Veleka
| Veleka Veleka | |
|---|---|
 Ušće reke Veleke | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 147 km |
| Basen | 995 km2 |
| Pr. protok | 9,41 m3⁄s |
| Vodotok | |
| Ušće | Crno more |
| Koor. ušća | 42° 2′ 5″ N 27° 41′ 44″ E / 42.03472° S; 27.69556° I |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Turska Bugarska |
| Oblast | Burgaska oblast |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Veleka (bug. Велека, tur. Kocadere) je reka koja protiče kroz Tursku (vilajet Kirklareli) i Bugarsku, u Burgarskoj oblasti, kroz opštine Malo Trnovo i Carevo i uliva se u Crno more.[1] Dužina reke je 147 km[2], kroz Tursku se proteže u dužini od 23 km, a u Bugarskoj 123 km i čini je 23. po dužini bugarskih reka. Reka Veleka najveća je reka u jugoistočnom delu Bugarske na južnoj obali Crnog mora.
Geografske karakteristike
[uredi | uredi izvor]Izvor reke nalazi se u Turskoj, a reka protiče u podnožju planine Strandže na 664 metara narmodske visine, na 3 km od turskog sela Alahat i na oko 5 km jugoistočno od bugarskog sela Belevren. Na turskoj teritoriji teče u dubokoj i šumskoj dolini, praveći tako veliki luk ka južnom delu zemlje. Reka protiče oko 3 km severno od turskog sela Čalajk, duž 2 km služi kao granica između dve države, a nakon toga protiče kroz park prirode Strandža. Prvih 5 km bugarske teritorije reka teče ka severu, a zatim ka istoku u pravcu Burgasa i Malog Trnova. Veleka teče u uskoj, dubokoj dolini na veoma dugom nagibu. Padine reke su izuzetno strme i u potpunosti prekrivene hrastovom i javorovom šumom.[3] Reka formira veliki broj meandra, koji su dosta zakrivljeni i često prate jedni druge. Širina rečnog korita je 20 m, prosečna dubina je oko 1 m, dok je dno peščano, a gornji tok ima kamenito dno sa velikim brojem brzaka. Veleka teče kroz selo Zvezdec, a nakon njega dolina reke se širi, nagib smanjuje, protok vode usporava, a reka stvara brojne slapove.[4]
Pritoke reke Veleke su Mladežka reka (40 km i Meči dol (26 km), Katun (15 km).[4]
Nizvodno do desnog priliva reke Adere, dolina Veleka ponovo postaje uža. U lokalitetu Kačul, dolina ima nekoliko konstrikcija i proširenja, sa svojim bočnim profilom koji se približava krivini. Rečna dolina Veleke do sela Kosti postaje trapezoidna. Širina reke je u proseku 10-12 m, a dubina na ovom prostoru je 2 m, dno je peskovito.
U ušću reke njena širina dostiže 50 m, a dubine je između 7 i 8 metara. Nakon mosta na putu Sinemorec-Ahtopol reka se uliva u Crno more. Uprkos svojoj dugoj dužini u poređenju sa drugim rekama bugarske, reka Veleka prolazi samo kroz dva sela, Kosti i Brodilovo.[5]
Sliv i pritoke
[uredi | uredi izvor]
Površina sliva reke je 955 km²[6], a granice su sledeće:
- Na severozapadu i severu duž grebena Bosna, sa slivovima reke Fakijske, Izvorske, Ropotamo, Djaolska i Kitenska.
- Na jugozapadu, reka se proteže do planine Strandža i tu stvara manju granicu sa slivom reke Marice.
- Na jugu, Veleka se proteže sve do sliva reke Rezovske.
Pritoke: → Leva pritoka ← desna pritoka
- ← Dolaj (u Turskoj)
- → Bostank (u Turskoj)
- ← Vrlidol
- ← Katun
- → Vrlidol
- → Mladežka reka
- → Dulbok dol
- ← Ajdera
- → Strmnica
- ← Grahilovski dol
- ← Kačulski dol
- → Deližanov dol
- ← Stomanenski dol
- → Jamenski dol
- → Đavolski dol
- → Traška reka
- ← Jazmenski dol
- → Šejtadol
- → Selskiji dol
- → Kerezovat dol
- ← Bogorodički dol
- → Zipkov dol
- → Elenica
- ← Likuraški dol
- ← Kolibarski dol
- ← Mukio
- ← Selmata
Flora i fauna
[uredi | uredi izvor]Vode reke Veleke su jedne od najčistijih u Bugarskoj. U donjim krajevima, gde se njena dolina prostire oko sela Kosti i Brodilovo i ima oranica, njegove vode se koriste za navodnjavanje. Poslednjih 8 km reke namenjeno je za mala plovila.
Područja reke Veleke bogata su florom i faunom, a posebno zaštićeni su lokvanji Leucojum aestivum. Na obalama reke raste jova, bambus, grab, brest i jasen. U donjim tokovima reke nalaze se guste neprohodne šume. U reci je popisano više od 30 vrsta slatkovodnih riba. Najrasprostranjenija vrsta je kefal. Popisano je i 5 vrsta, koje se nalaze u Crvenoj knjizi Bugarske.
U dolini reke Veleke nalaze se zaštićeno podruje Veleka (u srednjem toku), a u slivu reke, zaštićeno podruje Parorija i rezervati prirode Vitanovo, Sredoka i Silkosija. Reka formira meandre u okviru parka prirode Strandža, kroz koji takođe protiče.
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Donji tok Veleke -
Ušće reke Veleke -
Ušće i tokovi Veleke -
Lokvanji u donjem toku reke -
Most preko reke
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ “Atlantic Salmon Rivers Database”. NASCO. Pristupljeno 22 July 2013. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. mart 2018) (jezik: engleski)
- ^ Vasil Nikolov, Marina Йordanova Planinite v Bъlgariя. — Sofiя: Akademično izd-vo "Prof. Marin Drinov", 1997. — S. 212.
- ^ „Veleka, protected area”. Arhivirano iz originala 18. 04. 2018. g. Pristupljeno 17. 04. 2018.
- ^ a b „Strandzha Nature Park: Rivers”. Official Site of Strandzha Nature Park. Arhivirano iz originala 05. 07. 2015. g. Pristupljeno 4. 7. 2015.
- ^ „Veleka River, Bulgaria”. Arhivirano iz originala 18. 04. 2018. g. Pristupljeno 17. 04. 2018.
- ^ Enciklopediя Bъlgariя, t.1 A-V, Izdatelstvo na BAN, Sofiя (1978). str. 620.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Mičev, N i C. Mihaйlov, I. Vapcarov i Sv. Kiradžiev. Geografski rečnik Bugarske. — Sofija: Nauka i iskustvo, 1980. — S. 100. — 561 s.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Reka Onega (na jeziku: ruski). Državni registar vode Rusije. Pristupljeno 12. 6. 2011.
