u pokretu takozvane „proze mladih“ i miljenik sovjetske liberalne inteligencije i njenih zapadnih pristalica: njegovi spisi su bili u izrazitoj suprotnosti sa sumornom, socijalističko-realističkom prozom tog vremena“.[8] „Aksjonovovi likovi su govorili na prirodan način, koristeći se modernim jezikom, išli su u barove i plesne sale, imali predbračni seks, slušali džez i rokenrol i žurili se da osvoje par cool američkih cipela.[8] „Postojao je osećaj svežine i slobode u njegovim spisima, sličan onom koji je proizašao iz snimaka američkog džeza i popa na crnom tržištu.[8] „Ubrzo je postao jedan od neformalnih vođa Šestidesjatniki – što se otprilike prevodi kao „generacija 60-ih“ – grupe mladih Sovjeta koji su se odupirali kulturnim i ideološkim ograničenjima Komunističke partije.[9] „Bilo je neverovatno: odgajali su nas kao robote, ali smo počeli da slušamo džez“, rekao je Aksjonov u dokumentarcu o njemu iz 2007.[9]

Za sve svoje muke, Aksjonov,

kao prozni stilista, bio je na suprotnom polu od gospodina Solženjicina, postajući simbol mladalačkog obećanja i prihvatajući modu i džez umesto da se zadržava na bedi gulaga. Na kraju, međutim, on je delio sudbinu g. Solženjicina u egzilu iz Sovjetskog Saveza.

Solženjicin je sve radio samo da se izvuče iz zatvora, a Aksjonov je mlada osoba čija je majka izašla i on zapravo sada može da živi svoj život, rekla je Nina L. Hruščova, unuka Nikite Hruščova i prijatelj Aksjonovih koja predaje međunarodne poslove u Novoj školi (New School) Njujorku. Bilo je važno imati svetlo Aksjonova, to svetlo lične slobode i ličnog samoizražavanja.[3]

Međutim, kako Mark Jofe napominje u Aksjonovom nekrologu, njegov „otvoreni proamerikanizam i liberalne vrednosti na kraju su doveli do problema sa KGB-om“.[10] „A njegovo angažovanje 1979. u nezavisnom časopisu Metropol dovelo je do otvorene konfrontacije sa vlastima.[10][11] Njegova sledeća dva proslavljena disidentska romana, Opekotina i Ostrvo Krim, nisu mogla biti objavljena u SSSR-u.[10] „Prvi je istraživao težak položaj intelektualaca u komunizmu, a drugi je bio zamišljanje o tome kakav bi život mogao biti da je beli pokret odbio boljševike 1917.[10]

„Kada je The Burn objavljen u Italiji 1980. godine, Aksjonov je prihvatio poziv da on i njegova supruga Maja napuste Rusiju i odu u SAD.[12] „Ubrzo nakon toga, oduzeto mu je sovjetsko državljanstvo, povrativši ga tek 10 godina kasnije tokom Gorbačovljeve perestrojke.[12]

Grob Vasilija Aksjonova u Moskvi

„Aksjonov je proveo naredne 24 godine u Vašingtonu i Virdžiniji, gde je predavao rusku književnost na Univerzitetu Džordž Mejson.[13][14] „On je [takođe] predavao književnost na brojnim [drugim] američkim univerzitetima, uključujući Univerzitet Južna Kalifornija i Gaučer Koledž u Merilendu... [i] radio je kao novinar za Radio Liberti.“[15]

„Nastavio je da piše romane, među kojima je bila ambiciozna Generacije zime (1994.), višegeneracijska saga o sovjetskom životu koja je postala uspešna ruska TV mini-serija.[16] Takozvana " Moskovska saga, [ova 1994.] epska trilogija... opisuje živote tri generacije sovjetske porodice između boljševičke revolucije 1917. i Staljinove smrti 1953. godine."[17] TV mini-serija se sastojala od 24 epizode i emitovana je na ruskoj televiziji 2004.[17] „[Godine 1994.] takođe je dobio rusku Bukerovu nagradu, najveću rusku književnu nagradu, za svoj istorijski roman Volterski muškarci i žene, o susretu između čuvenog filozofa Voltera i carice Katarine Velike.[17]

„Godine 2004. nastanio se u Bijaricu i ređe se vraćao u SAD, deleći vreme između Francuske i Moskve.[18] Njegov roman Moskva-kva-kva (2006.) objavljen je u moskovskom časopisu Oktjabr.

„Aksjonov je preveden na brojne jezike, a u Rusiji je ostao uticajan“.[19] Pored pisanja romana, poznat je i kao autor pesama, povremeno izvođenih kao solističke pesme.[20] Navodno je bio „zauvek hipster [i] navikao da bude u avangardi, bilo u modi ili književnim inovacijama“.[19] Opisivali su ga kao „živopisnog čoveka, sa svojim zaštitnim znakom brkova, elegantnim odelima, skupim automobilima i ljubavlju prema velikim gradovima, finom vinu i dobroj hrani“.[19]

Dana 6. jula 2009. preminuo je u Moskvi u 76. godini [21]

Političko gledište[uredi | uredi izvor]

Vasilij Aksjonov je bio ubeđeni antitotalitarist. Na predstavljanju jednog od svojih poslednjih romana, izjavio je: „Ako se u ovoj zemlji ponovo počne podizati statue Staljinu, moram da odbacim svoju rodnu zemlju. Ništa drugo ne ostaje.“[22]

Novele[uredi | uredi izvor]

Njegovi drugi romani uključuju:

  • Kolege (Kollegi, 1960.)
  • Ulaznica za zvezde (Zvёzdnый bilet, 1961.)
  • Narandže iz Maroka (Apelьsinы iz Marokko, 1963.)
  • Vreme je, prijatelju moj, vreme je (Pora, moй drug, pora, 1964.)
  • Šteta što nisi s nama (Žalь, čto vas ne bыlo s nami, 1965.)
  • „Na pola puta do meseca“ (Na polputi k Lune, 1966.)
  • Preopterećene bačve za pakovanje (Zatovarennaя bočkotara, 1968.)
  • „Moj deda je spomenik“ (Moй deduška — pamяtnik, 1970.)
  • "Ljubav za strujom" (Lюbovь k эlektričestvu, 1971.)
  • U potrazi za polom (V poiskah žanra, 1972.)
  • Naš zlatni komad metala (Zolotaя naša Železka, 1973.)
  • "Ožog", 1975.
  • Prevod E.L. Doktorovog dela Ragtime na ruski (1976.) [23]
  • Ostrvo Krim (Ostrov Krыm, 1979.)
  • „Čelična ptica i druge priče“ (Stalьnaя Ptica i Drugie Rasskazы, 1979.)
  • "Papirni pejzaž" (Bumažnый peйzaž, 1982.)
  • Kaži izum (Skaži izюm, 1983.)
  • U potrazi za melanholičnom bebom (V poiskah grustnogo bэbi, 1987.)
  • Žumance od jajeta (napisano na engleskom, prevod autora na ruski — Želtok яйca, 1989.)
  • Generacije zime (englesko izdanje "Moskovskaя saga", 1994). Random House. ISBN 0-394-56961-X .
  • The New Sweet Style (Novый sladostnый stilь, 1998.)
  • "Cesarean" ("Kesarevo svećenie", 2000)
  • Volterijski muškarci i žene (Volьterьanci i volьterьanki, 2004. – dobitnik ruske Bukerove nagrade).
  • Moskva Kva-Kva, 2006.
  • Retke zemlje (Redkie zemli, 2007.)

Pozorište[uredi | uredi izvor]

  • Kolege 1959
  • Uvek u prodaji 1965
  • Duel 1969
  • Četiri temperamenta objavljena u Književnom almanahu „Metropol“, Njujork i London (1979) ISBN 0-393-01438-X

Književnost[uredi | uredi izvor]

  • „Pesnik Vasilij Aksjonov“ esej 1980. i teza Herberta Gančahera za sticanje akademskog zvanja „Master of Arts“ na Akademiji, danas Univerzitet za muziku i scenske umetnosti, Grac, Re/1653/1988, jul 1988.
  • "Život 'U gorućoj koži'" esej Jirgena Serkea u "Zabranjeni pesnici", Hamburg (1982) ISBN 3-8135-0826-9

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ John Pohlmann. Conversations with Vassily Aksyonov. SovLit.net
  2. ^ a b v g Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  3. ^ a b Vasily Aksyonov, 76, Exiled Soviet Writer. SOPHIA KISHKOVSKY. The New York Times July 8, 2009. Section A; Column 0; Obituary; pg. 23.
  4. ^ a b v Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  5. ^ a b Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  6. ^ Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  7. ^ a b v Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  8. ^ a b v Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  9. ^ a b OBITUARIES / VASILY AKSYONOV, 1932 – 2009; Dissident writer was expelled from the Soviet Union Los Angeles Times July 10, 2009. MAIN NEWS; Metro Desk; Part A; Pg. 26.
  10. ^ a b v g Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  11. ^ OBITUARIES / VASILY AKSYONOV, 1932 – 2009; Dissident writer was expelled from the Soviet Union Los Angeles Times July 10, 2009. MAIN NEWS; Metro Desk; Part A; Pg. 26.
  12. ^ a b Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  13. ^ Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  14. ^ Vasily Aksyonov, 76, Exiled Soviet Writer. SOPHIA KISHKOVSKY. The New York Times July 8, 2009. Section A; Column 0; Obituary; pg. 23.
  15. ^ OBITUARIES / VASILY AKSYONOV, 1932 – 2009; Dissident writer was expelled from the Soviet Union Los Angeles Times July 10, 2009. MAIN NEWS; Metro Desk; Part A; Pg. 26.
  16. ^ Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  17. ^ a b v OBITUARIES / VASILY AKSYONOV, 1932 – 2009; Dissident writer was expelled from the Soviet Union Los Angeles Times July 10, 2009. MAIN NEWS; Metro Desk; Part A; Pg. 26.
  18. ^ Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  19. ^ a b v Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  20. ^ Cold Spring na sajtu YouTube - Larisa Novoseltseva reads poems and performs her song on poetry by Aksenov
  21. ^ Obituary: Vasily Aksyonov: Libertarian Russian writer and leading light in 'youth prose', he fell foul of the KGB. Mark Yoffe. The Guardian (London) – Final Edition July 16, 2009. GUARDIAN OBITUARIES PAGES; pg. 34.
  22. ^ Kochetkova, Natialia (21. 9. 2005). Pisatelь Vasiliй Aksenov: "Esli načnetsя vosstanovlenie pamяtnikov Stalinu – я otrekusь ot rodinы" [Writer Vasily Aksyonov: If in this country one starts erecting Stalin statues again, I have to reject my native land] (na jeziku: ruski). Izvestia.ru. Pristupljeno 13. 8. 2012. 
  23. ^ Vasily Aksyonov, 76, Exiled Soviet Writer. SOPHIA KISHKOVSKY. The New York Times July 8, 2009. Section A; Column 0; Obituary; pg. 23.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Василиј_Аксјонов&oldid=27431936”